در ویژه‌برنامه سریال «سوران» مطرح شد؛
جلوه‌های ویژه یکی از نکات مثبت «سوران»/ بخش‌هایی از پروژه را با هوش مصنوعی کار کردیم
ویژه برنامه «سوران» به میزبانی محمدرضا مقدسیان شب گذشته ۲۵ مردادماه روی آنتن شبکه یک سیما رفت و بهروز افخمی فیلمساز، محمد رحمانی تاریخ‌پژوه، کیانوش گلزارراغب نویسنده کتاب «عصرهای کریسکان» و مجتبی فرآورده تهیه‌کننده اثر مهمانان این برنامه تلویزیونی بودند.
به گزارش ایلنا، محمدرضا مقدسیان ابتدا بیان کرد: سریال «سوران» که هفته گذشته به پایان رسید، در 18 قسمت به حماسه مردم کردستان حدفاصل سال‌های 57 تا 59 پرداخت و شاید بتوان گفت که این اثر یکی از بهترین سریال‌های چند سال اخیر محسوب می‌شود که از متن خوب و تیمی حرفه‌ای برخوردار بود.
وی ادامه داد: این اثر که اقتباسی از کتاب «عصرهای کریسکان» محسوب می‌شود، نشان می‌دهد که ما داستان و ایده که می‌تواند محل ساخت آثار فاخر، جذاب، ماندگار و دوست داشتنی شود، کم نداریم و این اثر نمونه‌ای خوب از بهره‌مندی از داشته‌های تاریخی است.
میزبان این برنامه با اشاره به اینکه این سریال حاصل یک جریان تحول و نوآوری در تولید فیلم و سریال است که سازمان سینمایی حوزه هنری طی سال‌ها برنامه‌ریزی و تلاش آن را به نتیجه رسانده است، گفت: یکی از اهداف اصلی «سوران» بالا بردن سطح آگاهی مخاطب نسبت به مسایل تاریخی‌ست. البته این سریال نسبت به این مساله که تماشاگرش باید از قصه‌ای که می‌شنود، لذت ببرد، غافل نمانده است.
مقدسیان خاطرنشان کرد: اقتباس در این سال‌ها کم صورت نگرفته است و در مواردی اگر اتفاق نمی‌افتاد، بهتر بود چراکه داشته‌های تاریخی و فرهنگی ما را آنگونه که باید ارایه نکرد. اگرچه نمونه‌های خوبی که با اقتباس از آثار ارزشمند تولید شده است، هم داریم. امیدوارم در دوران تحول حوزه هنری شاهد آثاری از این دست بیشتر باشیم چراکه مخاطب به دنبال اثر خوب، باکیفیت و استاندارد است و هم دوست دارد با زندگی قهرمانان ملی آشنا شود که به نوعی احساس غرور و تعلق خاطر به ایران را برایش رقم می‌زند.
در ادامه مجتبی فرآورده تهیه‌کننده سریال با بیان اینکه متاسفانه در برخی مواقع اقتباس دم‌دستی تلقی می‌شود، بیان کرد: پس از آنکه سازمان سینمایی سوره تصمیم گرفت از آثار انتشارات سوره مهر برای تولید سریال اقتباس کند، کارگروهی در سازمان سینمایی سوره تشکیل شد و حامد نوراللهی و احسان دادخواه شروع به بررسی کتاب‌های مختلف کردند تا به این نتیجه برسند کدام اثر قابلیت اقتباس دارد. سپس کتاب‌هایی را که قابلیت اقتباس داشتند، کنار گذاشتند و بعد وارد مرحله بعدی داستان شدیم.
وی یادآور شد: برای فیلمنامه هم همین کار را انجام دادیم یعنی پیوندهایمان را قطع نکردیم تا در جزیره‌های مختلف شروع به کار کنیم. بعد از آن «عصرهای کریسکان» را به عباس ریاحی نویسنده فیلمنامه «سوران» تحویل دادیم و ابتدا خلاصه‌ای یک صفحه‌ای برای 13 قسمت خواستیم. پس از آن وارد مرحله نوشتن سیناپس شدیم و گردش کاری ما ادامه داشت. در حقیقت اینگونه نبود که نویسنده برای خود کار کند و کارگروه کار دیگری انجام دهد.
تهیه‌کننده «سوران» با بیان اینکه هرکس در این پروژه سعی کرد جایگاه خود را داشته باشد، گفت: عموم اختلافاتی که پیش می‌آید بدین دلیل است که هر کس می‌خواهد کار فرد دیگری را انجام دهد و سر جای او بنشیند. رویکردی که سازمان سینمایی سوره در پیش گرفته است، می‌تواند موفقیتی برای این نهاد به ارمغان آورد. در حقیقت آنچه در «سوران» لمس کردم این بود که این سازمان در حد خود به مسایل ورود می‌کند و نگاه بالا و دستوری به قضیه ندارد.
فرآورده ادامه داد: آنچه که اقتباس را ناموفق می‌کند، اختلاف بین تولیدکننده اثر و نویسندگان است. آقای گلزارراغب در این پروژه سعه صدر به خرج داد و ما هم به روح و محتوای اثر دست نزدیم.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود با بیان اینکه این سریال بالغ بر 900 پلان سی جی آی داشت، مطرح کرد: یکی از نقاط مثبت سریال این بود که به تنها نکته‌ای که هیچکس نپرداخت، جلوه‌های ویژه بصری بود. در حقیقت کسی تشخیص نداد که بخش قابل توجهی از انفجارها، خودروهای نظامی، فضای زندان برده سور و فرار سوران از زندان، رودخانه و... با سی جی آی انجام شد. برای نمونه بگویم که پلان رودخانه 32 ثانیه است و بالغ بر 12 روز رندر آن طول کشید که حرکت آب طبیعی جلوه کند.
این تهیه‌کننده خاطرنشان کرد: ما به همت محمد برادران و تیمش در بخش جلوه‌های بصری قدم بزرگی برداشتیم. ناگفته نماند عموم فیلم‌هایی که تولید می‌کنیم، فیلم‌های رئالیتسی معاصر امروز است و باید بتوانیم جلوه‌های بصری را در این نوع فیلم به خدمت بگیریم به جای اینکه از اثر بیرون بزند. همچنین بخش‌هایی از پروژه را با هوش مصنوعی کار کردیم که خروجی عالی از آن گرفتیم.
کیانوش گلزار راغب نویسنده کتاب «عصرهای کریسکان» نیز در ادامه عنوان کرد: زمانی که اولین کتابم یعنی «شُنام» منتشر شد، پیشنهاداتی برای اقتباس داشتم و فیلمنامه‌هایی هم نوشته شد اما به نتیجه رسید. من همیشه سعی کردم با انعطاف وارد بحث همکاری شوم نه اینکه توقع داشته باشم نعل به نعل و نقطه به نقطه از روی کتاب من پروژه‌ای شکل بگیرد چراکه به جز کتاب من منابع دیگری در این بخش وجود دارد و می‌تواند کمک‌کننده باشد. درباره «سوران» هم اگر احساس کردم جایی نیاز به توضیحات و جزییات بیشتر است، در خدمت بودم اما بیشتر از آن دخالت نکردم و سعی کردم کار را بدست کاردان بسپارم.
وی ادامه داد: به هر حال برگی از تاریخ و اتفاقات دوران دفاع مقدس در کردستان رخ داده است که از اهمیت بالایی برخوردار است که باید مطرح و در جامعه امروزی دیده شود. من از اقتباسی که در سریال «سوران» رخ داده است، راضی هستم. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ما وقتی در کتاب قصه‌ای را روایت می‌کنیم، به سندیت کار بیشتر می‌پردازیم و جنبه‌های دراماتیک هنری موضوع کمتر مدنظر ماست. مطمئنا عوامل این سریال از نگاه دیگری وارد بحث شدند و توانستند «سوران» را از زاویه بهتری روایت کنند.
نویسنده «عصرهای کرییسکان» درباره اسارت خود در زندان کومله نیز خاطرنشان کرد: ما گروهی 30 نفره از شهرستان اسدآباد همدان بودیم که به مریوان اعزام شدیم. من در حین عملیات برون‌مرزی به فرماندهی حاج احمد متوسلیان مجروح شدم و در زمان انتقال به بیمارستان با برادر و دوستم در جاده به کمین خوردیم و اسیر کومله شدیم. ماه اول برادر و دوستم شهید شدند و خودم نزدیک به 14 ماه اسیر بودم. متاسفانه دوستان زیادی در آنجا داشتم که شهید شدند و جنازه‌شان برنگشت.
در ادامه بهروز افخمی فیلمساز با اشاره به اینکه شکل‌های مختلفی از اقتباس وجود دارد، بیان کرد: من یکی از وفادارترین اقتباس‌ها را در تاریخ سینما دنیا از رمان ایرانی «گاوخونی» انجام دادم که بنا داشتم تمام رمان را در اثرم بخوانم و تصاویری در آن بگنجانم تا تماشاچی را وادار به گوش دادن کنم. این وفادارترین اقتباس به شیوه ارتودوکس اقتباس به حساب می‌آید و هنوز هم کم‌نظیر است البته غیر از فیلم کم نظیر «خاموشی دریا» ساخته ژان‌پیر ملویل که بخش مهمی از رمان ورکور را روی فیلم خوانده شده است.
وی تاکید کرد: اقتباس در حوزه هنری که قصد دارد تولیدات خوب و آبرومندی داشته باشد باید قانونمند و قاعده اصلی شود. هر داستانی اگر چیزی بیش از سرگرمی باشد ارزشش به این خواهد بود که تجربه را بازگو کند و یا در حدی خوب اجرا شود که تماشاچی را وادار به تجربه کند، این فن شریف است به شرط آنکه درست انجام شود. امیدوارم جوانان از شر این جریان خرافه سینمای روشنفکری که در 20 سال اخیر وقیح و مسلط شده بود، خود را رها کرده باشند تا بتوانند درباره تجربه‌های واقعی مردم ایران فیلم خوب بسازند.
محمد رحمانی تاریخ‌پژوه نیز در ادامه این برنامه اظهار کرد: ابتدا باید به حوزه هنری که به عنوان یک هلدینگ توانسته است بین کتاب و روایت و داستان ارتباط برقرار کند، تبریک بگویم و از این نهاد برای تولید محصولی که دانش تاریخی را بالا می‌برد، تشکر کنم. یکی از بحران‌های ما دانش تاریخی کم بین مردم و اقوام است.
وی ادامه داد: جالب است که نویسنده کتاب «عصرهای کریسکان» خود مستقیما با این پرونده درگیر بوده و روایت‌هایی را ثبت کرده است. یعنی از بیرون به سراغ سوژه نرفته بلکه با افرادی هم‌کلام شده که خود قربانی رادیکالیسم گروه‌های تجزیه‌طلب بوده‌اند. این سریال درباره گروهی صحبت کند که چریک‌های فدایی خلق، سازمان مجاهدین خلق و حتی حزب دموکرات که با کومله یکی نیست، کومله را تندرو می‌دانستند. حتی در مقاطعی کومله و دموکرات دچار جنگ داخلی در کردستان شدند که یکی از علت‌های آن تندروی سازمان کومله بود که به عنوان سازمان انقلابی زحمتکشان کردستان شناخته می‌شود.
این تاریخ‌پژوه اظهار کرد: پیش از پیروزی انقلاب اسلامی شخصیت‌های این گروه به عنوان افراد رادیکالی که گرایش به مارکسیست و مائیست داشتند، مقاطعی را در زندان سپری کرده بودند اما کُنش جدی مسلحانه نداشتند و حتی مساله خودمختاری و جدایی طلبی در تولیدات و گزارشات ساواک به چشم نمی‌خورد. وقتی انقلاب پیروز می‌شود، احساس می‌کنند از ماجرا عقب افتاده‌اند و می‌توانند از ضعف قدرت مرکزی استفاده و اقداماتی کنند. جمهوری اسلامی هنوز شکل نگرفته بود که آن‌ها اولین حملات خود را به پادگان و مراکز نظامی شروع کردند.
رحمانی با اشاره به اینکه دانش تاریخی باعث می‌شود کلاه سرمان نرود، خاطرنشان کرد: اولین کشته‌ها در حملات کومله ارتشی‌ها و نمایندگان حکومت ایران در ژاندارمری بودند. آن‌ها روز رفراندوم تشکیل جمهوری اسلامی نیز یک اقدام دموکراتیک کردند و 10 صندوق رای را به سرقت بردند. همه ماجرا به این جا ختم نمی‌شود، گروه کومله روی آدم‌های هم فکر خود نیز اسلحه کشیدند و هیچ محدودیتی برای اعمال خشونت نداشتند. کومله در درون خود نیز دچار جدایی طلبی شد، علت این اتفاق به ایدئولوژی چپ تمامیت‌خواه، انتخاب خشونت برای حل مساله و فرصت‌طلبی آن‌ها باز می‌گردد.
