کارگردان «بومگرد» مطرح کرد؛
برنامه‌سازی گردشگری ظرفیت درآمدسازی دارند و بودجه تلویزیونی نمی‌خواهند
به اعتقاد تورج کلانتری؛ مستندهایی مانند «بومگرد» اصلا نباید به دنبال این باشد که از تلویزیون بودجه بگیرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، مسابقه «بومگرد» که با هدف ترویج گردشگری با محوریت بومگردی ساخته شده، محصول سازمان هنری رسانه‌ای اوج است که به کارگردانی تورج کلانتری و امیر منیری و اجرای سوسن پرور ساعت ۲۰ روزهای زوج از شبکه یک پخش می‌شود.
به بهانه پخش فصل جدید این برنامه با تورج کلانتری، کارگردان مجموعه «بومگرد»، گفتگویی داشتیم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:
در وضعیت اقتصادی حاضر کشور چطور می‌توان سرمایه گذاران را برای همکاری با برنامه‌های مخصوص گردشگری ترغیب کرد؟
به نظر من کارهایی مانند «بومگرد» اصلا نباید به دنبال این باشد که از تلویزیون بودجه بگیرد. اگر راه‌هایی باز شود ظرفیت گردشگری در ایران بسیار بالاست. در حال حاضر اپلیکیشن‌هایی در حوزه گردشگری فعالیت می‌کنند که موفق هستند. اگر اجازه سرمایه گذاری به آن ها داده شود، آورده بسیار خوبی خواهد داشت. اگر در زمینه بازرگانی بشود تعاملاتی با صدا و سیما صورت گیرد و شرکت‌های خصوصی ورود کنند، وزارت میراث فرهنگی هم بیشتر به این موضوعات بها دهد، قطعا در زمینه فرهنگی و هنری اتفاقات خوبی رخ خواهد داد. در ارگان‌ها هم دغدغه‌ای در این زمینه وجود ندارد. اینکه چرا حمایت نمی‌شود را نمی‌دانم.
چرا استان سمنان را برای فصل سوم برنامه انتخاب کردید؟
در فصل سوم تصمیم گرفتیم به جایی برویم که بسیاری بر این تصور هستند در آن منطقه اصلا ظرفیتی برای گردشگری وجود ندارد. در فصل سوم خواستیم به این نکته تاکید داشته باشیم جایی مانند سمنان که همیشه محل گذر بوده، می‌تواند ظرفیت گردشگری بسیاری داشته باشد که مردم از آن شناخت کافی ندارند. به این نتیجه رسیدیم می‌شود در فصل سوم از همین منطقه آیتم‌هایی تولید کنیم و همچنان می‌تواند برای مخاطب جذاب باشد.
آیا در «بومگرد» آنچه که دیده می‌شود کاملاً واقعی است؟ در این صورت، کارگردان چه نقشی دارد؟
فضا اگر به طوری چینش و طراحی شود که اجزا چه پشت صحنه چه مقابل صحنه درست کنار هم قرار گرفته باشد هر آنچه بعد از آن در این چینش قرار گیرد درست خواهد بود. از این رو برای من همانقدر که مقابل دوربین مهم است عوامل پشت صحنه هم برایم اهمیت دارد. ارتباط عاطفی و حال خوش باید بین بچه‌ها وجود داشته باشد و وقتی این اتفاق به صورت واقعی رخ می‌دهد کاری می‌کند تا این حس به همه افراد و حتی شرکت کننده‌ها هم منتقل شود.
برای همین اکثر خانواده‌هایی که در «بومگرد» حضور پیدا کردند اذعان داشتند این برنامه ویژه‌ترین تجربه زندگی‌شان بوده است. از این جهت که ما این خانواده‌ها را برای مدتی از فضای شهری جدا می‌کردیم و آنها را به طور واقعی در فضایی قرار می‌دادیم که در زندگی عادی‌شان آن را لمس نکرده بودند. ما می‌خواستیم این فضا تا آنجایی که امکان دارد واقعی رخ دهد. واقعی اتفاق افتادن اصلا به این معنا نیست که طراحی وجود ندارد؛ به این معناست که چینش باید آنقدر درست باشد که شرکت کننده خود را در دل مسابقه حس کند و از آن چیزی که تا قبل از مسابقه بوده است، کنده شود.
اتفاق جالبی که در این مسابقه رخ داده و همه خانواده‌هایی که از فصل دو و سه آمده‌اند می‌گفتند که ما می‌دانیم صدا و تصویرمان دائما در حال رصد شدن است و حواسمان هست؛ اما همین که در دل مسابقه قرار می‌گرفتند این موضوع را فراموش می‌کردند. بخشی از این واکنش‌ها را در تدوین گذاشته‌ایم. مثلا در فصل سوم خانواده عبدلی می‌گفت من نمی‌دانم چرا آن کسی که در فصل قبل سوار شتر شده بود آنقدر داد می‌زد! مگر قرار بود چه اتفاقی رخ دهد؟ چرا آنقدر ماجرا را مانند ماجرای مرگ و زندگی می‌دید؟! اما بعد از حضور خودش در مسابقه می‌گفت حالا که خودم در این شرایط قرار گرفته‌ام و در قسمت اول پرچم را در دست گرفته بودم مثل همان شتر سوار که کارش برایم عجیب بود خودم هم داشتم در آن لحظه فریاد می‌زدم!
مسابقه شرایطی ایجاد کرده که خانواده حس می‌کنند واقعا دارند زندگی متفاوتی را تجربه می‌کنند. این موضوع آنقدر طبیعی است که یک بار یکی از دوستان تئاتری‌ام به من گفت خانواده فلانی بازیگر است؟ گفتم نه. برایش خیلی عجیب بود. چون می‌گفت خیلی واقعی دعوا می‌کنند و مسابقه را خیلی جدی گرفته‌اند. من از این برداشت خیلی خوشحال شدم. چون کاری کردیم که این شک را برای اهل فن هم ایجاد کرده است. او در پاسخ به اینکه خانواده‌ها پیش‌تر تجربه حضور در یک برنامه داشتند یا نه جواب داد: در میان این خانواده‌ها که تاکنون در سه فصل «بومگرد» حضور داشتند فقط یک خانواده در فصل اول در یک برنامه تلویزیونی شرکت کرده بود. باقی خانواده‌ها اولین بار است مقابل دوربین قرار گرفته‌اند. برای رسیدن به این فضای طبیعی باید زمان بسیاری گذاشته شود. جانمایی دوربین‌ها برای ضبط این صحنه‌ها بسیار مهم است. به نظر من این همان کار درست و اصولی ساخت یک مستندمسابقه است.
آیا در فصل جدید با توجه به تاکید بر مسائل فرهنگی و جلوه‌هایی از زیست در مناطقی که شرکت‌کننده‌ها در آن حضور دارند، برنامه بیش از تبلیغ گردشگری به سمت ترویج زندگی روستایی رفته است؟
هدف اصلی در این برنامه اصالت دادن به بومگردی است و طبعا در این راه برای فضای روستایی ارزش‌گذاری بیشتری شده. خواستیم به کسانی که به زیست شهری عادت کرده‌اند یادآوری کنیم که چقدر سبک زندگی‌شان با فرهنگ بومگردی فاصله دارد. اهتمام به سبک زندگی روستایی به عنوان یک ارزش هم مد نظر بوده و احتمالا برای علاقمندان می‌تواند محل توجه باشد. در مجموع نگاه من به بومگردی گردشگری مسئولانه است. یعنی اگر مخاطب برنامه وارد محیط گردشگری می‌شود بداند که نباید به فرهنگ آنجا لطمه بزند و به آن محیط احترام بگذارد و از داشته‌های آنجا بهره ببرد.
آیا یک برنامه تلویزیونی می‌تواند در ترویج زندگی روستایی تاثیرگذار باشد؟
به نظرم تلویزیون همچنان تاثیرگذارترین رسانه است و در هر زمینه‌ای می‌تواند موفق عمل کند به شرط آن که مصافی درست با سوژه داشته باشد.
آیا در مناطقی که فصل‌های قبل به معرفی آنها پرداختید اتفاقی در جهت افزایش گردشگر رخ داده است؟
طبق آماری که دوستان در اختیارمان قرار داده‌اند، بله این اتفاق رخ داده است. خیلی از بومی‌های هر منطقه هم به طور مستقیم به این مساله اشاره کرده‌اند. خوشحالی مضاعف این است که گردشگران بیش از پیش به آداب بومگردی وفادار شده‌اند.
برخی مواقع برخی پرداخت‌ها می‌تواند به ضد تبلیغ تبدیل شوند، چه تمهیداتی در ساختار «بومگرد» برای جلوگیری از این اتفاق داشتید تا این اثر موجب تبلیغ منفی علیه یک منطقه گردشگری نشود؟
گردشگری صنعتی است که در آن سود و سرمایه‌گذاری و درآمدزایی اهمیت دارد. این را هم می‌دانیم که هر کجا بحث اقتصادی پیش می‌آید اگر بی‌ضابطه باشد؛ منفعت طلبی افسارگسیخته نیز خودش را نشان می‌دهد و در نهایت شاهد تخریب و از بین رفتن خواهید بود. تیم سازنده «بومگرد» سعی کرده است روی این حوزه نیز متمرکز شود و به این نتیجه برسد که چگونه نمادسازی در نوع گردشگری اکوتوریسم یا سفر سبز در ایران را راه‌اندازی کنیم تا بشود به مردم و مخاطب عام این پیام را برسانیم که بدون آنکه محیط زیست تخریب شود، می‌توان در محیط زیست حضور داشت و از آن لذت برد و در آن گردش کرد.
چه بازخوردهایی از مخاطبان داشتید؟
خوشبختانه در نوروز سال پیش که فصل دوم پخش شد طبق نظرسنجی خود صدا و سیما عنوان برترین رئالیتی شو را بدست آورد. در فصل سوم هم بی‌شمار پیام تحسین‌آمیز به ما رسیده و همین مسولیت برنامه برای فصل‌های بعدی را سخت‌تر کرده است.
نکته پایانی...
من و امیر منیری در مستندهای مختلف همکار بودیم که بیشتر در حوزه‌های آسیب‌های اجتماعی بود. برای همین با نگاه هم حرف یک دیگر را می‌فهمیم و با یک اشاره دست هم متوجه می‌شویم قرار است چه کار کنیم. کارها را با هم از صفر شروع می‌کنیم و تا صد پیش می‌رویم. چون سال‌هاست که باهم کار می‌کنیم به یک نگاه مشترک حداقل در «بومگرد» رسیده‌ایم.
