«مصلحت» تاریخ مصرف ندارد/ خواستیم فیلمی متفاوت با آثار دهه ۶۰ و مستند ساخته باشیم

به گزارش خبرنگار ایلنا، روزبه رایگا (تصویربردار و مدیر فیلمبردار سینما) این روزها چهار فیلم سینمایی «مصلحت»، «فسیل»، «آهنگ دو نفره» و «شهر هرت» را روی پرده سینما دارد که هرکدام از آنها با توجه به فرم و محتوای فیلم‌ها دارای ویژگی‌های متمایزی هستند.

فیلم سینمایی «مصلحت» محصول سازمان اوج و حوزه هنری است که پس از سه سال توقیف روی پرده سینماها رفته. این اثر داستان یک مقام ارشد کشور را روایت می‌کند که پسرش در یک درگیری خیابانی مرتکب قتل می‌شود. فرهاد قائمیان، وحید رهبانی، نازنین فراهانی، مهدی حسینی‌نیا، مجید نوروزی، امیر نوروزی و سهی‌بانو ذوالقدر در این فیلم بازی کرده‌اند. با روبه رایگا به بهانه نمایش این فیلم گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:

با وجود آنکه معمولا فیلم‌هایی که در دهه‌های ۵۰-۶۰ می‌گذرد در نماها و پلان‌های بسته گرفته می‌شود؛ اما در  «مصلحت» بیننده شاهد نماهای بازتری است. این اتفاق چطور در فیلمبرداری رخ داد؟

در فیلم سینمایی «مصلحت» تلاش شد تا سراغ لنزهای واید و پلان‌های باز نسبت به فیلم‌های دیگری که در زمان قدیم می‌گذرد، برویم. همین لنز بازتر مقداری جسارت و جرات هم به لحاظ طراحی صحنه، هم میزانسن‌، هم نورپردازی و هم فیلمبرداری می‌طلبید. این کار را کردیم چون می‌خواستیم کار با فضاهای فیلم‌های قبل از انقلاب به ویژه فیلم‌های مستند که در آنها اغلب از لنزهای بسته یا تله استفاده می‌شد، متفاوت باشد در نتیجه سراغ لنزهای بازتر رفتیم. این کار را کردیم تا فضایی متفاوت‌تر به وجود آوریم؛ اما در عین حال وام‌دار همان رنگ و نور دهه‌های ۵۰ و ۶۰ باشیم.

این ایده از طرف شما به عنوان مدیر فیلمبردار بود یا از طرف حسین دارابی که در آن زمان به عنوان کارگردان اولی فیلم سینمایی «مصلحت» را کلید زد؟

ممکن است بخشی از این ریسک با فیلمبردار باشد، اما به نظر من؛ بخش اعظم آن به هوشمندی کارگردان منتهی می‌شود. حسین دارابی از دوستان قدیم من است می‌دانم که هم مطالعات خارج سینمایی دارد و هم اطلاعات سینمایی بالایی دارد. با او فیلم‌های زیادی که درباره دهه‌های ۶۰-۷۰ اروپا و آمریکای ساخته شده بود را دیدم و نکات مثبت‌اش را برای پروژه‌ی خودمان بررسی کردیم. عکس‌های بسیاری که از انقلاب ایران و قبل از انقلاب و در دهه‌های ۵۰-۶۰ باقی مانده را نیز دیدیم. لذا به لحاظ بصری تعامل زیادی با یکدیگر داشتیم. آنچه در حال حاضر شاهد هستید که نمی‌دانم درست است یا غلط و آیا به راستی به دل تماشاچی و مخاطب نشسته است یا خیر؛ حاصل نشست‌ها و جلسات زیادی بوده که می‌خواستیم در آنها به یک فضای بصری خوب و جذاب که در خدمت محتوا و فیلم باشد،  برسیم. امیدوار هستم رسیده باشیم.

یکی از تصاویری که در «مصلحت» می‌بینیم صحنه‌های خارجی و نزاع‌های خیابانی است که فضاسازی خوبی درباره آنها شده، این چینش به چه شکل کنار هم قرار گرفته چراکه گاه می‌توان باور کرد آنچه می‌بینیم مربوط به سال‌های دهه ۶۰ است؟

زاویه دوربین در چالش‌های خیابانی فیلم همچون دیگر پلان‌ها حائز اهمیت بود چراکه باید حال و هوای آن سالها را هم برای مخاطبی که در آن سالها جوان بود، تداعی میکرد و هم برای نسل جدیدی که فقط در فیلم‌ها و عکس‌ها آن روزها را دیده، جذاب باشد. در این فیلم طراحی صحنه هم نقش موثری در ایجاد و انتخاب بهترین زاویه‌های دوربین داشت. بهزاد جعفری طادی به دلیل داشتن تجارب خوب در طراحی صحنه فیلم‌های دهه‌های گذشته، توانست کمک شایانی به فضاسازی فیلم کند. ضمن اینکه چون ما در آن دوران نبودیم به هر حال کارشناسان و مشاورانی در کنارمان بودند که از تجربیات آنها استفاده کردیم. علاوه بر این بخش جلوه‌های ویژه بصری هم بسیار کارآمد بود و در مجموع یک همکاری بسیار خوب بین تیم طراحی صحنه، جلوه‌های ویژه بصری و میدانی، گروه فیلمبرداری و در راس آن کارگردانی شکل گرفت و باعث شد تا نقطه مشترکی به وجود آید که بتوانیم بخش‌های خارجی فیلم را به صورت خوب و حرفه‌ای کار کنیم. تصور می‌کنم با توجه به گفته کارشناسان و منتقدان و مخاطبان توانستیم تا حد زیادی در این زمینه موفق هم پیش برویم.

آیا این تجربه را در کارهای بعدی‌تان به کار می‌گیرید؟

در هر صورت به طور ناخودآگاه استفاده خواهد شد. ضمن اینکه قطعا تجربیاتی از فیلم‌های قبلی بوده که به صورت ناخودآگاه در فیلم سینمایی «مصلحت» نیز بروز داده شده است؛ اما اینکه بخواهم صرفا از شابلون فیلمبرداری «مصلحت» برای فیلم دیگری استفاده کنم هیچ فیلمبرداری این کار را نخواهد کرد. همانطور که در فیلم‌هایی که این روزها روی پرده می‌بینید که من به عنوان فیلمبردار در آنها حضور دارم سعی و تلاش بر این بوده که شاهد شباهت‌ها نباشیم. چون فرم و محتوای هر فیلمی با فیلم دیگر متفاوت است و همین تفاوت‌هاست که فیلم‌ها را از هم متمایز می‌کند.

شما علاوه بر «مصلحت» سه فیلم دیگر «فسیل»، «آهنگ دو نفره» و «شهر هرت» را روی پرده همزمان دارید. یکی از علت‌های تداخل این تعداد فیلم به دلیل آن است که «مصلحت» سه سال متوقف ماند. آیا اتفاق در روند حرفه‌ای کار شما اثر گذاشته است؟

این فیلم داستانی داشت که درباره دهه‌های گذشته بود و همین اتفاق باعث شد تا تاریخ مصرف نداشته باشد. ما هم دلمان قرص بود به اینکه فیلم تاریخ مصرف ندارد؛ پس هر زمان که می‌آمد، برای هر دوره‌ای تازگی داشت. البته به لحاظ فنی و تکنیکی ممکن بود پیشرفت‌هایی رخ می‌داد؛ اما به لحاظ داستانی تصور می‌کنم هر زمان اکران می‌شد می‌توانست جذابیت خود را حفظ کند کمااینکه در حال حاضر این اتفاق افتاده است.