محمدعلی موحّد صدساله شد/ نهیب مرگ بلرزاندم شب و روز!
جشن یکصدمین زادروز استاد محمدعلی موحّد نویسنده و تاریخ نگار در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی فرهنگستان زبان و ادب فارسی؛ دوشنبه، یکم خرداد ۱۴۰۲، جشن یکصدمین زادروز محمدعلی موحّد (نویسنده، پژوهشگر و حقوق‌دان) با حضور اعضای پیوسته و وابسته، گروهی از اعضای هیئت‌علمی و پژوهشگران فرهنگستان، و همچنین خانواده و همکاران استاد موحّد در فرهنگستان زبان و ادب فارسی برگزار شد.
غلامعلی حداد عادل در جشن صد سالگی استاد «محمّدعلی موحّد» گفت: امروز را روز فرخنده‌ای برای خانوادۀ زبان و ادب فارسی می‌دانم ازآن‌جهت که به‌مناسبت صد سالگی استاد موحّد گرد هم آمده‌ایم. پیش‌از اینکه به خود استاد تبریک بگویم از خدا می‌خواهم که سایۀ او و سایۀ سایر استادان بر سر فرهنگ ایران‌زمین و جمع فرهنگستان زبان و ادب فارسی مستمر و مستدام باشد.
او افزود: تشکر می‌کنم از استاد موحّد با اینکه می‌دانم چقدر طبع ایشان با این مراسم‌ها فاصله دارد امّا بالاخره به هر کیفیتی بود، اجازه دادند ما چند دقیقه‌ای در خدمت‌شان باشیم.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی با اشاره به شخصیّت چندوجهی محمدعلی موحّد گفت: طبعاً سخن گفتن دربارۀ فضایل استاد موحّد وقت مبسوطی می‌خواهد و فرد توانایی که احاطه به جهات مختلف شخصیّت ایشان داشته باشد. ولی بنده وجود ایشان را یک نعمت بزرگ برای کلّ فرهنگ ایران می‌دانم و حضورشان را در فرهنگستان افتخار می‌دانم و خوشحالم که بیش از پنجاه سال است که از ارادتمندان ایشان هستم.
او افزود: آن‌چه در وجود او متجلّی شده عشق و علاقۀ او به علم و دانستن است. ایشان در صد سالگی با این قامت خمیده روزی نیست اهتمام به کار علمی، فرهنگی و ادبی نداشته باشد. ایشان سال‌هاست که مشغول ادامۀ تصیحح مثنوی معنوی هستند. کارهای دیگری هم در میدان‌های مختلف و متنوّع کرده‌اند که جمع آن‌ها در وجود یک نفرتصورش هم، دشوار است.
حداد عادل ادامه داد: استاد موحّد بیش از هشتاد سال است که وجودش منشاء خلق آثار علمی و فرهنگی در کشور است. در کنار این جنبۀ علمی؛ ذوق ادبی و اعتدال در فکر و توجه به ظرایف در نگارش، در ترجمه و در سخن گفتن و دقّت در کلام برای همۀ ما درس‌آموز است. امّا آن‌چه در شخصیّت ایشان می‌درخشد اخلاق معنوی و انسانی استاد است. هرکس که با ایشان آشنایی و سروکار داشته باشد، متوجه خلقیّات و روحیۀ وارسته و ارجمندشان می‌شود. وجود ایشان کیمیایی است که به همۀ فضائل دیگر ارزش مضاعف می‌بخشد.
رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی ادامه داد: به‌هرحال ما خدا را شکر می‌کنیم سایۀ استادانی چون فتح‌الله مجتبائی و محمدعلی موحّد بر سر ما است و إن‌شاء‌الله که ما قدردان باشیم و تلاش کنیم که امثال این استادان بزرگ در آینده در کشور ما به وجود بیاید و وجودشان سایه‌افکن و ثمربخش باشد.
او در پایان از طرف تمام اعضای پیوسته و وابستۀ فرهنگستان صدمین زادروز استاد موحّد را تبریک گفت.
محمدعلی موحّد ضمن تشکر برای برگزاری جشن تولدش گفت: بحثی است که تئوری توطئه چیست و شما امروز البته بعد از صد سال، من را با این تئوری به این مجلس کشاندید. من عریضه‌ای فرستاده بودم خدمت آقای حداد عادل و فکر می‌کردم امروز برای پیگیری آن جلسه داریم.
او افزود: من معتقدم؛ پیری و سالخوردگی مثل عاشقی می‌ماند تا عاشق نشده‌ای نمی‌دانی عشق چیست و تا پیر نشوی نمی‌دانی پیری چیست؟! بله هر آن مقدار که پیر شدی می‌توانی راجع‌به پیری حرف بزنی هر قدر که در راه پیش بروی راه را می‌شناسی.
موحّد در ادامه دربارۀ اهمیّت گونۀ مرثیّه در ادب فارسی گفت: در ادب فارسی بحثی داریم به نام مراثی و در مراثی بحث جالبی داریم دربارۀ خودمرثیّه‌سرایی. بسیاری از شاعران برای خود مرثیّه گفته‌اند. شیخ‌الشعرا رودکی با سرودن قصیدۀ «مرا بسود و فرو ریخت هر چه دندان بود» به‌نوعی برای خود مرثیّه‌سرایی کرده است و به‌نوعی بنیان مرثیّه‌سرایی برای خود را در ادب فارسی گذاشته است.
او افزود: همزمان با او کسائی مروزی نیز با مادۀ تاریخ تولدش مرثیه‌سرایی کرده است. در ادب فارسی بسیاری از شاعران برای خود مرثیه‌سرایی کرده اند. پرسش این است چرا شاعر برای خودش مرثیه می‌سراید؟
او ادامه داد: مرثیه استغاثه است، مرثیه استرحام است. لحن گفته را شما ببینید استغاثه می‌کند، استرحام می‌کند که به این روز افتاده‌ام! ببینید. «نهیب مرگ بلرزاندم شب و روز/ چو کودکان بدآموز را نهیب دوال».
او افزود: مولانا در بحث‌هایی که راجع به پیری دارد یک تعبیری دارد که آمده دارد می‌برد. مسئله این است تمام مواهب الهی وقتی به آدم می‌رسد به سن‌وسال من که می‌رسد همۀ مواهب انسان همین‌جور به صف بر لب بام عمر می‌ایستند، مثل ارکستر. هماهنگ با هم می‌ایستند و پر می‌کشند و می‌روند و دیگر بر نمی‌گردند. مرثیه این است.
عضو پیوستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی افزود؛ چرا عیادت مریض می‌روید؟ عده‌ای برای ثواب اخروی می‌روند ولی گذشته از این سوابق اخروی چه معنا دارد رفتن به عیادت مریض؟ این کار در واقع روحیه دادن به مریض و قوّت‌قلب دادن است. ذات آدمی این‌جور خلق شده که نیاز عاطفی شدیدی دارد، اینکه ببینند کسانی دوروبرش هستند و هوایش را دارند ولو به لفظ باشد و عملی نباشد. پیرنوازی برای روحیه دادن به پیرمرد است و به او قوّت‌قلب می‌دهد.
او افزود: تمام مواهب الهی پر می‌کشند و می‌روند. گوش آدم، چشم آدم، رمق زندگی آدم، همه فروکش می‌کنند و مثل این که همنوایی دارند و کاری هم نمی‌توانی بکنی. به‌هرحال پیش از آن که کار به آن جا بکشد باید خودمان هوای کار را داشته باشیم.
محمدعلی موحّد در پایان سخنانش گفت: خیلی ممنونم، لطف کردید امّا چرا غافلگیر کردید؟! اگر از قبل می‌دانستم، یکی و دو روز هم دلم خوش بود که همچنین مراسمی برگزار خواهد شد. خیال کردم برای جلسۀ اداری دیر کرده‌ام، اگر می‌دانستم برای جشن تولّدم است از دیشب می‌آمدم این‌جا می‌خوابیدم! خوب بله همچین نعمتی کمتر نصیب کسی می‌شود. بزرگ‌ترین نعمت خداوند به‌قول سعدی این است که مقبول دیگران واقع شود، جایی در دل دوستان و آشنایانش داشته باشد.
در این مراسم جمعی از اعضای پیوسته و وابستۀ فرهنگستان زبان و ادب فارسی، استادان فتح‌الله مجتبائی، علی رواقی، محمود عابدی، حسین معصومی همدانی، محمد سرور مولایی، محمد دبیرمقدّم، موسی اسوار، محمدرضا ترکی، مسعود جعفری جزی، محمدرضا نصیری، همچنین گروهی از اعضای هیئت‌علمی و پژوهشگران فرهنگستان، خانواده و همکاران استاد محمدعلی موحّد در فرهنگستان زبان و ادب فارسی حضور داشتند.
