ظرافت احرام بافی برای کاهش قیمت از بین رفته/ یکسال از ثبت شوشتر به عنوان شهر ملی احرام‌بافی گذشت اما کاری انجام نشد

به گزارش خبرنگار ایلنا، احرام بافی، یکی از رشته‌های پارچه‌بافی سنتی ایران و رشته بومی استان خوزستان است. این منسوج، بافته‌ای از الیاف پشم و پنبه با طرح‌های ساده‌ی هندسی است که به وسیله‌ی دستگاه پارچه‌بافی دستی بافته می‌شود. در گذشته، نوع بدون نقش این دست‌بافته را به عنوان پوشش احرام در اجرای مناسک حج به کار می‌بردند، اما هم اکنون احرامی در اندازه‌های گوناگون در قالب سجاده، پادری، روفرشی، روتختی، کیف و محصولات مشابه بافته می‌شود. چندی پیش نیز شهر شوشتر در حوزه صنایع دستی به عنوان شهر ملی احرام بافی معرفی شد. 

مرضیه برگریزان (صنعتگر احرام بافی از خوزستان شهرستان شوشتر) با اشاره به دستگاهی که احرام بافی با آن انجام می‌شود، گفت: این دستگاه چارچوبی ساخته شده از آهن است که دار روی آن سوار می‌شود و با توجه به آنکه این سبک احرام بافی مخصوص شوشتر است، دستگاه بافت احرام نیز کمی با سایر دستگاه‌ها تفاوت دارد. این سبک بافت احرام، بیش از هزار سال قدمت دارد و در گذشته به صورت پارچه بافته می‌شد که از ظرافت بالایی هم برخوردار بودند و نمونه‌های آن در پارچه‌هایی که در اطراف خانه خدا (کعبه) کشیده شده است، قابل مشاهده است. 

او ادامه داد: روز به روز دستگاه احرام بافی توسعه یافته و امروزه در ابعاد مختلف از یک در یک و نیم گرفته تا ۶۵ در ۱۲۰ سانتی‌متر بافته می‌شود. چله آن از پنبه و پود از پشم است. با توجه به کاربردی که پارچه احرام دارد در طول سال سفارشات متعددی را ثبت می‌کنیم و تحویل مشتریان می‌دهیم و سفارش دهندگان مختلفی از مقاصد مختلف داریم. 

به گفته برگزیران، امروزه از پارچه احرام برای کاربری‌های مختلف از رومبلی گرفته تا کنار تخت خواب و حتا در راهروها استفاده می‌شود. قیمت نیز از ۳۵۰ تا بیش از یک میلیون تومان متغیر است. چراکه مواد اولیه تولید پارچه احرام از پشم طبیعی است و پشم نیز گران است؛ البته ابعاد و طرحی که به کار رفته نیز در قیمت نهایی تاثیر بسزایی دارد. هرچه طرح‌دارتر و ابعاد بزرگ‌تر باشد، تبعا گران‌تر خواهد بود. حتا قابلیت شستشو در ماشین لباسشویی را نیز دارند و همچون قالی کرمان هرچه پا بیشتر بخورد کیفیتشان بالاتر می‌رود. 

این صنعتگر احرام بافی در پاسخ به این سئوال که چرا تهیه مواد اولیه تولید این صنایع دستی که پشم و پنبه است، گران تمام می‌شود، گفت: پشم طبیعی گران است. ما درصدد تولید صنایع دستی طبیعی هستیم به این معنا که مواد اولیه و حتا رنگ آن نیز طبیعی است. از این رو تهیه مواد اولیه گران تمام می‌شود. هرچند مسئولان صنایع دستی نیز گاهی کمک‌هایی می‌کنند اما انتظار ما بیش از اینهاست. هرچند در نمایشگاه‌های متعددی شرکت می‌کنیم اما نیازمند وام و تسهیلات هستیم تا بتوانیم در مرحله نخست مواد اولیه اعم از پشم را تهیه کنیم و همچنین بتوانیم برای تولید و نگهداری محصولاتمان جا و مکان داشته باشیم. بسیاری از افراد علاقه‌مند هستند تا این صنعت را بیاموزند اما جایی برای آموزش آن نداریم. 

او درخصوص تدارک و برپا کردن دستگاه احرام بافی نیز گفت: درست کردن هر دستگاه احرام بافی تقریبا حدود ۲۰ میلیون تومان هزینه دربردارد. با توجه به آنکه احرام بافی میراث گذشتگان ما در شوشتر است تقریبا در هر خانه‌ای یک دار احرام بافی برپاست و تبدیل به یکی از مشاغل خانگی شده است. 

شونه، شمعی، قلمی، عروسکی، لوزی در لوزی… از جمله طرح‌های مرسوم در احرام‌بافی است و عموما رنگ‌های قهوه‌ای و کرم، صرمه‌ای و شیری رنگ و قرمز و زرد در بافت آن به کار گرفته می‌شود. برگزیران درخصوص داستانی که در پس این طرح‌ها و رنگ‌ها در بافت احرام وجود دارد، گفت: حوزه صنایع دستی بیشتر چنین رنگ‌هایی را می‌طلبد. رنگ‌هایی که ملایم هستند. ضمن آنکه این رنگ‌ها از گذشته باقی مانده‌اند. البته بنابر سلیقه مشتری می‌توان رنگ‌ها و طرح‌های احرام بافی را تغییر داد. بسیاری از مشتریان ما خواهان افزایش ظرافت در پارچه تولیدی هستند و می‌گویند تارها زخیم هستند ما نیز بنابر خواسته آن‌ها تغییرات را اعمال می‌کنیم و سعی می‌کنیم ظرافتی که در گذشته در احرام بافی اعمال می‌شد را اجرا کنیم. امروزه به دلیل کاهش هزینه تولید و قیمت تمام شده و اینکه سرعت بافت افزایش یابد، احرام‌های بافته شده کمی زخیم‌تر از گذشته هستند از این رو برخی از مشتریان خواستار بافت احرام به ظرافت گذشته هستند. برای مثال ممکن است یک سجاده با تار و پود ضخیم یک یا دورزه تمام شود اما بافت همان سجاده با تار و پود ظریف حدود دو هفته زمان می‌برد.

او که بیش از ۳۰ سال عمرش را پای دستگاه احرام بافی گذرانده است، درخصوص مشکلاتی که در حوزه فروش احرام با آن روبه رو هستند، گفت: هرچند ممکن است کار با دستگاه احرام بافی سخت به نظر برسد اما من به این کار علاقه بسیار دارم و حتا روز و شب آموزش می‌دهم و بیش از ۸۰۰ نفر را آموزش داده‌ام. خانم‌ها از این نوع صنعت بیشتر استقبال می‌کنند اما آقایان هم دوست دارند که روش بافت را بیاموزند. 

این صنعتگر احرام بافی درخصوص شرایط فروش نیز گفت: فروش به صورت تک و عمده داریم و حتا نهادها و شرکت‌های مختلف به صورت پک از ما خرید می‌کنند. البته حضور در بازارچه‌ها و نمایشگاه‌ها نیز تاثیر بسزایی در فروش دارد. میزان فروش به حال و هوای بازار بستگی دارد برای مثال در ایام کرونا هیچ فروشی نداشتیم. اما اکنون تا حدودی بهبود یافته. با وجود آنکه فروش آنلاین هم داریم اما فروش حضوری امان بیشتر است چراکه همچنان مشتریان ما دوست دارند که جنس را ببینند و بعد بخرند. 

به گفته او، شوشتر حدود یک سال و نیم است که تبدیل به شهر ملی احرام بافی شده است اما هنوز کار خاصی در این حوزه انجام نگرفته است.