سعید مقیسه در گفت‌وگو با ایلنا؛
بررسی طرح‌ها در ساترا به سرعت انجام می‌شود/ اگر آثار طبق فیلمنامه مجوز گرفته ساخته شوند، هیچ مشکلی به وجود نمی‌آید/ صداوسیما ضابط قضایی نیست
سعید مقیسه با اشاره به اینکه پیش‌تر در جلسات صدور مجوز هیچ نماینده‌ای از قوه قضاییه حضور نداشته تأکید کرد که ساترا از مشاور دادستان دعوت کرده و نماینده دادستان از آخرین جلسه سال گذشته تا کنون در جلسات ساترا شرکت می‌کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، شبکه نمایش خانگی در سالی که گذشت مثل چند سال اخیر به عنوان یکی از رسانه‌های مهم در عرصه تولید و نمایش آثار نمایشی، به خصوص سریال‌ها فعالیت خود را ادامه داد و به دلیل اینکه پلتفرم‌های شبکه نمایش خانگی به دلیل فراگیرتر شدن هر روز به رسانه‌ای مهم‌تر تبدیل می‌شوند در این سال نیز حواشی زیادی گریبانگیر آن شد که همچنان برخی از این حواشی ادامه‌دار است.
در سالی که گذشت چندین سریال از پلتفرم‌های مختلف پخش شدند که بعضاً با استقبال خوبی نیز از سوی مخاطبان همراه بودند که همین استقبال منجر به رونق تولیدات این عرصه شد و به نظر می‌رسد که امسال شبکه نمایش خانگی به یکی از مهم‌ترین رسانه‌های پخش سریال‌های نمایشی یا حتی فیلم‌های سینمایی تبدیل خواهد شد.
به همین دلیل اقدامات نهاد ناظر بر محتوای شبکه نمایش خانگی بسیار حائز اهمیت است، به طوری که تصمیمات ساترا می‌تواند برای آینده این رسانه در کشورمان تعیین‌کننده باشد و با توجه به اینکه با پدیده تازه‌ای چون پخش آثار نمایشی در فضای مجازی روبرو هستیم قطعاً راهکارهای نظارتی نیز با آزمون و خطاهایی روبرو هستند. در گفتگو با سعید مقیسه (رئیس ساترا) این موضوعات را مورد بررسی قرار دادیم که در ادامه مشروح این گفتگو را می‌خوانید:
چندی پیش بحث درخواست ساترا برای تعامل با قوه‌قضاییه در رسانه‌ها مطرح شد، این تعامل به چه نتیجه‌ای رسید و در چه زمینه‌هایی صورت می‌گیرد؟
ساترا در زمینه‌های مختلفی با قوه‌قضاییه در تعامل است، ساترا عضو کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه رایانه ای است که در این کارگروه هم ثبت‌کننده تخلفات است و هم داور یا اعلام‌نظر کننده در مورد احکامی است که صادر می‌شود و هم عضو نشست کارگروه است. ارتباط دیگر ما از منظر پیشگیری از جرم است، به این معنا که قبل از وقوع جرم اقداماتی داشته باشیم که محیط برای ایجاد تخلف فراهم نشود.
روابط ما با قوه قضاییه در سطوح مختلف برقرار است اما آنچه که مهم است صداوسیما ضابط قضایی نیست بلکه باید کشف و اعلام تخلف و سپس پیگیری کند اما نهادی که باید قانون را اعمال کند قوه قضاییه است که در تعامل با ساترا مأموریت خود را انجام می‌دهد.
حضور نماینده قوه‌قضاییه در شورای صدور مجوز به تازگی انجام شده یا پیش‌تر نیز نماینده‌ای در شورای مجوز حضور داشته است؟
قبل از این نماینده‌ای از قوه‌قضاییه در شورای صدور مجوز ساترا حضور نداشته اما ما از مشاور محترم دادستان به طور رسمی دعوت کرده‌ایم که در جلسات صدور مجوز تولید و انتشار حضور داشته باشند که در جریان کار قرار بگیرند و راحت‌تر بتوانند از تصمیمات شورا حمایت کنند که ایشان هم در آخرین جلسه سال ۱۴۰۱ و جلسات پس از آن حضور پیدا کردند و در جریان جزییات قرار گرفتند.
البته در بخش‌های دیگری که ساترا دارد، مثل کمیسیون تنظیم مقررات هم قبلاً از حضور نمایندگان دعوت شده و نمایندگان نیز حضور داشته‌اند که از این به بعد هم ادامه خواهد داشت.
برخی تولیدکنندگان به کند بودن روند صدور مجوز و اعلام اصلاحیه‌ها در ساترا اشاره کرده‌اند. آیا با برنامه‌ریزی‌های جدید این روند تسریع خواهد شد؟
در حال حاضر این ادعاها مبنای صادقانه ندارد و قویاً آن‌ها را تکذیب می‌کنیم. اتفاقاً در حال حاضر بررسی طرح‌ها در ساترا با سرعت و در حداقل زمان صورت می‌گیرد؛ تا جایی که ما هفته گذشته طرح در نوبت نداشتیم و طرح‌هایی مربوط به همین هفته بود که باید به دست ما برسد.
نکته مهم این است که شیوه ارائه محصول و اثر گاهی اوقات به نوعی است که نمی‌شود سریع برای بررسی اثر اقدام کرد. به عنوان مثال اگر یک سریالی مجوز فیلمنامه نگرفته، ساترا به خاطر حمایت از صنعت و اصطلاحا زمین نماندن سرمایه فعالان گاهی اوقات فرایندهای خودش را نقض می‌کند و علی‌رغم نداشتن مجوز تولید باز هم اثر را برای پخش بررسی می‌کند ولی این در صورتی است که اثر به ساترا تحویل داده شود.
یعنی سریال باید به طور کامل با تمام قسمت‌های آن به شورای صدور مجوز انتشار ارائه شود؟
گاهی یک سریالی در دولت‌های گذشته به وزارت ارشاد صرفاً یک صفحه طرح بدون سناریوی کامل ارایه کرده است و بر اساس همان یک صفحه طرح فاقد سناریو مجوز تولید گرفته است. در چنین مواردی به احترام مجوزی که در بخشی از حاکمیت صادر شده است، ممکن است به مشاهده چند قسمت بر اساس رأی اعضای شورا بسنده شود مثلاً ممکن است گفته شود برای صدور مجوز کلی برای انتشار یک سریال پانزده قسمتی باید پنج قسمت از سریال به ساترا ارایه شود اما طبعا انتشار هر قسمت قبل از پخش نیاز به بازبینی دارد و حتی اگر سریال مجوز تولید داشته باشد باید باز هم هر قسمت قبل از پخش بازبینی شود که آیا طبق سناریویی که مجوز گرفته است تولید انجام شده است یا خیر؟ در حقیقت باید سریال تولید شده با سناریوی ارایه شده تطبیق داده شود. گاهی هم ممکن است در خصوص یک سریالی که مجوز تولید نداشته است و حتی همان مجوز کلی دولت‌های گذشته را هم ندارد و اساسأ هیچ مجوزی برای تولید نداشته است، اعضای شورای انتشار ساترا ممکن است به این جمع بندی برسند که لازم است تمام قسمت‌ها ارایه شود که در سال جاری برخی موارد چنین وضعیتی داشت. اما در هر صورت هر قسمت از سریال‌های نمایش خانگی قبل از انتشار نیاز به بازبینی دارد.
بنابراین ارائه محصول ناقص و اعتراض به عدم پاسخگویی یا کند بودن روند بررسی و پاسخ‌دهی نشانه صادق نبودن است. مثلاً اگر شورا برای یک سریال پانزده قسمتی که از ساترا مجوز تولید نداشته است، گفته است لازم است پنج قسمت را ببیند اگر تهیه کننده سریال یا پلتفرم ناشر به جای پنج قسمت سه قسمت را ارایه کند، خودتان چه قضاوتی خواهید کرد؟
آیا تابه حال نمونه‌ای بوده که سریال را به طور کامل به ساترا ارائه دهند؟
بله، چند نمونه بوده که این اتفاق رخ داده که شورای صدور مجوز خیلی سریع بازبینی اثر را صورت داده و نکات مربوطه و تخلفات احتمالی گوشزد کرده است و آن اثر با اعمال ممیزی از سکوهای نمایش خانگی پخش شده است. در مواردی که فیلمنامه ارائه می‌شود اگر عیناً فیلمنامه ساخته شود هیچ مشکلی وجود ندارد، در واقع مشکل وقتی به وجود می‌آید که طرح، فیلمنامه و خروجی با هم تفاوت دارند.
ممکن است مکالماتی بین شخصیت‌ها رد و بدل شود یا جمله‌ای گفته شود که در فیلمنامه نبوده است یا حتی نوعی تصویربرداری، استفاده از چهره‌ها و استفاده از نماها به گونه‌ای است که در فیلمنامه مطرح نشده است. پس منشأ تخلف عمدتاً تفاوت بین آنچه قرار بوده بسازیم با آنچه که ساخته‌ایم، است یا اساسا عدم دریافت مجوز تولید است.
ما حتی نامه‌هایی که برای اصلاحات مورد نظر به چند سریال ارائه دادیم را هم منتشر کردیم و در دسترس عموم قرار دارند تا مردم بتوانند این نامه‌ها را ببینند و قضاوت کنند. در واقع همه پلتفرم‌ها بدون اینکه حاشیه‌ای وجود داشته باشد فعالیت خود را ادامه می‌دهند و مشکلی هم وجود ندارد و همه آثار با مجوز پخش می‌شود. اگر در این میان فقط یک پلتفرم درگیر حواشی است می‌توانیم از خودمان بپرسیم که این مشکل چرا برای دیگر پلتفرم‌ها وجود ندارد؟
صحبت تهیه‌کننده‌ها در رسانه‌های مختلف و برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی را اگر دنبال کنیم متوجه می‌شویم که اکثر آن‌ها به تعامل ساترا با تولیدکنندگان تأکید دارند. خواهش من از رسانه‌ها این است که مسائل دقیق و درست تبیین شود. برخی مواقع پیش آمده که یک نفر به مسئلهای اعتراض می‌کند که اعتراضش اصلاً منطقی و درست هم نیست، این اعتراض در رسانه‌ها به شکل گسترده‌ای مطرح می‌شود ولی وقتی نادرست بودن آن اعتراض مشخص می‌شود یا کسی از تعامل ساترا می‌گوید، تعداد محدودی از رسانه‌ها به این تعامل سازنده که واقعا میان ساترا و سکوها وجود دارد توجه می‌کنند. این مدل که ما اول از یک طرف چالش سوالی بپرسیم و او هم ادعایی کند که فضا ملتهب شود و جامعه را کنجکاو کند بعد به سراغ نفر بعدی برویم و بگوییم که حالا شما پاسخ این ادعا را بده، شاید آورده‌ای برای رسانه داشته باشد اما ما آن را محتوای زرد می‌دانیم که در این فضا کارکرد مثبتی ندارد.
قطعاً اختلافات و حواشی همواره در رسانه‌ها بیشتر مورد توجه قرار می‌گیرد اما طبیعتاً رسانه سعی دارد اشکالات را کشف و رسیدگی کند.
اگر قرار است که به مردم به عنوان صاحبان اصلی حقوق رسانه‌ای احترام بگذاریم و توجه کنیم باید به چالش‌ها بپردازیم ولی سوال و جواب را می‌توانیم یک‌جا به مردم ارائه دهیم. چرا یک جا سوال بپرسیم، جو متشنج شود و در این جو و هیاهو پاسخ اصلاً شنیده نشود.
ما در صداوسیما این مسئله را مورد توجه داریم و می‌بینیم اگر در یک برنامه مسئلهای مطرح می‌شود در همان برنامه طرف دیگر آن مسئله هم همانجا پاسخی که دارد را مطرح می‌کند. اگر برنامه به یک طرف ماجرا بپردازد و بعد بگوید که حق پاسخ‌دهی طرف دیگر محفوظ است یک مدل رسانه‌ای است که در دنیا هم رایج است اما مردم چه گناهی کرده‌اند؟ افکار عمومی، توپ فوتبال بین فعالان صنعت و تنظیم‌گران و رقبا نیست. اگر کار خوبی در کشور در حال انجام است به این بعد هم می‌توان توجه کرد. در حال حاضر رسانه‌های بسیاری با اخذ مجوز از ساترا تولید محتوا می‌کنند و مشکلی هم وجود ندارد و در بین این حدود ۳۷۰ رسانه دارای مجوز، فقط به یک رسانه که آن هم فقط در یک بخش با ما ناهماهنگ است را اصطلاحاً بولد کنیم حسی در مردم ایجاد می‌کند که گویا چه وضعیت بدی وجود دارد و نوعی ناامیدی ترویج می‌شود.
در این مورد واقعاً ناامیدی وجود ندارد و مشکلی که به شکل پر رنگی مطرح شده در بین حجم عظیم رسانه‌ها و تولیداتی که بدون هیچ مشکلی به پخش می‌رسند بسیار کوچک است و آنقدر جدی به نظر نمی‌رسد. به نظر من ناامید کردن مردم در این مورد منصفانه نیست.
با اتفاقات اخیری که در کشورمان شاهد بودیم و موضع‌گیری برخی بازیگران نسبت به اتفاقات، نوعی نگرانی بین تولیدکنندگان ایجاد شده که ممکن است پس از تولید اثر بدون هیچ اشکال محتوایی و حضور برخی چهره‌ها با مشکل جدیدی مواجه شوند. در این شرایط آیا ممکن است برنامه یا سریالی دچار مشکل شود؟
ساترا نظامی دارد که در این مورد به تصمیمات کمیته چهره‌ها مرتبط است. دبیرخانه این کمیته در وزارت ارشاد است که ذیل شورای عالی امنیت ملی تشکیل می‌شود که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی مسئولیت آن را برعهده دارد. این کمیته درباره عوامل تولید تصمیم‌گیری می‌کند و تصمیمات کمیته چهره‌ها هم حتماً بررسی می‌شود.
ما هم عضو این کمیته هستیم، مصوباتشان به ما می‌رسد و ما هم موظف به رعایت آن هستیم. در واقع در این کمیته نسخه‌ای برای همه چهره‌ها تعیین نکرده و تصمیمات آن اقتضایی است و تا الان هم همه تصمیمات گرفته شده توسط ساترا رعایت شده است.
این اقتضائات مربوط به چه مسائلی می‌شود؟
این اقتضائات مربوط به زمان، موضعیت جامعه و مسائلی از این دست می‌شود. مسئول بررسی عوامل تولید، کارگروه چهره‌ها است که نهادهای مختلف کشور در آن عضویت دارند و صداوسیما یکی از این نهادها است و ساترا هم مصوبات کمیته چهره‌ها را به عنوان یک مسئله مهم و قابل توجه، مورد توجه و بررسی قرار می‌دهد.
