در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
عصاره گیاهان، رنگ‌های جدید صنایع‌دستی/ دانش فنی رنگ آماده خرید و فروش است
کارشناس فن‌آوری پژوهشگاه رنگ از عصاره گیری گیاهان برای تولید رنگ‌های باکیفیت و ماندگار برای استفاده از صنایع دستی خبر داد و گفت: با استفاده از روش‌هایی که صرفه اقتصادی بهتری دارند عصاره رنگ‌ها را گرفته‌ایم و کار شاخص ما نیز کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت برای افزایش صادرات بوده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ۱۴ آذر ۱۴۰۱ بود که در نشستی با حضور مریم جلالی (معاون صنایع دستی کشور) و حسن تاجیک (سرپرست پژوهشگاه رنگ وزارت علوم تحقیقات و فناوری) تفاهم‌نامه همکاری بین این دو دستگاه امضاء شد. این تفاهم‌نامه با هدف استفاده مطلوب از توانایی‌های پژوهشگاه رنگ و معاونت صنایع‌دستی در راستای اجرای پروژه‌های تحقیقاتی، کاربردی و تجاری‌سازی یافته‌های پژوهشی در حوزه صنایع‌دستی وهنرهای سنتی میان معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و پژوهشگاه رنگ وزارت علوم به امضا رسید.
پژوهشگاه رنگ یک مرکز دولتی وابسته به وزارت علوم است که در زمینه رنگ و تمام پوشش‌هایی که در سطوح مختلف استفاده می‌شود، فعالیت دارد. درواقع پژوهشگاه رنگ یک مرکز تحقیقی پژوهشی است که در زمینه رنگ، رزین و پوشش‌های سطحی فعالیت دارد. این مرکز از سه پژوهشکده پوشش‌های سطح و فناوری‌های نوین، پژوهشکده مواد رنگزا و پژوهشکده فیزیک رنگ تشکیل شده است. فعالیت این مرکز در حوزه صنایع دستی از اهمیت بالایی برخوردار است چنانکه چندی پیش سرپرست اداره‌کل حمایت از تولید صنایع‌دستی وزارت میراث‌فرهنگی بزرگ‌ترین چالش در حوزه تامین مواد اولیه صنایع دستی را حوزه رنگ معرفی کرده و عنوان کرده بود: صرفاً در حوزه مواد اولیه ممکن است در بخش رنگ و لعاب با چالش‌هایی روبرو باشیم که البته در حوزه رنگ نیز به توانایی‌هایی دست یافته‌ایم که از این پس از واردات در حوزه رنگ نیز بی‌نیاز شویم. مباحث مرتبط با رنگ در منسوجات سنتی بسیار اهمیت دارد چراکه پژوهشگاه رنگ در این حوزه فعال شده است و با وجود آن که بعضاً می‌شنویم کیفیت رنگ‌های خارجی بهتر است اما مهندس‌های توانایی در این حوزه داریم که به راحتی می‌توانند با انجام مهندسی معکوس، رنگ‌های باکیفیت ایرانی را تولید کنند.
علی قلی‌زاده (کارشناس فن‌آوری پژوهشگاه رنگ) دراین خصوص به ایلنا گفت: در حوزه صنایع دستی و میراث‌فرهنگی، در بحث مرمت آثار و بناهای تاریخی ورود کرده‌ایم چنانکه شاخص کارهایی که تاکنون انجام داده‌ایم، مرمت ایوان طلا نجف است که تمام کتیبه‌های آن در پژوهشگاه رنگ پوشش دهی شد. همچنین مرمت و پوشانندگی رنگ کاشی‌های هفت رنگ را با همکاری ستاد عتبات عالیات در دست داریم.
او ادامه داد: رنگرزی طبیعی فرش‌ها و الیاف را از طریق استخراج عصاره گیاهان در دست داریم. چنانکه توانستیم فرش دستبافت با رنگ گیاهی تولید کنیم که نظر کارشناسان را جلب کرده است.
این کارشناس پژوهشگاه رنگ درخصوص تولید رنگ‌های داخلی و رفع مشکلات هنرمندان صنایع دستی برای دسترسی داشتن به مواد اولیه رنگ داخلی و عدم نیاز به رنگ‌های وارداتی، گفت: تاکنون کارهای زیادی در این حوزه انجام شده است چنانکه با استفاده از روش‌هایی که صرفه اقتصادی بهتری دارند عصاره رنگ‌ها را گرفته‌ایم و کار شاخص ما نیز کاهش هزینه‌ها و افزایش کیفیت برای افزایش صادرات بوده است. در این میان شاهد استقبال بازار جهانی از فرش ایرانی هستیم و سعی ما برآن است تا با کاهش قیمت تمام شده رنگ برای الیاف و مواد اولیه صنایع دستی، در عین حفظ کیفیت، هزینه‌ها را برای تولید کنندگان صنایع دستی کاهش دهیم.
قلی‌زاده درخصوص تغییراتی که در حوزه عصاره گیری رنگ از مواد طبیعی توسط پژوهشگاه رنگ انجام می‌شود نیز گفت: از دیر باز شاهد استخراج رنگ از مواد طبیعی در فرهنگ ایرانی هستیم و همواره این امر در تاریخ صنایع دستی و دست بافته‌های ما وجود داشته و دارد. اما درحال حاضر سعی ما در پیشرفته‌تر کردن این امر است به این معنا که در گذشته از پوست گردو برای رنگ دادن و رسیدن به رنگ دلخواه استفاده می‌شد اما اکنون ما عصاره آن را در اختیار هنرمندان صنایع دستی قرار می‌دهیم. عصاره گردو را می‌گیریم که در عین خلوص بالاتر، تم رنگی بهتری نیز به ما می‌دهد. این کار انجام شده و با استفاده از تجربیات گذشتگان و همان مواد اولیه سعی شده تا عصاره‌هایی با کیفیت و باتم رنگی بهتر در اختیار هنرمندان صنایع دستی گذاشته شود. درواقع می‌توان گفت عصاره گیری صورت می‌گیرد.
به گفته این کارشناس فن‌آوری پژوهشگاه رنگ، مواد اولیه گیاهی همچون روناس، پوست گردو، پوست انار، هلیله زرد و… برای عصاره گیری امتحان شده‌اند اما مواد دیگری همچون لاجورد… جای کار بیشتری دارند. در این میان افزایش تولید عصاره‌ها از مواد دیگر طبیعی مد نظر است.
او در پاسخ به این سوال که آیا عصاره گیری که گفته می‌شود کیفیت و خلوص رنگ را افزایش می‌دهد، سبب کاهش ماندگاری رنگ در صنایع دستی می‌شود، گفت: در رنگرزی سنتی نیز در واقع نوعی عصاره گیری انجام می‌شود با این تفاوت که مواد اولیه برای پخت و رنگرزی آورده می‌شود مواد اولیه است و از آن در همان مرحله رنگرزی عصاره گیری می‌شود اما ما سعی کردیم برای رنگرزی در همان مرحله نخست از عصاره استفاده کنیم. درواقع عصاره‌ها گرفته می‌شوند و از پروسه طولانی رنگرزی سنتی کاسته می‌شود. همچنین حجم رنگی که مورد استفاده قرار می‌گیرد به دلیل خلوص آن کمتر خواهد بود.
قلی‌زاده درخصوص قیمت این رنگ‌ها نیز گفت: ما در پژوهشگاه رنگ دانش فنی این رنگ‌ها را تولید می‌کنیم و کاری به تولید نداریم. درواقع خریداری که قصد تولید انبوه رنگ‌ها را دارد می‌تواند دانش فنی تولید آنرا از ما دریافت کند و در صدد تولید برآید. ما این دانش فنی را در مجموعه مد نظر اجرایی می‌کنیم. درحال حاضر افرادی برای استفاده از این دانش فنی اعلام آمادگی کرده‌اند به زودی به مرحله تولید انبوه خواهد رسید.
