یک فیلمساز مطرح کرد:
اقتصاد سینمای کوتاه با بخش خصوصی قدرتمند شکوفا می‌شود/ سطح کیفی سینمای کوتاه در ایران بالاتر از سینمای بلند است/ تصدی‌گری دولت باید به حداقل برسد
پویا نبی معتقد است برای رشد اقتصاد سینمای کوتاه باید تصدی‌گری دولت به حداقل برسد و بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در حوزه فیلم کوتاه تشویق شود.
پویا نبی، کارگردان فیلم کوتاه، در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، درباره اقتصاد سینمای کوتاه در ایران و راهکارهای تقویت آن گفت: در هیچ دولتی نگاه استراتژیک و بلند مدتی به فرهنگ وجود نداشته و تاکنیک همواره جایگزین نگاه استراتژیک بوده است. منظور من از استراتژی یک نقشه راه بلند مدت است، ما امروز نمی‌دانیم برای سال 1405 قرار است در چه نقطه‌ای از فرهنگ قرار خواهیم داشت. نمونه متأخر این بلاتکلیفی، اتفاقی است که در زمان شیوع کرونا رخ داد؛ کسانی که سینمای جهان را دنبال می‌کنند می‌دانند که در دنیا پخش و نمایش آثار کم‌کم به سمت اکران در پلتفرم‌های اینترنتی می‌رفت و سینماگران بزرگی در دنیا مثل مارتین اسکورسیزی یا کوئینتین تارانتینو هم فیلم‌هایی برای این کمپانی‌های اکران آنلاین ساختند اما پس از اینکه کرونا وارد ایران شد، به یکباره همه اکران آنلاین را گزینه نجات‌بخش برای آن روزهای بحرانی دانستند اما دیدیم که چند فیلم اینگونه اکران شدند و نتیجه‌بخش نبود و در نهایت نزدیک به 200 فیلم در صف اکران قرار گرفت.
نبی تصریح کرد: وقتی نگاه کلان و راهبردی در حوزه فرهنگ وجود ندارد، طبیعتاً در بحران‌ها راهکاری وجود ندارد و بحران کرونا به ما ثابت کرد که فرهنگ و هنر چقدر در نگاه مسئولان بی‌اهمیت است و در چنین شرایطی نمی‌توان انتظار داشت که سینمای کوتاه به عنوان زیرمجموعه‌ای از فرهنگ، وضعیت بهتری داشته باشد. ما نمی‌دانیم چه برنامه‌ای برای فیلم کوتاه وجود دارد، مدیران در همه دولت‌ها حرفهای زیبا و خوبی زده‌اند، فعالان عرصه فیلم کوتاه را آینده سازان و فیلمسازانی جسور می‌دانند، از تنوع ژانر و موضوع در این سینما صحبت می‌کنند اما در واقع اتفاقی رخ نمی‌دهد و همان نگاه سنتی دهه 60 در عرصه مدیریت وجود دارد.
وی افزود: همچنان عقیده بر این است که انجمن سینمای جوان ایران به عنوان نهاد دولتی فعال در عرصه فیلم کوتاه باید به تنهایی سینمای کوتاه را مدیریت کند. نگاه به شکلی است که گویا این انجمن تنها متولی فیلم کوتاه است و دیگر نهادهای فرهنگی آن را کاملاً رها کرده‌اند در حالیکه گزینه‌هایی مثل شبکه‌های تلویزیونی خصوصی، پلتفرم‌های اینترنتی، بخش‌های فرهنگی هلدینگ‌های تجاری خصوصی و... هم وجود دارند که در همه جای دنیا به فیلم کوتاه ورود می‌کنند. کاری که سیاستگذاران فرهنگی باید انجام می‌دادند این بود که ضمن حمایت از انجمن سینمای جوان وارد مذاکره و کادرسازی در حوزه‌های دیگر هم می‌شدند؛ به عنوان مثال وزارتخانه‌ها، شرکت‌های تجاری و صنعتی و... می‌توانند در برنامه‌های فرهنگی خود ساخت فیلم کوتاه را هم در اولویت قرار دهند، نمونه معروف این اتفاق کمپانی «BMW» است که چند وقت پیش از ساخت 10 فیلم کوتاه حمایت کرد و فیلمنامه‌هایی مورد حمایت قرار گرفتند که قصه‌شان در یک اتوموبیل «BMW» روایت می‌شد. این اتفاق در کشور ما هم می‌تواند رخ دهد، وزارت نفت، وزارت گردشگری و... هر سال می‌توانند با موضوعات مختلف چندین فیلم کوتاه بسازند و این مسئله‌ای است که سازمان سینمایی و وزارت ارشاد می‌توانند آن را پیگیری کنند ولی در حال حاضر سینمای کوتاه به اندازه‌ای مورد حمایت قرار می‌گیرد که برای انجمن سینمای جوان بودجه تعیین شده باشد.
نبی درباره نگاه جامعه به سینمای کوتاه و میزان مخاطبان آن گفت: بر خلاف تصوری که برخی از سینمادوستان دارند و فکر می‌کنند در کشورهایی مثل سوئیس، فرانسه و... فیلم کوتاه بیش از ایران در بین مردم مورد توجه است، به عنوان کسی که در جشنواره‌های سینمایی این کشورها حضور داشته باید بگویم که تفاوت نگاه و میزان مخاطب آنقدر محسوس نیست. من فکر می‌کنم نادیده گرفتن سینمای کوتاه توسط مسئولان، بی توجهی جامعه به این سینما نیست و دلیل دیگری دارد.
وی افزود: سینمای ایران یک سینمای رانتی و نفتی است، تا زمانیکه فیلم با پول نفت ساخته شود، کسی به تولید مخاطب توجه ندارد. برای مثال به سینمای بلند اشاره می‌کنم، در طی این سال‌ها فیلم‌های سینمایی متعددی می‌بینید که با بودجه‌های کلان دولتی ساخته می‌شوند و حتی 10 درصد از سرمایه خود را برنمی‌گردانند و باز هم ساخته می‌شوند و باز هم در گیشه شکست می‌خورند. در این شرایط مشخص است که برای مخاطب اهمیتی قائل نیستند و فقط به دنبال ارائه آمار کاری هستند. این اقتصاد کاملاً بیمار است و سینمای کوتاه چگونه می‌تواند در این وضعیت، اقتصادی پویا داشته باشد. اگر سرمایه‌های کلان رانتی نبود قطعاً سرمایه‌گذار مجبور به کشف راه‌های جذب مخاطب بود و راهکارهایی کشف می‌شد. تا وقتی این رویه ادامه دارد، جمله‌ها، شعارها و وعده‌های زیبا و ظاهراً امیدوارکننده مدیران هیچ حاصلی نخواهد داشت.
این کارگردان در ادامه اظهاراتش تأکید کرد: برای رشد اقتصاد سینمای کوتاه به بخش خصوصی قدرتمند نیاز داریم که حتی جشنواره مستقل برگزار کند. در چنین شرایطی است که رقابت در عرصه سینمای کوتاه شکل می‌گیرد و اعتبار این سینما نیز افزایش پیدا می‌کند اما در حال حاضر اکثریت بر این عقیده‌اند که سینمای کوتاه پله‌ای است برای راه‌یابی به سینمای بلند و نگاه جدی به آن وجود ندارد.
نبی درباره افزایش سطح کیفی فیلم‌های کوتاه در سال‌های اخیر گفت: از سال 1394 یا 1395 تا امروز سینمای کوتاه به لحاظ کیفی رو به رشد بوده چرا که امروز نسلی روی کار آمده که به اینترنت دسترسی دارد و فیلم‌های کوتاه روز دنیا را می‌بیند و به واسطه همین ارتباط شناخت خوبی از سینما دارد، فیلمسازان بسیاری در سال‌های اخیر به جشنواره‌های خارجی راه پیدا کردند، آثار مختلف را در جشنواره‌ها دیده‌اند یا حتی امروز کتاب‌های بسیاری درباره ساخت فیلم کوتاه ترجمه شده‌اند که در دهه 1360 و 1370 اصلاً این امکانات وجود نداشت. در حال حاضر آموزشگاه‌های سینمایی زیادی هم وجود دارند که به صورت تخصصی ساخت فیلم کوتاه را آموزش می‌دهند و همه این‌ها عوامل رشد سینمای کوتاه در ایران بوده‌اند که زمانی از آن به عنوان سینمای آماتوری یا نیمه حرفهای یاد می‌شد. در این سال‌ها سینماگران صاحب‌نام ایرانی با فیلمسازان فیلم کوتاه همکاری کردند، به طوریکه وقتی تیتراژ فیلم‌ها را می‌بینیم نام افراد کارکشته‌ای را مشاهده می‌کنیم. همه این عوامل در کنار جسارت جاری درون فیلم کوتاه در عرصه ژانر و مطرح کردن مسائل اجتماعی باعث شد که فاصله کیفی فیلم کوتاه با بلند بسیار اندک شود و من فکر می‌کنم به طور میانگین سطح فیلم کوتاه در ایران بسیار بالاتر از فیلم بلند است.
وی افزود: اگر شرایط تولید فیلم کوتاه و بلند را با هم مقایسه کنیم، متوجه می‌شویم که با در نظر گرفتن شرایط سینمای کوتاه به مراتب از سینمای بلند پیشتازتر است. فیلم‌های سینمایی در مدت زمانی طولانی فیلمبرداری می‌شوند و بودجه‌های زیادی صرف آن‌ها می‌شود که درآمدزایی هم دارند اما فیلم‌های کوتاه در ایران معمولاً با بودجه‌های اندک و در مدت زمانی محدود ساخته می‌شوند.
این کارگردان درباره راهکارهای موجود برای رشد اقتصاد سینمای کوتاه خاطرنشان کرد: آدام اسمیت جمله‌ای دارد که می‌گوید "سیاستمداران تاجران خوبی نیستند"، من با اقتباس از این جمله می‌گویم سیاستمداران، سینماگران خوبی هم نیستند. به نظر من دولت باید از این نگاه مدیریتی سنتی و ارگانی دست بردارد و به سمت شبکه‌سازی در بخش خصوصی بیاید. به لیست فیلم‌های جشنواره فیلم کوتاه تهران در دوره‌ای که گذشت نگاه کنید، بخش اعظمی از فیلم‌ها مربوط به انجمن سینمای جوانان و ارگان‌های دولتی هستند. البته باید بگویم که اگر فیلم خوبی ساخته می‌شود بدون در نظر گرفتن این مسائل باید در جشنواره حضور داشته باشد ولی تعداد این فیلم‌ها بسیار زیاد است و باید شرایطی فراهم شود که بخش خصوصی حضور پر رنگ‌تری داشته باشد و خود دولت می‌تواند با مراکز خصوصی وارد رایزنی شود و آن‌ها را به سرمایه‌گذاری و تولید فیلم کوتاه تشویق کند. تصدی‌گری دولت باید به حداقل برسد و شبکه‌سازی و گسترش بخش خصوصی واقعی ایجاد شود تا رقابت و شکوفایی سینما به وجود بیاید. در این شرایط اگر من بخواهم فیلمی بسازم به شرکت‌های غیر دولتی رجوع می‌کنم چرا که انجمن سینمای جوان ممکن است اولویت‌هایی داشته باشد که فیلم من را مورد حمایت قرار ندهد. در این صورت تنوع موضوع و ژانر به خودی خود شکل می‌گیرد. وقتی تک‌قطبی بودن سینما از بین برود نگاه‌های مختلف در آن ظاهر می‌شوند، سرمایه وارد می‌شود، رقابت شکل می‌گیرد، کیفیت آثار افزایش پیدا می‌کند و بار مسئولیت‌های انجمن سینمای جوان هم کمتر می‌شود و بیشتر از همیشه می‌تواند بر مبحث آموزش تمرکز کند.
