در کنگره بینالمللی شعر و ادب فارسی مطرح شد؛
شعر شهریار خواص پسند است و عامه فهم/ حذف ادبیات از دروس کنکور کار اشتباهی بود
ششمین کنگره بینالمللی شعر و ادب فارسی و پاسداشت مقام شهریار شاعر معاصر امروزه در سالن همایشهای برج میلاد برگزار شد. رئیس بنیاد فرهنگی مقبره الشعرا استاد شهریار و رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی برخی از مسئولان حاضر در این رویداد بودند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، ششمین کنگره بینالمللی شعر و ادب فارسی و پاسداشت مقام سید محمدحسین بهجت تبریزی متخلص به شهریار صبح بامداد امروز یکشنبه بیست و هفتم شهریورماه در سالن همایشهای برج میلاد برگزار شد.
جواد وندنوروز (رئیس بنیاد فرهنگی مقبره الشعرا استاد شهریار)، غلامعلی حداد عادل (رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی)، غلامرضا منتظری (نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس)، محمود شالویی (رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی) و جمعی از شاعران کشور در این رویداد حضور داشتند.
شهریار واسط بین کشورهاست
در ابتدای مراسم پس از تلاوت آیاتی از کلامالله مجید و پخش سرود ملی کشورمان، وند نوروز (رئیس بنیاد فرهنگی مقبره الشعرا استاد شهریار) در ابتدای مراسم گفت: تقارن و انتخاب روز پاسداشت مقام شهریار و مقارن با روز پاسداشت شعر و ادب فارسی اتفاق خوب و شایستهای است.
او افزود: این انتخاب به واسطه اینکه شهریار در ۲۷ کشور که ساکن ترکها در آن ساکن هستند شناخته شده است. و به نوعی حلقه واسط بین همان کشورهاست،
او با تاکید بر اینکه این انتخاب قابل اعتناست، گفت: از وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی درخواست میکنم که نشان عالی زبان و ادبیات فارسی به فعالان برجسته این حوزه تقدیم کند و همچنین همکاری لازم برای تصویب جایزه ادبی شهریار به عمل آید و ما به زودی شاهد برگزاری این جایزه باشیم.
یک درخواست از شورای شهر تهران
او در ادامه صحبتهایش درخواستی را مطرح کرد. او گفت: از شورای اسلامی شهر تهران میخواهم با توجه به تصویب افتتاح خانه موزه شهریار این فرایند تسریع پیدا کند.
رئیس بنیاد فرهنگی مقبره الشعرا استاد شهریار در ادامه صحبتهایش گفت: ما تاکنون موزه و زبان ادبیات فارسی نداشتیم با اینکه شخصیتهای فراوان برجستهای مانند پروین اعتصامی، حسین منزوی و استاد شهریار وجود دارند که هنوز هم نسل جوان با آن آشنا نیستند. متأسفانه منزل شهریار در تهران ۱۶ سال دایر بود اما اقدامی برای تبدیل کردن آن به خانه موزه نشد. بنابراین از شورای اسلامی شهر تهران درخواست میکنیم تا هرچه سریعتر شاهد تاسیس این خانه موزه باشیم.
حذف ادبیات از دروس کنکور غلط بود
او در پایان گفت: متاسفانه در گذشته کار غلطی صورت گرفت و ادبیات از دروس کنکور حذف شد که امیدواریم تجدید نظری در این باره صورت گیرد. همچنین شایسته است که صدا و سیما به زبان و فرهنگ اقلیتها توجه بیشتری کند.
محمود شالویی نیز در ادامه مراسم، گفت: نمیتوان از شاعران معاصر گفت و از شهریار یاد نکرد و انتخاب امروز با نام او اتفاق خوبی است.
شهریار در غزلهای فارسی و ترکی پیش قراول است
او افزود: شهریار در هر دو عرصه غزلهای فارسی و ترکی پیشگام و پیشقراول بوده و توانسته به قلههای این دو عرصه دست یابد. همچنین شهریار توانسته به اوج درجه عرفانی نائل شود و در دوره معاصر عرفان را با شعر به پیوند برساند.
شالویی در ادامه اذعان داشت: شهریار برای ما اهمیت زیادی دارد و امیدوارم شرایطی فراهم شود تا هرچه بیشتر در جهت اعتلا و رشد بالندگی زبان و ادبیات فارسی بکوشیم.
او در پایان صحبتهایش گفت: زبان و ادبیات فارسی مانند رود زلالی است که هر فرد تشنهای در سراسر دنیا میتواند از آن بنوشد.
کارنامه شهریار بی عیب و نقص است
در ادامه غلامعلی حداد عادل (رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی) هم دقایقی با حضار صحبت کرد.
او گفت: دو روز در تقویم جمهوری اسلامی به بزرگداشت زبان و شعر فارسی اختصاص یافته است. روز ۲۷ شهریورماه روز شعر فارسی مقارن با پاسداشت شهریار و ۲۵ اردیبهشتماه روز پاسداشت زبان و ادبیات فارسی و بزرگداشت فردوسی است و چنین تکریم و انتخابی شایسته است. من قبل از اینکه درباره شخصیت ادبی و ملی شهریار سخن بگویم اندکی درباره روحیات شخصی او حرف میزنم.
او افزود: شهریار در چشم همه ایرانیان و مردم آذربایجان فردی محترم، نجیب، مهربان، دوستداشتنی و پاک از نظر اخلاقی و همه جهات است در کارنامه زندگی او عیب و نقصی از نظر مالی و اخلاقی دیده نمیشود و او یک زندگی ساده و به دور از آلودگیهای دنیوی داشت حتی عشق ناتمامش در دوران جوانی هم مقدمهای برای عشق متعالی و ماندگار در وجود او شد. او مردی مسلمان، دیندار، مومن و عارف بود و در عین اینکه شاعر بود اما عالم، زباندان، کتابخوان و شخصیتی ایران دوست و علاقهمند به ایران داشت. اینها برخی از ابعاد وجودی شهریار است.
رئیس فرهنگستان و زبان ادبیات فارسی در بخش دیگری از سخنانش درباره شعر شهریار توضیح داد و افزود: شعر شهریار زبانی روشن دارد و همه آن را میفهمند. خواص پسند است و عامه فهم. وقتی شعر شهریار خوانده میشود نیاز به آن نیست که آن را برای مردم معنا کنیم چون از دل برخاسته و بر دل مینشیند. پیچیدگی در زبان شهریار نیست و هنر او به آوردن اصطلاحات شعری خاص دوران قجری و قبل از آن نیست بلکه تحول ادبیای که در زبان، شعر و نثر فارسی پس از مشروطه پدید آمد و به عبارت دیگر تجدد ادبی که قلم شاعران و نویسندگان آن دوره را به مردم نزدیک کرد در شعر شهریار در روشنترین وجه آن دیده میشود.
حداد عادل گفت: شعر شهریار دلنشین، صمیمی و ساده است و به همین دلیل شعر فارسی او در همه ایران زبانزد است. یا مثلا شعر «علیای همای رحمت» نمونهای از شعری است که در تاریخ معاصر ایران مانندش را نداشتهایم.
حداد عادل گفت: : نخستین بار که شعر «علیای همای رحمت» را شنیدم ۱۰ سالم بود وحالا با گذشت ۶۸ سال از آن دوران هنوز یاد دارم که این شعر را کی و کجا و توسط چه کسی شنیدم!
شاعری موفق است که شعرش زبانزد مردم شود
حداد عادل با اشاره به نقل قولی از استاد شفیعی کدکنی درباره شعر شهریار گفت: استاد شفیعی کدکنی میگوید یک ضابطه و ملاک برای سنجش پایه شاعران وجود دارد و آن این است که شاعری موفق است که شعرش زبانزد مردم شود. از این منظر شعر شهریار در حافظه ایرانیان ثبت شده و او یک شاعر موفق است. اهمیت او بدین جهت است که در دورهای شعر میگفت که جدلی میان شعر نو و شعر کهن در کشور ما برپا بود و بسیاری از جوانان گرایش به شعر نو داشتند و شعر کهن را تحقیر میکردند. دعوا شعر نو و کهن چندین دهه پیش از پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشت و گفتمان مسلط فضای ادبی بود اما شهریار با وجود خودش برهانی بود که زندهبودن شعر کهن فارسی را اثبات میکرد. او ثابت کرد شعر کهن فارسی زنده است و نخواهد مرد. شهریار در زمانی با شعر کهن جلوهگری میکرد که عدهای تصور میکردند شعر کهن فارسی از بین رفته است اما او ثابت کرد که اگر شاعرش باشد شعر کهن زنده است و البته شهریار به شعر نو هم بیاعتنا نبود و لذا وجود او سبب شد جنگ و جدل میان شعر کهن و نو تضعیف شود و پس از آن نیز ما شاعرانی مانند شادروان ابتهاج را داشتیم که به شعر کهن و نو غزل میسرود.
شهریار یک مسلمان معتقد است
رئیس فرهنگستان و زبان ادبیات فارسی ادامه داد: وجود شهریار برهانی بود که اگر شاعر خوب باشد میتوان شعر نو و کهن سرود. یک جنبه دیگر شهریار نقش او در وحدت ملی بود و من البته این ویژگی و خصوصیات شاعری او جدا میکنم چون هرچه گفتم درباره زبان شهریار بود اما نقش او در وحدت ملی قابل اعتناست.
حداد عادل با اشاره به عواملی که شهریار را موجب وحدت ملی میکند گفت: نخستین علت مسلمان بودن اوست. شهریار یک مسلمان معتقد است و شما در صحبتهایش میدیدید که دائم وقتی یاد ائمه اطهار را میکند اشک میریزد. شعر او برای حضرت علی (ع) برخاسته از یک دل گرم پرشور و با ایمان است و به همین دلیل بر دل مینشیند چون تا کسی آتش نگیرد شعر جانسوزی نمیگوید. از همین جهت شعر او درباره حضرت علی (ع) از ایمان برخاسته و خدا به برکت آن ایمان به این شعر ارزش داده است.
حداد عادل در توضیحات بیشتر گفت: شهریار هم شعر فارسی که او را با همه ایرانیان پیوند میدهد و هم شعر ترکی دارد که ابزاری برای ارتباطش با سایر آذریزبانهاست. حیدربابای او برای ترک زبانها یک حماسه و شعر جاودانه است. مقام معظم رهبری به شهریار بسیار علاقهمندند و در دیدار با ایشان بارها دیدهام که شعر حیدربابا را برای من به ترکی خواندهاند و ترجمه کردهاند و همواره تاکید کردند که چون تو ترکی نمیدانی نمیتوانی ظرافتهای شعر ترکی شهریار را درک کنی.
او با بیان اینکه وجود شهریار نماد وحدت ملی و خنثیکننده نقشههای شوم بیگانگان برای تفرقهافکنی است عنوان کرد: بیگانگان به هر بهانهای دنبال تفرقهافکنی و دوگانهسازیهای موهوم هستند اما شهریار نشان میدهد که مردم ایران فراتر از اختلاف زبان و فرهنگ یک کلیت یگانهاند و در ایران تمامی اقلیتها اعم از ترک، فارس، عرب، عجم، لر، بلوچ و… کنار هم حضور دارند و این تنوعها مانند تارها یک پر طاووس زیباست که کثرت آنها در کنار هم یک وحدت زیبا و دلنشین به نام ایران ایجاد کرده و شهریار وجودش بیانگر این وحدت است.
حفظ وحدت کشور نیازمند زبان مشترک است
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی با تأکید بر اینکه جمهوری اسلامی ایران به همه زبانها قومی احترام میگذارد و هیچ تصمیم، برنامه و قانونی برای تضعیف زبانهای محلی، مادری و قومی در نظام وجود ندارد، افزود: با همه اینها برای حفظ وحدت کشور نیاز به یک زبان مشترک داریم که آن زبان فارسی است و بیش از ۱۲۰۰ سال قدمت دارد. زبان فارسی امروزی فرزند فارسی میانه و فارسی میانه فرزند فارسی باستان است که یک زبان چندین هزارساله است و به وجهی از پختگی و کمال رسیده که فردوسی توانسته شاهنامه را با ۶۰هزار بیت بسراید از آن سو قطران تبریزی از شاهنامه استفاده میکرده و از سوی دیگر شاعرانی مانند حافظ و سعدی هم اشعار شاعران فارسی دیگر را میخواندند بنابراین در حالی که هر شاعری در دیار خودش به زبان مادری سخن میگفته اما زبان فارسی ابزار وحدت آنها بوده و جمهوری اسلامی ایران این تنوع فرهنگی را محترم میشناسد و به آن ارزش میگذارد.
والدین ترکزبان با بچهها ترکی حرف بزنند
حداد عادل تأکید کرد: به عنوان خدمتگذار شما در فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی صریحا میگویم هر پدر و مادر ترکزبانی باید در منزل با فرزندان خودش به زبان ترکی حرف بزند اما ما معتقدیم در مدرسه باید به زبان فارسی سخن گفته شود در فرهنگستان نیز استادانی وجود دارند که مایه فخر ایرانزمیناند اما آذری هستند استاد محمدعلی موحد که امسال ۱۰۰ساله شدند عمر خود را به شرح مشکلات مثنوی میگذارند و پیش از این هیچ ایرانی وجود نداشت که مثنوی مولوی را تصحیح انتقادی کرده باشد و پیش از همه چاپها از نیکلسون بود اما استاد موحد تصمیم گرفت برپایه نسخههای خطی قدیمی به عنوان یک ایرانی مسلط بر زبان فارسی مثنوی را تصحیح کنند.
او ادامه داد: استاد انوری نیز که صاحب فرهنگ سخن است و طی چهاردهه گذشته این فرهنگنامه بهترین خود در حوزهاش بوده است اصالتا متعلق به سراب آذربایجان هست. ژاله آموزگار نیز که استاد زبانهای باستانی است زاده شهرستان خوی است و همه این پرچمداران زبان فارسی امروز مانند دیروز از آذربایجان برخاستند. وجود شهریار علاوه بر اینکه باعث پیوند ایرانیان شده در سراسر جهان ترکزبانان را به هم متصل کرده و به عبارتی او یک سفیر فرهنگی در کشورهایی است که زبان ترکی دارند.
رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در بخش پایانی سخنانش گفت: روز شهریار بدین جهت با روز شعر و ادب فارسی مقارن است که هیچ شاعر دیگری به اندازه او در زمان حیاتش اشعارش گسترش نیافته است.
منتظری (نایب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس) نیز در بخش دیگری از این نشست با بیان اینکه فرهنگ میتواند انسان را به شوربختی سوق دهد اگر سرچشمهاش آلوده باشد، گفت: فرهنگ هویت بخش است و اگرچه تعریف مشخص و واحدی درباره آن وجود ندارد و نظریه پردازان این حوزه درباره تعریف فرهنگ متحد نیستند اما جلوههایی از فرهنگ را میتوان در هنر، ادبیات، فلسفه، کلام، آداب و رسوم و… دید.
بهترین ابزار برای انتقال فرهنگ ادبیات است
منتظری گفت: فرهنگ نیازمند نیرویی قوی برای انتقال مفاهیم فرهنگی است.
او افزود: بهترین ابزار برای این انتقال ادبیات است که میتواند ما را با پدرانمان متصل کند آن هم زبان و ادبیات فارسی که به دلیل ویژگیهایش بهترین گزینه برای این انتقال است. جاذبههای زبان فارسی بدلیل زیبایی و کشش آن میتواند عامل موثری برای ترویج آن باشد از سوی دیگر گستردگی زبان و ادبیات فارسی آن را به سفره رنگارنگ فرهنگی مبدل کرده که هر فردی میتواند از آن بهره ببرد.
منتظری با اشاره به اینکه زبان فارسی، زبان دوم جامعه اسلامی و زبان نخست فرهنگ و تمدن ایرانی است عنوان کرد: اینکه شماری از ایرانیان گوهری از تلاشهای خود را به ترجمه، تصحیح و تحریر آثار ادبیات اختصاص دادند نشاندهنده اهمیت این زبان است و به نظر میرسد برای پاسداشت آن نیازمند اقدامات بیشتری بیش از برگزاری این همایشها و جلسات هستیم.
متون زبان و ادب فارسی را به سینما ببریم
نایب رئیس کمیسیون فرهنگی در ادامه صحبتهایش، گفت: نشر و گسترش ادبیات فارسی در مقیاس ملی و بینالمللی و ساخت آثار فاخر سینمایی برگرفته از این منابع ارزشمند میتواند در این باره راهگشا باشد همانگونه که میبینیم کشور کره علیرغم افسانههای محدود خود توانسته صنعت سینماییاش را رشد دهد ما نیز باید با وجود کمنظیر متون زبان و ادب فارسی برای تولید آثار سینمایی استفاده کنیم.
منتظری با تأکید بر ترسیم چشمانداز و ترسیم راه در ترویج زبان و ادبیات فارسی عنوان کرد: باید در این چشمانداز سهم هر نهاد و اهدافش مشخص شود. و در پایان هر سال معیارهایی برای سنجش رشد و پیشرفت در این باره مشخص شود. بنابراین ضروری است با همکاری نهادهای مختلف در جمع بزرگان و مفاخر ادبی از این چشمانداز رونمایی کنیم.
گفتنی است،بخشهای دیگر مراسم به شعرخوانی شاعرانی چون مرتضی امیری اسفندقه، عبدالجبار کاکایی، سیدمحسن حسینی و… اختصاص داشت.
در پایان نشان عالی زبان و ادبیات فارسی به استاد شهبازی اهدا شد.