۲ عامل شکست نهضت ملی‌شدن نفت و واکاوی شخصیت مصدق در یک نمایشگاه
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر در آیین افتتاحیه «نمایشگاه و روایتگری ۲۸ مرداد» با اشاره به سخنرانی سال ۵۷ آیت‌الله طالقانی، «اختلاف‌افکنی بین سران نهضت» و «رفتار احزاب سیاسی» را دو عامل شکست خوردن نهضت ملی شدن نفت دانست.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی و امور بین‌الملل مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد، آیین افتتاحیه «نمایشگاه و روایتگری ۲۸ مرداد» با حضور موسی حقانی رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر، وحید رحمتی مدیر مجموعه سعدآباد و جمعی از پژوهشگران تاریخ معاصر، عصر روز شنبه ۲۹ مرداد در کاخ‌موزه ملت واقع در مجموعه سعدآباد برگزار شد.
وحید رحمتی (مدیر مجموعه سعدآباد) در این مراسم طی سخنانی اظهار داشت: امروز به این نتیجه رسیده‌ایم که وظیفه داریم برای آگاهی مخاطبان از طریق روایتگریِ مبتنی بر سند و پژوهش، تلاش کنیم و اکنون اولویت نخست مجموعه سعدآباد است. البته با نقطه مطلوب بسیار فاصله داریم. انشاءالله به نقطه‌ای برسیم که فرآیند «روایتگری» به «مناظره» تبدیل شود تا یکطرفه نباشد.
مدیر مجموعه سعدآباد که ۱۳ موزه فعال دارد، تصریح کرد: ریل‌گذاری ما برای آینده این است که موزه‌هایمان را با روایتگری برای مخاطب جذاب کنیم.
جنگ نرم علیه نهضت ملی شدن صنعت نفت
موسی حقانی (رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر) هم در این مراسم گفت: ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ یادآور یک خاطره تلخ در ذهن مردم ایران است، چون نهضت ملی شدن صنعت نفت در یک نیمروز توسط نیروهای نظامی، اراذل و اوباش و در اصل سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه نظیر «اینتلیجنت سرویس» و «سی آی ای»، به همراه شبکه صهیونیستی و ناشناخته در کشورمان یعنی «بدامن»، شکست خورد.
وی افزود: انگلیسی‌ها هنوز هیچ سندی درباره کودتای ۲۸ مرداد منتشر نکرده‌اند و حتی تا دو سه سال قبل هم درباره مشارکت خودشان چیزی نمی‌گفتند. آمریکایی‌ها البته اسنادی را – نه به صورت کامل – منتشر کرده‌اند.
این استاد تاریخ معاصر ادامه داد: مثلی است که می‌گوید: تنها جایی که در آن کودتا نمی‌شود، آمریکاست، چون در کشور خودش سفارتخانه ندارد! وگرنه هر جا سفارتخانه دارند، کودتا کرده‌اند، یعنی چیزی بیش از ۷۰ کودتا.
حقانی افزود: آمریکایی‌ها با وقاحت می‌گویند «ما در ۲۸ مرداد با استفاده از ۵ نفر کودتا کردیم و بعد حتی قول خودشان را اصلاح کردند و گفتند ۴ نفر و نیم، چون یکی از آن‌ها ناشنوا بود!» در صورتی که یک جنگ نرم مفصل علیه نهضت ملی شدن صنعت نفت راه انداخته بودند و اینطور نبود که طی یک نیمروز کودتا انجام گیرد.
آیت الله کاشانی، قهرمان واقعه سی تیر
حقانی درباره اینکه آیا دکتر مصدق خودش در کودتا همکاری کرد یا نه، گفت: به نظر بنده دکتر مصدق خودش به بن‌بست رسیده بود و وقتی به بن‌بست رسیده است، نمی‌تواند بن‌بست‌شکنی کند. عکس‌های روزنامه‌های آن زمان را مرور می‌کردم و دیدم در راستای جنگ نرمی که برای تفرقه‌افکنی میان ملت شکل گرفته بود، عکس‌های آیت‌الله کاشانی را به شکل زشتی چاپ کرده بودند. و البته هنوز هم گرفتار جنگ نرم انگلیسی‌ها هستیم و فیلم‌ها و سخنرانی‌های تقطیع شده درباره ۲۸ مرداد را همچنان منتشر می‌کنند.
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر اظهار داشت: سخنرانی سال ۵۷ آیت‌الله طالقانی در کنار مزار دکتر مصدق را گوش می‌کردم و ایشان «اختلاف‌افکنی بین سران نهضت» و «رفتار احزاب سیاسی» را دو عامل شکست خوردن نهضت ملی‌شدن نفت می‌دانند.
ایشان می‌گویند: مردمی‌شدن صنعت نفت به علت تلاش‌های آیت‌الله کاشانی، آیت‌الله خوانساری و فدائیان اسلام است. در حالی که فدائیان اسلام در دوره دکتر مصدق به زندان افتادند و شکنجه شدند. دکتر مصدق یک دولتمرد ملی در مقایسه با قوام‌السلطنه و وثوق‌الدوله است اما ظرفیت لازم برای یک مبارزه ضدسلطه را ندارد و وقتی شکست می‌خورد، سپر می‌اندازد.
وی خاطرنشان کرد: صفوف یکپارچه ملت ایران در سی تیر موجب بازگشت مجدد دکتر مصدق به قدرت شد و آیت‌الله کاشانی، قهرمان سی تیر است، چون مردم را به همراهی و پشتیبانی از دکتر مصدق فرا خواند.
حقانی گفت: وقتی وارد مبارزه با آمریکا یا انگلیس می‌شوی، باید تبعاتش را پیش‌بینی کنی و بپذیری. کاری که دکتر مصدق هم کرد اما از یک‌جایی کم آورد. و وقتی کم بیاوری، وضعیت بدتری را باید تحمل کنی! همچون محمدرضا پهلوی که پس از کودتای ۲۸ مرداد و بازگشتش، خوی رضاخانی پررنگ‌تری پیدا کرد و سرکوب گسترده را با تأسیس ساواک رقم زد.
اختلاف‌افکنی برای منحرف کردن انقلاب
رئیس پژوهشکده تاریخ معاصر انقلاب مردم ایران جزء سه انقلاب بزرگ قرن بیستم است. برای به انحراف کشاندن انقلاب توسط سرویس‌های بیگانه، چند روش وجود دارد که نخستین آن‌ها اختلاف‌افکنی به کمک مطبوعات است. مثلاً با چاپ کاریکاتورهای زشت و زننده از دکتر مصدق و آیت‌الله کاشانی، تلاش می‌کردند هر دو نفر را از اعتبار بیندازند؛ این دو هم گاهی خودشان و اکثر اوقات توسط اطرافیان، نابردباری به خرج می‌دادند و وجهه‌شان مخدوش می‌شد.
وی با تشریح اتفاقات آن سال‌ها گفت: برای یک مبارزه ضد استعماری و ضد استکباری، خودمان را به مسائلی محدود کردیم که دیگر کارایی نداشت، مانند استفاده از ظرفیت مجامع بین‌المللی. البته دکتر مصدق کار خوبی کرد که به لاهه رفت و پیروز شد اما طرف مقابل به این محاکم قائل نبود.
وی خاطرنشان کرد: «بی اعتبار کردن سران نهضت»، «ایجاد آشوب در جامعه و ترساندن روحانیت» و همچنین «القای ناامیدی برای آینده» مراحل به انحراف کشاندن انقلاب است. به نظرم ما ایرانی‌ها باید راجع به کودتای ۲۸ مرداد و اختلاف‌افکنیها، خیلی مطالعه کنیم. انشاءالله به جای کوبیدن همدیگر و استفاده از تاریخ برای تسویه‌حساب‌های روز، از دستاوردهای ملت و کشور حراست کنیم.
سیدامیر مکی، دیگر سخنران مراسم افتتاحیه گفت: مبحثی که اخیرا در رابطه با کودتا می‌بینیم؛ حماسه‌سازی و قهرمان‌سازی است. در حالی که نباید دچار این آفت شویم، بلکه باید به واکاوی جریان نفوذ دولت‌هایی بپردازیم که دست‌اندرکار این واقعه بودند.
