علی قوی‌تن در گفت‌وگو با ایلنا مطرح کرد؛
از بیوگرافی سهراب فاصله گرفتم تا به درونیات او برسم/ استقبال جشنواره‌های خارجی از «رویای سهراب» بیش از داخلی‌ها بود
علی قوی‌تن با اشاره به اینکه بسیاری از نزدیکانش به شباهت او با سهراب سپهری اشاره کرده‌اند، تأکید کرد که خسرو شکیبایی حتی در آخرین روزهای زندگی‌اش او را برای ساخت فیلمی درباره سهراب سپهری تشویق می‌کرد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، فیلم سینمایی «رویای سهراب» به کارگردانی علی قوی‌تن به تازگی در سینماهای کشور اکران شده است. این فیلم روایتگر بخشی از زندگی سهراب سپهری شاعر معاصر کشورمان است که قوی‌تن علاوه بر کارگردانی ایفای نقش اصلی آن را نیز برعهده دارد. در این فیلم بازیگرانی چون بهاره کیان افشار، ترلان پروانه، مهدی سلطانی، لاله اسکندری، مینا جعفرزاده و محمد برسوزیان ایفای نقش کرده‌اند.
با کارگردان این اثر گفتگویی داشتیم که در ادامه می‌خوانید:
شباهت ظاهری زیادی به سهراب سپهری دارید، آیا همین شباهت انگیزه‌ای برای تولید فیلمی درباره این شاعر و ایفای نقش او بود یا دغدغه و شناختی درباره سهراب داشتید؟
سهراب سپهری را از نوجوانی دنبال می‌کردم و آثارش را می‌خواندم. سهراب همیشه شاعر مورد علاقه من بود اما سنم که بیشتر شد، افراد بسیاری به من گفتند که شباهت زیادی به این شاعر دارم. سال ۱۳۸۵ بود که در فیلم «نسکافه داغ» با مرحوم خسرو شکیبایی همکاری داشتم و آن زمان شکیبایی به من پیشنهاد داد که فیلمی درباره سهراب سپهری بسازم و خودم هم نقش او را بازی کنم.
خسرو شکیبایی که خود از طرفداران سهراب سپهری بود همیشه مرا برای ساخت فیلمی درباره این شاعر تشویق می‌کرد، حتی ۲۰ روز پیش از اینکه از دنیا برود به من گفت کم‌کم دیر می‌شود و کاش هر چه زودتر فیلم سهراب را بسازم و نقشش را بازی کنم. آن زمان اصلاً متوجه منظور خسرو شکیبایی نشدم و اصرار داشتم که باید شناخت بیشتری از سهراب به دست بیاورم و قصه‌ای جذاب و سینمایی از زندگی او پیدا کنم ولی چند سال بعد علیرضا شجاع‌نوری همین جمله را به من گفت و وقتی از او پرسیدم که چرا دیر می‌شود، او به این نکته اشاره کرد که کم‌کم پیر می‌شوم و شباهتم به سهراب سپهری را از دست می‌دهم و دیگر نمی‌توانم این نقش را بازی کنم. جمله این بازیگر برای من یک تلنگر بود که تعلل را کنار بگذارم و برای ساخت این فیلم اقدام کنم.
رحیم مهدی‌خانی طراح گریم فیلم «رویای سهراب» یکی از گریمورهای با سواد و با تجربه است که زحمات بسیاری در این فیلم کشید اما واقعاً برای اینکه نقش سهراب را بازی کنم نیاز چندانی به گریم نبود.
مدتی طولانی درگیر ساخت این فیلم بودید و چند سال هم طول کشید تا «رویای سهراب» اکران شود، این پروسه منجر به کهنگی اثر نشده است؟
ساخت این فیلم از اوایل سال ۱۳۹۷ آغاز شد و اواخر سال ۱۳۹۸ به پایان رسید ولی در سال ۱۳۹۹ به دلیل حساسیت‌هایی که روی صدا و برخی صحنه‌ها داشتیم ویرایشی دوباره صورت گرفت و فیلم کاملاً آماده نمایش شد. در وهله اول فیلم را به جشنواره‌های خارجی فرستادیم و خوشبختانه استقبال خوبی نیز از «رویای سهراب» صورت گرفت. فیلم به جشنواره‌های خوبی مثل جشنواره مسکو، تاشکند، گوای هند و داکا راه پیدا کرد؛ در مسکو دو پخش‌کننده در آلمان و استرالیا فیلم را دیدند و اعلام آمادگی کردند که آن را به صورت همزمان در این دو کشور اکران کنند که فکر می‌کنم همزمان با اکران در کشور ایران، این فیلم در این دو کشور نیز نمایش داده شود.
«رویای سهراب» قصه‌ای از یک شخصیت واقعی است و به نظر من این قصه تاریخ مصرف ندارد و کهنه نمی‌شود. من حساسیت‌ها و وسواس‌های زیادی در تولید این فیلم داشتم و بارها بخش‌های مختلف را فیلمبرداری کردیم و حتی در صدابرداری به قدری وسواس داشتم که زمانی طولانی صرف این کار شد. من نگران گذشت زمان نبودم اما اصرار داشتم که فیلمی درخور شخصیت و جایگاه سهراب سپهری ساخته شود.
فیلم شما داستان زندگی یک شاعر ایرانی را روایت می‌کند اما در اولین اقدام فیلم را به جشنواره‌های خارجی فرستادید، آیا در ساخت این اثر به این نکته توجه داشتید که «رویای سهراب» با وجود موضوعی که دارد بتواند نظر مخاطبان خارجی را به خود جلب کند؟
افراد بسیاری به من می‌گفتند که این فیلم با توجه به موضوعی که دارد و شناخته بودن سهراب سپهری در ایران نمی‌تواند در جشنواره‌های خارجی شانسی برای موفقیت داشته باشد اما من فکر می‌کنم «رویای سهراب» با وجود اینکه به زندگی شاعری ایرانی می‌پردازد، با قصه و ساختاری که دارد می‌تواند مورد توجه مخاطبان خارجی نیز قرار بگیرد.
زمانی که فیلم در جشنواره مسکو نمایش داده شد در یکی از نشریات کشور روسیه، یکی از منتقدان به این نکته اشاره کرده بود که با دیدن این فیلم یاد فیلم‌های آندری تارکوفسکی افتاده است؛ البته من نمی‌خواهم خودم را با تارکوفسکی مقایسه کنم ولی این هم یکی از نظرات جالبی بود که شنیدم و همان منتقد تأکید داشت که این فیلم نگاه عمیقی به زندگی دارد و در مسائل شاعری چون سهراب سپهری کاملاً عمیق می‌شود. فیلم «رویای سهراب» یک فیلم بیوگرافی نیست و من در واقع عاشقانه‌های زندگی سهراب را در برهه‌هایی به صورتی که فلسفه وجودی شاعر و نقاشی چون سهراب را به تصویر کشیده‌ام که فکر می‌کنم از همین جهت توانسته مورد استقبال و توجه مخاطبان خارجی هم قرار بگیرد. البته جشنواره‌های داخلی کشورمان به این مسئله توجهی نداشتند و اصلاً پیگیری و تمایلی به حضور این فیلم نداشتند.
یعنی شما برای حضور در جشنواره فجر اقدام کردید و فیلم رد شد؟
پیش از اینکه فیلم آماده نمایش شود ما نسخه‌ای از آن را به جشنواره فجر سال ۹۸ ارائه دادیم که آن‌ها به ما گفتند این فیلم ناقص است و آن را کنار گذاشتند و اصلاً برایشان مهم نبود که این فیلم درباره یک شاعر ایرانی ساخته شده است و شاید آن‌ها بتوانند با حمایت و همکاری مشکل ما برای ادامه تولید فیلم را حل کنند اما به این مسئله کاملاً بی‌توجه بودند و وقتی فیلم ناقص بود اصلاً از ما حمایتی برای ادامه مسیر تولید صورت نگرفت.
با توجه به فضای شاعرانه‌ای که فیلم «رویای سهراب» دارد و به چند جشنواره خارجی نیز راه پیدا کرده، آیا شما از سینماگران خارجی نیز الگو گرفته‌اید یا خیر؟
فیلم‌های فلسفی همیشه آثار مورد علاقه من بوده‌اند اما نمی‌توانم بگویم که از اثر خاصی الگو گرفته‌ام. به دلیل علاقه‌ای که به فیلم‌های فلسفی دارم شاید ناخودآگاه از سینماگرانی که آثاری اینچنین تولید می‌کنند الگو گرفته باشم که برخی منتقدان نیز به آن اشاره کرده‌اند.
آنچه که در فیلم «رویای سهراب» روایت می‌شود تا چه اندازه واقعی است و چه اندازه تخیل در قصه این اثر تزریق کرده‌اید؟
تخیل در این اثر بسیار اندک است اما سعی داشتم سهراب سپهری را آنطور که در شعرها و نقاشی‌هایش می‌بینم تصور کنم و از ساخت اثر بیوگرافی فاصله بگیرم. اینکه سهراب سپهری چگونه زندگی کرده و چه ماجراهایی در زندگی‌اش داشته، مختص سریال است و من به همین دلیل بیشتر از اینکه به زندگی این شخص توجه داشته باشم، درونیات او را دنبال کردم. من سهراب را همانطور که بود و آنچنان که می‌شد این شاعر را شناخت به تصویر کشیدم و این نکته که مخاطبان با دیدن این فیلم سرگرم شوند و تحت تأثیر قصه آن قرار بگیرند را مدنظر نداشتم و حتی موفقیت در گیشه هم برایم اهمیت چندانی نداشت. دغدغه اصلی من معرفی دقیق یکی از شاعران محبوب و بزرگ ایران بود و امیدوارم مردم هم با این انتظار به سراغ «رویای سهراب» بیایند که همان لطافت اشعارش را در فیلم احساس کنند و به هوای دیدن یک فیلم حادثه‌ای به سراغ این فیلم نیایند.
سینمای ما به فیلم‌های متفاوت نیاز دارد و امیدوارم مردم به آثار متفاوتی که ساخته می‌شوند هم توجه داشته باشند و از آن حمایت کنند.
هنوز افراد زیادی در قید حیات هستند که با سهراب سپهری ارتباط داشته‌اند، شما از این افراد برای شناخت بیشتر این شاعر کمک گرفتید یا خیر؟
یکی از اصلی‌ترین منابع من برای تحقیق شعرها، کتاب‌ها و نقاشی‌های سهراب سپهری بود تا او را بیشتر بشناسم و به او نزدیک‌تر شوم. دومین منبع من برای تحقیق افرادی بودند که به سهراب نزدیک بودند و با او ارتباط داشتند. یکی از این افراد مشفق کاشانی بود که در ابتدای راهم برای تحقیق و پژوهش از مرحوم کاشانی کمک گرفتم، با مرحوم فهیمه راستکار هم صحبت کردم و اطلاعاتی درباره شخصیت سهراب گرفتم. از مرحوم معصومه سیحون که در آخرین لحظات زندگی سهراب سپهری در کنار او بود هم کمک گرفتم. من سعی کردم از افراد نزدیک به سهراب سپهری کمک بگیرم و البته سفرهای زیادی هم به کاشان داشتم تا محل زندگی این شاعر را هم بشناسم و ببینم که او در چه فضا و فرهنگی زندگی کرده است.
از زمان و شرایط اکران فیلم «رویای سهراب» رضایت دارید؟
امیدوار بودم که کاش فیلم «رویای سهراب» در زمان تولد او یعنی ۱۵ مهر اکران شود اما متأسفانه این اتفاق رخ نداد. من انتقاد جدی به عملکرد صنوف سینمایی دارم، خانه سینما مدام از سازمان سینمایی انتقاد می‌کند اما خودش هیچ اقدام مثبتی برای سینماگران ندارد. زمانی فیلم‌های در صف اکران در یک جدول قرار می‌گرفتند و درباره زمان اکران آن‌ها اطلاع‌رسانی می‌شد و من به عنوان کارگردان می‌دانستم که مثلاً فیلمم ۶ ماه دیگر اکران می‌شود اما امروز شرایط به نحوی است که من درخواست اکران می‌دهم و بعد از چند ماه یک روز با من تماس می‌گیرند و می‌گویند فیلمت این هفته اکران می‌شود، آیا آمادگی داری یا خیر؟
در این شرایط که اکران فیلم کار بسیار دشواری است، من هم مجبورم که موافقت کنم اما دیگر هیچ برنامه‌ریزی برای تبلیغ و معرفی فیلم نمی‌توانم داشته باشم. خانه سینما که اعضایش هیئت شورای صنفی نمایش را تشکیل می‌دهند باید دغدغه‌مند عمل کنند و صاحبان آثار را درک کنند. خانه سینما و اعضای آن به جای انتقادهای بی‌فایده بهتر است خودشان طرحی برای بهبودی شرایط اکران بدهند تا حداقل صاحبان آثار چند روز برای تبلیغات و دیگر برنامه‌ریزی‌ها فرصت داشته باشند. در این شرایط فقط یکسری فیلم‌ها شانس موفقیت در گیشه دارند و آثار متفاوت هیچ فرصتی برای دیده شدن نخواهند داشت.
