جدیدترین اثر عماد افروغ رونمایی شد/ حضور خدا در روزنگاشت‌های یک روشنفکر مسئول
آیین رونمایی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» تالیف عماد افروغ در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
به گزارش ایلنا به نقل روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، آیین رونمایی و معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» تالیف عماد افروغ روز دوشنبه ۲۳ خرداد ۱۴۰۱، با حضور او، حسن سبحانی (اقتصاددان)، محسن اسماعیلی (نماینده مجلس خبرگان رهبری)، سیداحمد حسینی (پژوهشگر در حوزه فلسفه)، مهدی امامی (رئیس مؤسسه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی)، مانی کلامی (انسان‌شناس)، علیرضا مختارپور (رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران)، حجت‌الاسلام و المسلمین محمدرضا زائری (رئیس اندیشگاه فرهنگی)، معاونان و مدیران این سازمان برگزار شد.
حضور خدا در تمام بخش‌های زندگی نویسنده، مهمترین نکته کتاب افروغ
علیرضا مختارپور (رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران) ضمن ابراز خشنودی از برگزاری این مراسم، به محتوای مجموعه هفت جلدی این کتاب اشاره کرد و گفت: این مجموعه حدود ۲ هزار و ۵۵۵ صفحه در هفت مجلد نوشته شده است که با مروری بر این مجموعه، چند نکته مهم خودنمایی می‌کند: نکته اول اینکه اگر به «إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّیَّاتِ» باور داشته باشیم، از مجموع مطالب این کتاب مسجل می‌شود که هدف نویسنده علاوه برثبت اندیشه‌ها و تجربیات، تلاشی برای اندیشدن به قصد اصلاح است.
به عبارت دیگر هدف غایی، نوشتن خاطرات برای خود شخص و به یادگار ماندن نیست، بلکه هدف این است که در مسائل فکری و عملی و نیز ابعاد مختلف اجتماعی جامعه تفکر شود و مشکلات، شناسایی و تبیین شود تا با توجه به منابع اندیشه دینی و تجربه بشری، راه حلی برای اصلاح امور فردی و اجتماعی در جامعه گشوده شود. نکته دوم، باور عمیق نویسنده به حضور خداوند متعال است که موضوع بسیار مهمی است. با خواندن این کتاب به خوبی متوجه می‌شویم که در تمامی لحظات فردی، اجتماعی، سخنرانی‌ها و جلسات مختلف و زندگی نویسنده، خدا حضور دارد و این حضور، نمایشی، یا تصنعی و به عنوان ابزاری صرفاً برای رنگ‌آمیزی کتاب نیست. بنابراین در جای جای کتاب، نسبت نویسنده و روابط او با خدا احساس می‌شود و بر اساس این اعتقاد و رابطه انسان و خداست که می‌نویسد، انتقاد می‌کند، فریاد می‌کشد، گله می‌کند و نظر می‌دهد. به همین دلیل حضور خداوند، یک عامل مؤثر است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه مّلی ایران در ادامه درباره شرح جزئیات زندگی روزمره نویسنده گفت: سومین نکته مربوط به بیان جزئیات فعالیت روزانه یک اندیشمند، متعهد، مسئول و دغدغه‌مند است. ممکن است ظاهربینان بگویند که بیان این مسائل و مکالمه با بقال، نانوا، تعمیرکار و راننده چه ضرورت و اهمیتی دارد. اما زمانی که این کتاب خوانده می‌شود، یک تصویر و بُعد واقعی از زندگی نمایان می‌شود و همین باعث می‌شود که اندیشمند، خود را برتر از مردم و جدای از مردم نبیند، خود را تافته جدا بافته از مردم نداند و دائماً افکار و رفتار خود را در این مواجهه‌ها ارزیابی کند.
نکته بعدی این است که وقتی جزئیات زندگی بیان می‌شود، شما می‌توانید متوجه شوید که آیا شکاف و دره عمیقی بین فکر، نظر و عمل این متفکر و نویسنده وجود دارد؟ یعنی آیا او همانطور که زیست می‌کند، می‌اندیشد؟ اگر معتقد به اخلاق است باید این اخلاق را در زندگی و رفتار او با خانواده، دوستان و سایر افراد جامعه دید. در این زمینه شکافی دیده نمی‌شود، به گونه‌ای که عمل منطبق با اندیشه است.
عماد افروغ روشنفکرِ مسئولِ متعهدِ حاضر در صحنه جامعه است
مختارپور با بیان این مطلب که گفتار صادقانه افکار، احساسات عمیق نویسنده و پرهیز از سانسور، مصلحت اندیشی یا ریای معکوس، نکته دیگر این اثر است گفت: ریا در نگاه نخست این است که فرد اعتقادی به عملی که انجام می‌دهد، ندارد. اما فعلی را برخلاف اعتقاد خود با اهداف مختلف انجام می‌دهدکه این نوعِ ریا مشهور است. نوع دیگرِ ریا در نقطه مقابل قرار دارد که به آن ریای معکوس می‌گویند و در قرون قبلی بین عرفا رواج داشته است. مثلاً برای اینکه مردم آن‌ها را متقی ندانند، حتی در مواقعی تظاهر به فسق می‌کردند. در آثار استاد شهید مطهری آمده است که شربت را در شیشه مسکرات می‌ریختند تا مردم تصور کنند این افراد در حال استفاده از مسکرات هستند و جامعه به آن‌ها روی نیاورد یا اعمالی را انجام می‌دادند که مردم از آن‌ها بیزار شوند. اما نوع دیگری از ریا نیز وجود دارد که خنثی است. به این معنا که شخص سعی می‌کند اعتقاد خود را در عمل نشان ندهد و رفتاری خنثی داشته باشد، درحالی که فردی بسیار متعقد است. در کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» مجموعه تصاویر صادقانه و واقعی آمده است و هرآنچه که اتفاق افتاده - خوب یا بد و درست یا غلط - بیان شده است. بنابراین موضع افروغ صادقانه، منتقدانه و واقعی است.
ارائه سبک مطالعه در زندگی به صورت غیرمستقیم
وی با تاکید بر مطالعات مفید این نویسنده، یکی از فواید مطالعه این مجموعه را دست یافتن به یک سبک مطالعه دانست و گفت: یکی از ویژگی‌های برجسته این کتاب، این است که مطالعات نویسنده به خوبی دیده می‌شود و اثر مطالعه را در تار و پود مجموعه می‌توان دید. یکی از آموزش‌های این کتاب به طور غیرمستقیم، ارائه سبک مطالعه است. طرح این موضوع که چگونه کتاب بخوانیم و چگونه از محتوای کتاب در رفتار، افکار، ارزیابی، بیان و غیره خود استفاده کنیم، به ویژه برای جوانان بسیار اهمیت دارد. اهمیت این مبحث که برای تهیه یک مجموعه باید تعداد قابل توجهی کتاب خوانده شود و این آثار معرفی و ارزیابی شود، از اهمیت و ارزش بالایی برخوردار است.
مختارپور با اشاره به تنوع مطالعات افروغ گفت: در جلد هفتم این اثر، مطابق نمایه، ۳۶ کتاب ارزیابی شده است و این کتاب‌ها متنوع است. به گونه‌ای که هم نام کتاب نهضت حسینی در پرتو قرآن دیده می‌شود و هم کتاب تحلیل فیلم، کتاب فلسفه سیاسی صدرالمتالهین و غیره و اینگونه نیست که نویسنده خود را به تخصصی مربوط به یک رشته خاص محدود کرده باشد. البته برخی کتاب‌ها در برخی از مجلدات سیطره دارند، در این کتاب نهج البلاغه چنین نقشی دارد. نهج البلاغه و اصول اندیشه علوی، عدالت، اخلاق، آزادی و حق مردم در این کتاب جلوه بارزی دارد. نویسنده این کتاب با حضور در جامعه درباره تمام وقایعی که میبیند و می‌شنود، نظر خود را می‌نویسند، او روشنفکرِ مسئولِ متعهدِ حاضر در صحنه جامعه است و کاملاً در کنار مردم است.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه مّلی ایران ابراز بندگی و نجوا با خداوند از سوی یک اندیشمند متفکر با خدا را یکی دیگر از ویژگی‌های این کتاب دانست و افزود: با بیان این مطلب که نویسنده در برخی از صفحات کتاب، با خداوند نجوا می‌کند گفت: این نجوا چند بُعد دارد که یک بُعد آن حضور خداوند در تمام لحظات و رویدادها است. با خواندن این کتاب به خوبی دریافت می‌شود که او مسئله «خود» را کوچک پنداشته، خود را بنده خدا دانسته و این یکی از مهمترین وجوه این کتاب است. مسئله بعدی این است که تکلیف این روشنفکرِ متفکر، با عقل و دل روشن است. به شدت عقل محور بوده و اصالت با تفکر و اندیشه است. درست است که در امور دینی، اجتماعی، سیاسی باید از مسیر عقلانی عبور شود، اما شاهراه اصلی، دل است.
مختارپور صراحت در اعلام نظر و اندیشه را از ویژگی‌های عماد افروغ برشمرد و گفت: نسبت نویسنده با فکر، مطالعه، خواندن، نوشتن و قلم روشن است که بسیار خواندنی است. نویسنده بر مردم نیست، با مردم و در میان مردم است. آگاه، خودآگاه، خداآگاه، دل آگاه و مرگ آگاه است، هوشیار و بصیر است، می‌بنید، می‌شنوند، می‌خواند، تحلیل می‌کند و نظر می‌دهد. افکار، گفتار، کردار افراد و ملت و دولت‌ها را دنبال می‌کند. او بی‌نظر نیست، بلکه فعال است. به بهانه تخصص و درک شرایط مردم، خود را کنار نمی‌کشد، به بهانه محبوب همه بودن از ابراز صریح اعتقادات ابا نمی‌کند، به بهانه دانشگاهی بودن خود را از اعتقاد قلبی، فکری و عملی به شریعت و مناسک دینی و شعائر مذهبی مبرّا نشان نمی‌دهد. نگاه نویسنده فقط به بیرون و انتقاد به دیگران نیست، خود را میبیند و ارزیابی می‌کند و به عیوب خود واقف است. او اهل تقوا است و تقوا را حفظ رابطه معنا کرده که عارف شیرازی فرمود: «اگر هواست که معشوق نگسلد پیوند/ نگاه دار سر رشته تا نگه دارد.»
توجه به خدا در روزنگاشت‌های عماد افروغ
سیداحمد حسینی (پژوهشگر فلسفه) در ادامه آیین معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» گفت: سالهاست که اندیشه‌های افروغ را با دوگانه‌هایی می‌شناسیم که در یک سیر دیالکتیکی، قرار است وقتی این دوگانه‌ها به هم می‌آیند، به یگانگی و نگاه وحدانی نرسند و این موضوع در عنوان کتاب به وضوح معلوم است. برای اینکه اندیشه‌های عماد افروغ را بکاوم، از دوگانه خیر و شر آغاز می‌کنم؛ دوگانه‌ای که سالیان دراز از عصر افلاطون و ارسطو، دیدگاه‌های مختلفی درباره آن ارائه شده است.
وی ادامه داد: همانطور که در صحبت‌های جناب آقای مختارپور بیان شد توجه به خدا در روزنگاشت او بارز است. عماد افروغ در این نزدیکی و توجه به پروردگار چنین بیان می‌کند که وقتی با خدا از درِ صلح در آمدیم و خداوند در زندگی ما حضور پر رنگی داشته باشد، در آن صورت دوگانه‌ها رنگ می‌بازند و یگانه می‌شوند.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه با مطالعه این کتاب، تعداد ۱۶ دوگانه استخراج کرده است، گفت: با مطالعه کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی»، تعداد ۱۶ دوگانه از مجموع عبارت ایشان استخراج کردم و به نظر من دوگانه‌ای که ریشه‌ای‌ترین و منشأ دوگانه‌های دیگر است، دوگانه خدا و خلق (انسان) است که اگر این دوگانه‌ها حل شود، دوگانه‌های دیگر نیز رنگ می‌بازند و به یک آشتی می‌رسند.
از دل هفت جلد کتاب افروغ می‌توان به روش‌شناسی جدیدی دست یافت
مهدی امامی (رییس مؤسسه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی) از دیگر سخنرانان آیین معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» درباره روایت انسان در این کتاب گفت: کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» از جنس روایت انسان است و نه از جنس تاریخ انسان به معنای «حسین وارث آدم» که بخواهیم از آدم تا حسینعلیهما السلامراروایتکنیم. زمانی که از روایت انسان در این کتاب سخن می‌گوییم، در واقع به عمیقترین لایه‌های حیات فردی، اجتماعی و انسانی اشاره داریم. شاید در یک دسته‌بندی کلان، بتوان ساحت تفکر و اندیشه را به سه گونه تقسیم کرد: کسانیکه نامسئله گرا هستند و در حوزه اندیشه‌های انتزاعی قلم می‌زنند و سخنرانی می‌کنند. دسته دیگر در حوزه انضمام اندیشی هستند یعنی کسانی که مسئله گرا خواهند بود ولی به این دلیل که فلسفه آن‌ها از جنس وجود و هستی نیست، به پاسخ نمی‌رسند. در ادامه، ما با تفکری به نام ضمنی اندیشی مواجه هستیم که در نسبت با وجود هستی، اندیشه خود را دنبال می‌کند و من افروغ را درجرگه عملگرایان و ضمنی اندیشان می‌دانم و معتقدم از دل این هفت جلد کتاب می‌توان به روش‌شناسی جدیدی در عرض روش‌های موجود علوم اجتماعی دست یافت و از آن‌ها بهره برد.
رئیس مؤسسه علمی و فرهنگی انقلاب اسلامی یادآور شد: اخلاق و عدالت در این کتاب از مباحث جدی است. عدالت از منظر افروغ، از جنس وحدت و کثرت است. عدالت در اندیشه او اصلی است که از حیث ساختارمندی و قاعده‌مندی برتر از اخلاق است و در خود پایه‌ای برای اخلاق و رشد وتکامل اخلاق پیدا می‌کند که از این جهت یک نوع دیالکتیک میان عدل و اخلاق برقرار است. نکته دیگر اینکه اخلاق، همه عدل نیست و بخشی از حقوق انسان است و از این جهت، اخلاقی که افروغ در این کتاب از آن سخن می‌گوید، از طریق نسبتی که با وجود هستی برقرار می‌کند، اساساً نمی‌تواند زمینی نباشد و افروغ هم در همین کتاب اشاره می‌کند: «اخلاق در آسمان نیست. آنگاه که تصور می‌کنی زمینی شده ای، آسمانی شده ای.» از همین رو اخلاق در اندیشه افروغ، هیچ نوع قداستی برای شخص نمی‌آورد. اخلاق در اندیشه افروغ در کنار سایر حقوق انسان ازجمله حق معیشت، به رسمیت شناخته می‌شود.
حسرت و دریغ آیندگان درباره اندیشمندانی چون عماد افروغ
حسن سبحانی (اقتصاددان)، از دیگر سخنرانان حاضر در این برنامه گفت: گاهی که به اندیشمندانی چون افروغ می‌اندیشم، از خودم می‌پرسم که بعد از ما کسانی که تاریخ این ۵۰ سال اخیر را می‌نویسند، درباره این متفکران چگونه قضاوت می‌کنند؟ این موضوع را به اندیشمندانی که در علوم اجتماعی و رفتاری مطالعاتی دارند، تدریس کردند محدود می‌کنم و نمی‌خواهم به همه دانشگاهیان و حوزویان این مهم را تعمیم دهم.
وی ادامه داد: ضمن اینکه علوم اجتماعی و علوم رفتاری را از علوم انسانی جدا می‌دانم، معتقدم غرض اصلی از مجموعه مباحث، رفتار انسان است که در علم اقتصاد، جامعه شناسی، مدیریت، روانشناسی و علوم تربیتی نیز بدان پرداخته می‌شود. افرادی که در ۵۰ سال گذشته به این مباحث ورود داشته اند، از نوجوانی ذهنشان درگیر بوده و دغدغه دین را داشتند و در ادامه و با پیروزی یک انقلاب افتخار آفرین، به دنبال یاری رساندن و پشتیبانی اهداف و آرمان‌های انقلاب و نظام فکری آن انقلاب بوده‌اند.
سبحانی افزود: این دسته از اندیشمندان، سرنوشتی دارند که فکر می‌کنم آیندگان درباره آن‌ها با حسرت و دریغ صحبت خواهند کرد.
جملات گزینشی کتاب افروغ بازتابی از روح زمانه ما است
مانی کلانی (انسان شناس) در بخش دیگری از آیین معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» گفت: خواندن این کتاب در دوران خوانده شدن‌ها و خوانده نشدن‌ها بسیار سخت است به خصوص که در هفت جلد خاطرات و روزنگاشت‌های اندیشمندی چون عماد افروغ نوشته شده است و اگر جملات برگزیده افروغ نبود، واقعاً مطالعه این اثر مشکل بود. به اعتقاد من جملات گزینشی، بازتابی از روح زمانه ما است. این جملات کیفیت کشکول‌وار دارد که به خوبی ارائه شده است.
وی ادامه داد: افروغ در این کتاب، درباره سکوت و فریاد صحبت می‌کند و این فرصتی است تا انگیزه بالقوه در مخاطب ایجاد شود تا خود و داستان خود را در این هفت سال پیدا کند و اصطلاحاً نسبت جزء خود را با کل کتاب بیابد. اما این انگیزه در خواننده بالقوه می‌ماند و به فعلیت نمی‌رسد. تازه‌ترین کتاب این اندیشمند به ما یادآوری می‌کند که نوشتن را از دست ندهیم و این نکته‌ای است که فراموش کرده ایم. نوشتن به مثابه فرهنگ جنبشی بود که در آمریکا انسان‌شناسان از مردم می‌خواستند که بنویسند، زیرا نوشتن یک اصل است. افروغ به عنوان یک مردم نگار، دیگران را فراخوان و صدادار کرده و صدای مظلومان و فرودستان و خلوت نشینان شده است.
عماد افروغ: هر زمانی که دلم می‌گیرد، می‌نویسم و با نوشتن به آرامش و پاسخ می‌رسم
در پایان آیین معرفی کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» عماد افروغ نگارنده این کتاب گفت: روی بسکار، کتاب بسیار سختی با عنوان «دیالکتیک، نبض آزادی» نوشته است. ما به رئالیسم انتقادی‌گر ایش داریم و سعی کردیم این امر را طی ۳۰ سال گذشته در ایران بسط و نشر دهیم. آلن نرینیز کتاب «دیالکتیک و تفاوت» را به رشته تحریر درآورده است که بنده این کتاب را ترجمه کرده‌ام و به چاپ رسید. آلن نری می‌گوید: این کتاب را باید به روش آلبالوچینی خواند، شما آلبالوهای خوب را انتخاب می‌کنید و برای خواندن هم روش انتخابی را بر می‌گزینید.
عماد افروغ تاکید کرد: بسیاری از کتاب‌های دیگری که نوشته‌ام از دل همین روزنگاشت‌ها بیرون آمده است که یکی از آن‌ها «گزیده و حس و حالی از نهج البلاغه» است و نشر نیستان آن را چاپ کرد و به چاپ دوم هم رسیده است. کتاب دیگر «عاشورا و رهایی» است که متن سخنرانی‌های مرا در برمی گیرد که این اثر نیز به چاپ دوم رسید.
نوشتن و قلم چنان موهبتی است که خداوند بر آن قسم خورده است
وی در ادامه با اشاره به چرایی و اهمیت نگارش روزنگاشت اظهار داشت: این امر یک پاسخ عام و یک پاسخ خاص دارد و سؤال این بود که چرا روزنگاشت؟ اولین پاسخ، آیه شریفه قرآن کریم «ن وَالْقَلَمِ وَمَا یَسْطُرُونَ» است؛ من عشق عجیبی به قرآن و نهج البلاغه دارم. علامه طباطبایی می‌گوید که قرآن به هرچه موهبت است، قسم خورده و مبرهن است که نوشتن و قلم چنان اهمیتی دارد که خداوند بر آن قسم خورده است و واضح است که این قسم به انسان، توانایی او در اندیشیدنِ زبانی و قلمی انسان است. بنابراین انسان با ویژگی ذاتی اندیشیدن و اندیشه ورز بودن تعریف می‌شود و باید به فعلیتِ این قابلیت انسانی بیاندیشیم. چراکه در تسکین دردها و آلام بسیار مؤثر است. بنده هر زمانی که دلم می‌گیرد، می‌نویسم و با نوشتن به آرامش و پاسخ می‌رسم.
نویسنده کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» نوشتن برای جامعه را مسئولیت اجتماعی خود دانسته و گفت: تعهد و مسئولیت اجتماعی، موضوع دیگری در حوزه روزنگاشت است که اهمیت بسیاری دارد. انسان در اجتماع است و در این حوزه من چهارگانه‌ای را قبول دارم که این چهارگونه شامل انسان با طبیعت، انسان با دیگری، انسان با ساختارهای اجتماعی و انسان با خدای خودش می‌شود. این امر به این معناست که من یک تعهد و مسئولیت اجتماعی در قبال دیگری دارم و از این تعهد، تحت عنوان آگاهی بخشی و رهایی بخشی یاد می‌کنم. از سوی دیگر رویکردِ نظری، چرایی، اهمیت و جایگاه روزنگاشت‌ها در ابتدای وقوع نبوده وپس از وقوع است. من در این روزنوشت‌ها از یک رویکرد ابداعی بهره برده‌ام که از آن به عنوان ژانر فراگیر و یا چند ژانری یاد کرده‌ام. حمایت از منطق، فرهنگ و مضمون وحدت گونه و در بحث چند ژانری نیز تکثر یا ساحت فراگیر چند ساحتی مطرح است.
عضو شورای فرهنگ عمومی کشور با بیان اینکه انسان در شرایط مختلف، حالات مختلف را تجربه می‌کند، گفت: انسان، کثرت محض و وحدت محض نیست. برای مثال به لحاظ فردی من فقط عشق نمی‌ورزم، من فقط خرد نمی‌ورزم، بلکه من، هم عشق می‌ورزم، هم خرد می‌ورزم، هم خطا و صواب می‌ورزم. من این تاثیرپذیری را از قرآن الهام گرفته‌ام. قرآن فلسفه دارد، روانشناسی، جامعه شناسی، تاریخ، طبیعت‌شناسی و غیره هم دارد. حسب همین نگرش باید توجه کنیم که با مخاطب چندگانه روبرو هستیم و مخاطب واحد نداریم. زمانی که ما روزنگاشت می‌نویسیم، در واقع می‌گوییم که آماده‌ایم تا ایده‌پردازی کنیم و لحظات مختلف را شکار کنیم.
افروغ در توضیح روزنگاشت خاص گفت: درخصوص روزنگاشت خاص به اهمیت موضوع «ابژه» خود بودن رسیدم و این سؤال را مطرح کردم که چرا همه چیز را ابژه قراردهیم جز خودمان؟ شهید مدرس زمانی که در زندان بود، زندانبان به او گفت که به من درس بده! شهید مدرس گفت که من در زندان کتاب در اختیار ندارم، اما کتاب نفسم را برای شما تدریس می‌کنم. بنابراین خودِ واقعی، یک گنجینه است.
وی افزود: در احوالات بسیاری از افراد خوانده‌ام که تا تنهایی را تجربه نکردند، به مقام بالا نرسیده‌اند. برای کشف خودِ واقعی باید به خلوت کردن با خودمان عادت کنیم. در حال حاضر بزرگترین مشکل در کشور ما مسئله معاش و اقتصاد است. فلسفه اقتصاد سالهای سال مطرح شد، اما کسی به آن اهمیت نداد. بنابراین، این نحو فلسفه ذهن گرا حتی نمی‌تواند تعریف فلسفه را از آنِ خود کند.
این جامعه‌شناس یادآور شد: تفکر، تأمل و مطالعه، جایگاه ویژه‌ای دارد و بر حسب رابطه انسان با دیگری، باید در تأملات و تفکرات دیگران شریک شد. در این مجموعه، از تعداد ۱۸۵ کتاب نام برده شد که برخی از کتاب‌ها انگلیسی هستند و تعداد ۲۵ کتاب ازجمله کتب سختِ فلسفی هستند. چندین مقاله نیز از «راتلج» هست که با عنوان سهم راتلج از اخلاق در روزنوشتم آوردم. همچنین نقدهای فیلم در این کتاب وجود دارد. زیرا زمانی عضو شورای صنفی نمایش وکمیته انتخاب جشنواره فیلم فجر بودم و فیلم‌های زیادی دیدم که ارزیابی از این فیلم‌ها و حقایق پشت پرده را بدون اینکه اسم شخصی آورده شود، برملا کرده ام.
در پایان این برنامه، پس از رونمایی از کتاب «فریادهای خاموش روزنگاشت تنهایی» از تلاش‌ها و خدمات علمی و فرهنگی عماد افروغ با اهدای لوح یادبود، تقدیر شد.
برگزاری نمایشگاهی از مجموعه آثار مربوط به عماد افروغ، از دیگر بخش‌های جنبی این مراسم بود.
