سینمای بدون «ژانر» سینمای بدون «چهره» است/ فیلم کوتاه و فقدان رابطه با مخاطب

به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست تخصصی با موضوع «امکانیت ژانر در فیلم کوتاه» به همت دانشکده هنر دانشگاه سوره و معاونت پژوهشی دانشگاه و با همکاری انجمن سینمای جوانان ایران به صورت مجازی در سامانه آموزش مجازی دانشگاه سوره برگزار شد.

در این نشست منصور براهیمی پژوهشگر و مدرس دانشگاه و مجید شیخ‌انصاری عضو هیأت علمی دانشگاه هنر به‌عنوان سخنران و رامتین شهبازی به‌عنوان دبیر جلسه حضور داشتند. 

در ابتدای جلسه رامتین شهبازی ضمن خوش‌آمدگویی به ارائه مقدمه‌ای در باب موضوع پرداخت و استادان مدعو را جهت سخنرانی معرفی کرد. 

سپس منصور براهیمی با اشاره به وضعیت تولیدات سینمای ایران از منظر ژانر گفت: سینمای فاقد ژانر، سینمای بدون چهره است. آن چه حائز اهمیت است این است که «ادبیات» به نیازهای ژنریک پاسخ می‌دهد و پیوند سینما با ادبیات و یا حتی هنرهای تجسمی و فضای مجازی، می‌تواند در ایجاد ژانرهای متنوع در عرصه فیلمسازی اثربخش باشد.

مجید شیخ‌انصاری هم عنوان کرد: در حوزه فیلم کوتاه برداشت‌های مختلفی وجود دارد. عده‌ای مشغول تجربه‌ورزی و دنبال کردن حرفه برای فیلمسازی بلند هستند و گاهی به عنوان ابزار بیانی از فیلم کوتاه استفاده می‌کنند. اگر فیلم کوتاه به عنوان یک رسانه مستقل مورد توجه قرار بگیرد، طرح مباحثی از این دست، به امر آموزش در سینما کمک خواهد کرد. در قالب ادبیات نظری و برای آشنایی با مشخصات ژانر، «فیلم کوتاه» لابراتوار خلق و تجربه تمهیدات بیانی‌ای است که به‌زودی می‌تواند در فیلم داستانی بلند هم مورد توجه قرار بگیرد.

براهیمی هم در بخش دیگری از نشست گفت: چگونه سینما می‌تواند به تماشاگران انبوه دست پیدا کند؟ تماشاگران اگر از لحاظ ژانریک و حافظه جمعی با سینما پیوند برقرار کنند، ماندگار خواهند شد و جذب آن‌ها دیگر از طریق تبلیغات و به واسطه صنعت توزیع نخواهد بود. ما از این مرحله که ژانر باید قاعده‌مند باشد گذشته‌ایم. هنگامی‌که یک ژانر تماشاگر خاص خود را داشته باشد در اقتصاد خود نیز پیشرفت می‌کند.

سپس مجید شیخ‌انصاری با طرح این سوال که آیا در جغرافیای ایران می‌توان فیلم کوتاه را دسته‌بندی کرد؟ بیان کرد: بخش زیادی از این مسئله نتیجه فقدان امکان رابطه با مخاطب است. هر مقدار که محدودیت ژانر کمتر شود و دامنه نظام توزیع وسیع‌تر، ژانر را در درگاه‌های متنوع‌تر و در دسترس‌تری خواهیم دید و حتی می‌توانیم برای مخاطب خاص تولید داشته باشیم. این موضوع باعث می‌شود در این زمینه، اقتصاد قوی‌تری به وجود بیاید و ادبیات نظری جدی‌تری هم شکل بگیرد.

وی ادامه داد: زمان شکوفایی فیلم کوتاه به‌عنوان یک رسانه مستقل رسیده است. هنگامی که راجع به ژانر صحبت می‌کنیم خواسته یا ناخواسته به میراث «مفهوم ژانر» در سینمای بلند هم توجه می‌کنیم. در نهایت، دور از انتظار نخواهد بود که پژوهش‌هایی به ما نشان دهد، گونه‌های قابل استفاده با شاخص‌هایی قابل تشخیص در آینده‌ای نزدیک در حوزه فیلم کوتاه شکل خواهد گرفت که اختصاصاً مربوط به همین حوزه هم باشد؛ یعنی یک ژانر مشخصاً در فیلم کوتاه بیشتر قابل بحث خواهد بود.

براهیمی درباره چگونگی نمایش «امکانیت ژانر در فیلم کوتاه» در سینمای جهان هم گفت: پژوهشگران خارجی می‌گویند مشکلات و موانعی که برای پژوهش وجود دارد، این است که فیلم‌های کوتاه در آرشیوهای خاصی نگهداری می‌شوند و به‌راحتی در دسترس نیستند. همچنین مانند فیلم‌های بلند، فهرست‌های آرشیوی مشخصی از فیلم‌های کوتاه وجود ندارد. گاهی شاید نمایه‌هایی به صورت فهرست شده وجود داشته باشد، اما این فهرست‌ها تحلیل انتقادی نشده است و طبقه‌بندی ژانریک در آن‌ها کمتر وجود دارد. اگر آرشیوها در ایران دسترس‌پذیر باشد، ممکن است ما را به ژانرهای جدیدی راهنمایی کند. کمبود پژوهش‌ها در خصوص فیلم کوتاه حتی در سطح جهانی وجود دارد. تحولات اصلی در حوزه فیلم داستانی بلند رخ داده و ژانرها نیز در فیلم داستانی به وجود آمده است.

در انتهای این جلسه به تمامی سؤالات علاقه‌مندان در این حوزه پاسخ داده شد.