درخواست مرمت مقبره "حسن اوغلو"

به گزارش خبرنگار ایلنا، اصغر طاهری صفی آبادی (مدرس دانشگاه و دکتری تاریخ) با اشاره به وضعیت آرامگاه "شیخ عزالدین اسفراینى خراسانى" متخلص به "حسن اوغلو" از شرایط نامناسب مقبره این شاعر و متصوف ترک خبر داد و گفت: آرامگاه این شاعر به مرور زمان ازبین رفته و در بازدیدی که به اتفاق اعضای شورای شهرستان اسفراین از این مقبره داشتیم بر آن شدیم تا درصدد احیای آن برآییم. 

او ادامه داد: در این راستا گروهی از میراث‌دوستان و NGO‌های میراث‌فرهنگی با نامه نگاری با اداره میراث فرهنگی منطقه درخواست ارائه مجوز برای احداث سنگ قبری درخور این شاعر را ارائه دادند که این سنگ قبر با کمک مردم منطقه احداث شود.

صفی آبادی یادآور شد: "شیخ عزالدین اسفراینى خراسانى" متخلص به "حسن اوغلو" در تذکره‌هاى قدیمى و نیز تاریخ ادبیات آذربایجان از موقعیتى استثنایى برخوردار است. او به عنوان پیشگام و یکى از مهمترین شعرایى است که به زبان ترکى آذربایجانى سروده‌هایی دارد، پذیرفته شده. حسن اوغلو اسفراینى٫ متولد شهر اسفراین درخراسان در اواخر قرن 1۲ میلادى بود و از ترکان خراسان است. این صوفى حروفى که شرح حال او در تذکره الشعراى دولتشاه سمرقندى آمده، به سال 1260 میلادى فوت نمود. حسن اوغلو در عالم طریقت مرید "شیخ جمال الدین ذاکر" بود (بانى دین - مذهب آذربایجانى حروفى، "فضل الله نعیمى تبریزى" است). این خود نشان می‌دهد که محتملا او در سالهاى پایانى قرن ۱۲ میلادى بدنیا آمده است.

او با تاکید بر آنکه تاریخ ترکى ادبى در خراسان، ایران، آذربایجان و ترکیه همه با اشعار شعراى ترک خراسان شروع می‌شود، گفت: اولین شعراى ترکى گوى در آذربایجان حسن اوغلو و در آنادولو (ترکیه) خواجه دخانى هر دو از ترک‌هاى خراسان هستند. موقعیت این دو در ادبیات ترکى بسان موقعیت حنظله بادغیسى و ابوشکور بلخى.... نخستین شاعران فارسى سرا (از افغانستان امروزى) است. وى در اشعار ترکى خویش مخلص "حسن اوغلو" و در اشعار فارسى "پور حسن" را بکار برده است. اشعار حسن اوغلو در خاورمیانه حتى شمال آفریقا بسیار رایج بود. غزل او در مدت کمى در بین ترکان آذربایجان٫ آناتولى و مصر محبوبیت یافت و شعرایى مانند "سیف سرایى" شاعر قپچاقى دربار دولت ترکى مملوک مصر در قرن ۱۴ میلادى و "احمد داعى" در قرن ۱۵ میلادى در آناتولى برآن نظیره نوشته‌اند.

این تاریخ‌دان ادامه داد: حسن اوغلو داراى دیوان شعرى به زبان‌هاى ترکى و فارسى بود که متاسفانه به روزگار ما نرسید و امروزه از سروده‌هاى وى تنها سه غزل ترکى و یک شعر فارسى در دست است. (از اینها دو غزل٫ توسط تذکره‌نویس‌هاى قپچاقى حفظ شده است. برخى قطعات ترکى در"تذکره عاشق چلبى" نیز به وى نسبت داده می‌شود). از آنجا که زبان شعرى وى روان٫ با صلابت و متکامل است گمان نمی‌رود که این سروده‌ها نخستین نمونه و تجربه‌هاى شعرى در زبان ترکى (آدربایجانى) باشند. با اینهمه به سبب آنکه فعلا آثار قدیمی‌ترى به زبان ادبى ترکى آذربایجانى در دست نیست. سروده‌هاى حسن اوغلو به عنوان نخستین نمونه‌هاى زبان ادبى و نظم ترکى آذربایجانى و خود وى نیز به عنوان نخستین شاعرى که به زبان ملى ترکى آذربایجانی شعر سروده است، پذیرفته می‌شود.

صفی آبادی در ادامه به نخستین غزل شناخته شده به زبان ترکى آذربایجانی، یادگار حسن اوغلو اشاره کرد و گفت: من اؤلسم سن بت شونگول، صوراحی ائیلمه قولقول/ نه قولقول، قولقولی باده، نه باده، باده یی احمر/ باشیمدان گئتمه دی هرگیز سنین له ایچدیگیم باده/ نه باده، باده یی مستی، نه مستی، مستی یی ساغر

او پیشنهاد داد: بسیار بجا خواهد بود که هنرمندان و خادمین فرهنگى و ادبى به ویژه ترک‌هاى خراسان و آذربایجان حتى دولتین ایران و آذربایجان٫ براى گرامیداشت حسن اوغلو و یادبود خدمت وى به زبان، ادبیات و فرهنگ ترکى، آذربایجان و ایران، همه ساله مراسم یادبودى برگزار و یا حتى مجتمع- انجمنى در شهر اسفراین بنام وى تاسیس نمایند. برپا ساختن تندیس وى در اسفراین یا حتى تخصیص روزى به نام وى جهت روز ملى شعر ترکى نیز می‌تواند اندیشیده شود.