کتاب «تاریخ قاجاریه» از زبان امام قلی میرزا قاجار منتشر شد
تاریخ قاجاریه این بار از زبان یکی دیگر از شاهزادگان قاجار به نام امام قلی میرزا نوشته و به کوشش علیرضا نیک نژاد روانه بازار شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، تاریخ‌نویسی ایران در دوره قاچار، در مقایسه با سایر ادوار تاریخ ایران، بسی بیشتر از سایر دوره‌ها مورد توجه قرار گرفته است. در این دوران مورخان متعددی به تألیف آثار تاریخی گوناگون پرداخته‌اند. امام قلی میرزا یکی از این مالفان تاریخ قاجار است که چندی پیش کتابی تحت عنوان «تاریخ قاجاریه امام قلی میرزا قاجار» به کوشش علیرضا نیک نژاد و به همت نشر تاریخ ایران منتشر شده است.
امامقلی میرزا پسر بدیع‌الزمان میرزا و نواده محمدقلی میرزا ملک‌آرا است او در میان شاهزادگان قاجاری مشهور نیست و حتی می‌توان گفت که گمنام است؛ زیرا ظاهراً در هیچکدام از منابع تاریخی عصر قاجار شرح حال و نام و نشانی از او وجود ندارد. برادر او نادر میرزا، مؤلف تاریخ و جغرافیای دارالسلطنه تبریز از وجود برادری سخن می‌گوید که همراه او و خواهرش پس از برافتادن قدرت و حکومت ملک آرای طبرستان و پدرش صاحب اختیار استرآباد و دشت ترکمانان روانه تبریز شدند و در آنجا اقامت و سکنی گزیدند. اما عجیب است که در سراسر کتابش از امامقلی میرزا نام نمی‌برد.
به نوشته نادر میرزا، او و امامقلی میرزا در سال ۱۲۵۲، پس از درگذشت مادرشان در طبرستان، به همراه پدرش، بدیع‌الزمان میرزا ملقب به اسپهبد که قبلاً کمی بعد از جلوس محمد شاه به سلطنت، همراه با تعدادی دیگر از شاهزادگان قاجار که معروف‌ترین آنان جهانگیر میرزا بود، به اتهام توطئه علیه شاه تازه در اردبیل محبوس شده بودند، در این سال به تبریز انتقال یافته بود با کسب اجازه از محمدشاه روانه تبریز شده و از این زمان به بعد در آن شهر سکونت گزیدند. بعید نیست که یکی از مهمترین دلایل گمنامی امامقلی میرزا، همان سوء سابقه پدر، به دلیل سرکشی علیه محمد شاه قاجار باشد.
مهمترین خبر مستند درباره امامقلی میرزا که در آن به نام و نشان و نسبت برادری او با نادر میرزا اشاره می‌کند، مطلبی است که کاتب تنها نسخه نسب‌نامه امامقلی میرزا درباره وی نوشته است. او آورده است که امامقلی میرزا پس از تهیه متن اولیه و دست نوشته خود، آن را به کاتب یا مرتضی قاجار که پسرعموی نویسنده بود، سپرد و از او خواست تا به کتابت و تحریر اثر او بپردازد.
برخلاف نادر میرزا، مرتضی قاجار که مسئولیت کتابت نسب‌نامه ایل قاجار را پذیرفته و دست نوشته‌ها یا مسدوده‌های امامقلی میرزا را کتابت کرده، وی را مردی صاحب فضل و دانش معرفی کرده است. نوشته او امامقلی میرزا را به طور کامل معرفی می‌کند.
«مخفی نماند که مورخ این کتاب نواب امامقلی میرزا، ولد بدیع الزمان میرزای مقلب به صاحب اختیار ولد محمدقلی میرزا الملقب به ملک آرا ولد خاقان خلد آشیان فتحعلی شاه مغفور طاب ثراه می‌باشد و نواب مورخ شاهزاده باسواد باکمال و حسن خلق را با سایر صفات مرضیه جمع داشت و در حقیقت در میان شاهزادگان آذربایجان فرد و از هر جهت تمام بودند و با کاتب خاکسار مرتضی قاجار، گذشته از سمت عم زادگی، یک نوع برادری و محبت و رفاقت مخصوص داشتند که مخصوص خودشان بود، ربطی به سایرین نداشت.
بیژن تلیانی
