مسیر پر پیچ‌وخم کار فرهنگی از زبان شجاعی طباطبایی در «مدرسه ماه»
دفتر سوم مدرسه ماه با عنوان «نقطه‌ی پرگار» به روایت سیدمسعود شجاعی کاریکاتوریست از مسیر پر پیچ‌وخم کار فرهنگی اختصاص داشت. این مراسم شامگاه دوشنبه ۱۶ اسفند در حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی حوزه هنری، دفتر سوم مدرسه ماه با عنوان «نقطه‌ی پرگار» به روایت سیدمسعود شجاعی هنرمند کاریکاتوریست از مسیر پر پیچ‌وخم کار فرهنگی اختصاص داشت. این مراسم شامگاه دوشنبه ۱۶ اسفند در حوزه هنری انقلاب اسلامی برگزار شد.
شجاعی طباطبایی کاریکاتوریست که سابقه دبیری و داوری چندین جشنواره بین‌المللی کارتون و کاریکاتور را دارد در این نشست به بیان خاطرات و تجارب خود از چهار دهه فعالیت هنری خود پرداخت. وی درباره آغاز کار خود در حوزه نقاشی و کاریکاتور گفت: از کودکی به نقاشی و طراحی علاقه داشتم. در دوران مدرسه فعالیت‌هایی در این زمینه کردم که هم با تشویق و هم با فشار و برخورد نامناسب معلمان و عوامل مدرسه همراه بود اما به شکل حرفه‌ای از هجده‌سالگی، کار نقاشی دیواری را شروع کردم.
وی افزود: حدود سال ۶۰، من در پایگاه مقداد فعالیت می‌کردم. در آن‌جا به این نتیجه رسیدیم که برای اتفاقات آن زمان یعنی درگیری منافقان و جنگ، کاریکاتور و نقاشی زبان خوبی است. از آن زمان شروع به فعالیت کردم. طرح‌های اولیه حدود دو سال طول کشید و ۲۲ نقاشی دیواری را روی دیوار هلی‌کوپترسازی روی خروجی فرودگاه مهرآباد نقاشی کردم که خیلی مورد توجه قرار گرفت. این نقاشی‌ها تا زمان پذیرش قطعنامه ۵۹۸ روی دیوار فرودگاه بود.
این کاریکاتوریست بیان کرد: خاطرم هست شبی که قرار بود طارق‌عزیز به ایران بیاید این نقاشی‌ها را با رنگ روغنی پاک کردند. جالب است با رنگ روغن هم پاک کردند که بعد از آن برگشت نقاشی‌ها، امکان‌پذیر نباشد. حتی نقاشی‌هایی را که ضداسرائیلی و ضداستکباری بود هم پاک کردند. این در حالی بود که همه مهمانان و خبرنگاران خارجی که به تهران می‌آمدند در مسیر خروج از فرودگاه، نقاشی‌ها را می‌دیدند. در همان ایام آقای فتح‌الله جوادی که مدیر مجله اطلاعات هفتگی بود و همچنان مدیرمسئولی این نشریه را به‌عهده دارد مرا دیدند و لطف کردند و صفحه‌ای با عنوان «دیدگاه» در اختیار من قرار دادند که در آن کاریکاتورهای سیاسی و اجتماعی کار می‌کردیم.
وی ادامه داد: در آن زمان یعنی سال ۶۰ وارد کار حرفه‌ای شدم؛ هم کار طراحی دیوارها و هم کاریکاتور در مطبوعات را با همدیگر شروع کردم. الان هم در حوزه نقاشی دیواری، اتفاقات خوبی می‌افتد مثلاً در میدان ولیعصر نقاشی‌هایی که سازمان اوج کار می‌کند خوبست. چهارراه مخبرالدوله ساختمان انتشارات امیرکبیر هم مکان بسیار خوبی است که چیزی شبیه دیوارنگاری‌های ولیعصر داشته باشد که اگر آن را به کاریکاتور اختصاص بدهیم خوبست.
شجاعی گفت: من و دوستانم از نخستین هنرجویان دانشگاه هنرهای زیبا بعد از انقلاب فرهنگی بودیم. احساس کردیم که باید فعال شویم. برای همین نمایشگاهی را از کاریکاتور با محوریت هویت برگزار کردیم و کارهای بسیار خوبی صورت گرفت. به‌تدریج با گروهی از بچه‌های کاریکاتور دانشگاه، اولین گروه کاریکاتور در ایران را به‌عنوان «کاسنی» راه انداختم. کاسنی یک گیاه دارویی تلخ است اما مرهم خیلی از دردهاست. جالب است که قبل‌از انقلاب، ما بیست کاریکاتور حرفه‌ای داشتیم. اما در گروه کاسنی تعداد هنرمندان کاریکاتور از بیست نفر هم بیشتر بود.
او ادامه داد: ابتدای دهه هفتاد بود که در روزنامه همشهری یک صفحه را به کاریکاتور اختصاص دادند که بچه‌های گروه کاسنی در آن حضور داشتند. اولین خانه کاریکاتور و سایت تخصصی کاریکاتور را در این گروه بنا نهادیم و اتفاقات خوبی رقم خورد.
وی افزود: بعد از شکل‌گیری گروه کاسنی به حوزه هنری آمدیم و در اینجا این امکان برایمان فراهم شد که کتاب چاپ کنیم و نمایشگاه بزنیم. قرار بود در حوزه هنری، اولین نشریه تخصصی کاریکاتور را کار کنیم و در سال ۶۹، این درخواست را به وزارت ارشاد دادیم اما به دلیل مخالفت‌ها، دو سال طول کشید. سال ۷۱ وقتی حوزه هنری از پیشنهاد ما استقبال نکرد پیش آقای اصغری مدیرمسئول وقت کیهان رفتیم که ایشان پیشنهاد ما را پذیرفتند و حتی گفتند که کیهان کاریکاتور، باعث اعتبار کیهان می‌شود و این برای ما که جوان بودیم خیلی انگیزه‌بخش بود.
او ادامه داد: کیهان کاریکاتور می‌توانست اولین نشریه تخصصی در دنیا بشود اما چون دو سال روند مجوز آن طول کشید نشریه‌ای در آمریکا به اولین نشریه تخصصی کاریکاتور تبدیل شد. این نشریه دو سال بعد به دلیل مشکلات مالی که نتوانست در نظام سرمایه‌داری آمریکا فعالیت کند و تعطیل شد.
طباطبایی عنوان کرد: ما در ماه‌های اول، دوازده هزار مشترک داشتیم. هرچند هزینه زیادی نداشتیم و بچه‌ها حق‌الزحمه‌ای چندانی نمی‌گرفتند. ضمن اینکه طرحی ریختیم که کاغذ نشریه را از کاغذهای ضایعاتی تامین کنیم.
وی افزود: من همیشه نگاه بین‌المللی به هنر کاریکاتور و حضور در عرصه‌های مختلف و جشنواره‌ها داشتم. از همان اول هم که در گروه کاسنی با بچه‌ها کار می‌کردیم نگاه بین‌المللی داشتیم. خاطرم هست که اولین دوسالانه کاریکاتور را با پنجاه کشور برگزار کردیم. حتی زمانی‌که به فرانسه رفته بودم اولین دغدغه من این بود که با کاریکاتوریست‌های فرانسوی ارتباط بگیرم و این کار را هم کردم. در سفری که به‌همراه مرحوم کفشچیان‌مقدم به فرانسه داشتم با «ژان پی‌یر دکلوزو» مؤسس جریان کاریکاتور فرانسه و دنیا و سایر هنرمندان این رشته در اروپا آشنا شدم و سعی کردم یک شبکه ایجاد کنم.
او اظهار کرد: حتی کاریکاتورهای اجتماعی من هم جنبه سیاسی دارد. آگاهی‌بخشی برای من مهم است. کاریکاتور و کارتون فقط برای خنده نیست بلکه باید تفکر پشت آن باشد. البته من معمولاً با بحث جشنواره کاریکاتور هولوکاست شناخته می‌شوم اما آثار فراوانی در حوزه اختلاس، آقازاده‌ها و مفاسد اقتصادی دارم.
وی در ادامه به رنان لری «Ranan lurie» کاریکاتوریست اسرائیلی اشاره کرد و گفت: او از سال۱۹۴۸ به‌صورت مستقیم در فعالیت‌های نظامی حضور داشته و در قتل‌عام فلسطینی‌ها در روز یوم النکبه در بهار ۱۹۴۸ نقش مستقیم داشت اما بعداً وارد فضای کارتون و کاریکاتور شد. ولی کیفیت کارهایش بسیار پایین است. جالب است که این شخصیت با چهره‌هایی مثل بن گوریون، آریل شارون و حسنی‌مبارک و سیاست‌مداران بدنام همواره هم‌نشین بوده است. با این حال، سازمان ملل متحد یک جایزه کاریکاتور را به نام این کاریکاتوریست اسرائیلی برگزار می‌کند یعنی جایزه رانا لری.
وی افزود: این جایزه سه هدف دارد اسلام‌ستیزی، ایران هراسی و دوستی با اسرائیل. این جایزه مقبولیت زیادی ندارد و سی چهل کشور در آن شرکت می‌کنند اما در جشنواره کاریکاتور هولوکاست ما شاهد حضور هشتاد کشور بودیم. جشنواره هولوکاست را دو بار آن هم در اعتراض به توهین به پیامبر مهربانی‌ها حضرت محمد (ص) برگزار کردیم. چون می‌خواستیم آزادی بیان در غرب را به چالش بکشیم و بگوییم آزادی غرب، متناقض و دوگانه است. از یک طرف، کوتاه‌ترین تردید در هولوکاست با جریمه نقدی و حبس مساوی است اما از کنار دروغ‌های مستهجن در مورد پیامبران الهی عبور می‌کنند.
شجاعی با بیان اینکه بهترین جایزه‌ای که دریافت کردم تقدیر رهبر معظم انقلاب بود؛ تشریح کرد: ما هیچ‌گاه هولوکاست را مسخره یا طرد نمی‌کنیم. ایده‌ای است که این‌موضوع را من و آقای حجت‌الاسلام زائری مطرح کردیم. بحث ما این بود که هم رژیم صهیونیستی را به چالش بکشیم و بگوییم که ما نگران هولوکاست یمن و غزه هم هستیم چرا شما هولوکاست را به جنگ جهانی دوم محدود می‌کنید؟ این یک دروغ و فریب است. از همان ابتدا در برگزاری این جشنواره، موانع داخلی و خارجی داشتیم و همواره به ما برچسب نئونازی یا ضدیهودی می‌زدند. حتی در داخل کشور هم عده‌ای در وزارت‌خارجه مانع کارمان می‌شدند.
در انتهای این مراسم که با ایام اعیاد شعبانیه و ولادت حضرت زین‌العابدین علیه‌السلام مصادف بود همکارانش و جمعی از علاقه‌مندان هنر نقاشی و کارتون و کاریکاتور سالروز تولد او را جشن گرفتند.
