در نشست بررسی حراج تهران مطرح شد؛
هیچکدام از حراج‌های دنیا کارشناسان را معرفی نمی‌کنند/گروهی از حراج تهران انتظار دارند بنیاد خیریه باشد/ حراج کریستیز می‌خواست در ایران شعبه بزند اما منصرف شد!/عدم فاش کردن هویت خریداران برای امنیت و سلامت آن‌هاست
نشست خبری تحلیل و بررسی حرج تهران از منظر هنر و اقتصاد در غیاب علیرضا سمیع آذر (مدیر حراج تهران) و منتقدان در گالری ایده برگزار شد و پرویز براتی (نویسنده و روزنامه نگار)، سمیه رمضان ماهی، (منتقد وتحلیلگر آثار هنری)، محمود نورایی (کارشناس هنری)، حافظ روحانی (منتقد هنری)، منوچهر لطفی (رییس انجمن مجموعه داران) و آرش سلطانعلی (گالری‌دار) در گالری ایده برگزار شد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری تحلیل و بررسی حراج تهران از منظر هنر و اقتصاد بدون حضور علیرضا سمیع آذر (مدیر حراج تهران) و منتقدان در گالری ایده برگزار شد.
پرویز براتی (نویسنده و روزنامه نگار)، دکتر سمیه رمضان ماهی، (منتقد وتحلیلگر آثار هنری)، محمود نورایی (کارشناس هنری)، حافظ روحانی (منتقد هنری)، منوچهر لطفی (رییس انجمن مجموعه داران) و آرش سلطانعلی (گالری‌دار) در این برنامه حضور داشتند.
در ابتدای این برنامه آرش سلطانعلی (گالری دار) خطاب به حاضران گفت: درباره حراج تهران همواره بحث‌هایی مطرح بوده و خیلی دوست داشتیم منتقدان هم در این برنامه حضور پیدا می‌کردند، اما این اتفاق نیفتاد و سعادت چنین اتفاقی را نداشتیم.
می‌گویند چرا حراج مال عده‌ای خاص است؟ این طبیعی است!
او در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت: گروهی از حراج تهران انتظار دارند بنگاه خیریه باشد! گالری‌ها هم چنین نظری دارند، اما حراج بنگاه اقتصادی است. نقدهایی هم وجود دارد که آن‌ها را قبول دارم.
سلطانعلی در ادامه گفت: حراج تهران، در جریان هنر گالری‌ها فعالیت می‌کند اما اینکه پول فروش آثار وارد بازار هنر شود، فکر نمی‌کنم اینطور باشد. اما به هرحال این روند به آثار هنری ارزش و بهای بیشتری می‌دهد و کل جامعه از نتایج ارتقاء جایگاه آثار هنری بهره‌مند می‌شوند.
او افزود: تصور من این است منتقدان حراج تهران شناخت درستی نسبت به این فرایند ندارند. آن‌ها می‌گویند حراج باید همه هنرمندان را حمایت کند. می‌گویند چرا حراج مال عده‌ای خاص است. این طبیعی است و در هر عرصه قشر اندکی هستند که مطرحند.
حراج تهران نهادی اقتصادی است
سمیه رمضان ماهی (منتقد وتحلیلگر آثار هنری) هم گفت: چنین نشست‌هایی کمک می‌کند ما دانشمان را درباره ارزش مالی آثار هنری بالا ببریم.
او افزود: یکی از بحثهای مطرح در خصوص نهاد است و این بحث جدی است. تا مدت‌ها در تاریخ هنر نهاد اقتصادی وجود نداشت و اثر هنری ارزشش به هنرمند بود. انگار چیزی از اثر هنری حذف شده بود و در قرن بیستم بود که اثر هنری به نهاد می‌شود و نهاد اجتماعی هنر تعریف می‌شود.
او در ادامه توضیح داد: نهاد اجتماعی هنر یعنی گالری داران، مجموعه داران و آن‌هایی که در حیطه تخصصی کار میکنند. وجود نهاد بسیار موثر است و به اثر هنری ارزش می‌دهد. البته در گذشته کلیساها و دیگر اماکن اسپانسر آثار هنری بودند.
ارزش اقتصادی آثار هنری را نمی توان نادیده گرفت
او ادامه داد: در دنیای امروز امر اقتصادی جزء لاینفک زندگی ماست. امروز با ارزش مالی آثار هنری درگیر هستیم و ره آورد مالی گاه سریع اتفاق نمی‌افتد. به هر حال در اثر هنری نمی‌توان ارزش اقتصادی را نادیده گرفت. کلا ما در زندگی به اقتصاد وابسته‌ایم و در هنر هم چنین است.
سمیه رمضان ماهی ادامه داد: حراج‌های اروپایی در قرن هجدهم آغاز شده و در ایران این اتفاق سال نود و یک رخ داده است و این یعنی ما در این امر نوپا هستیم.
این منتقد هنری اضافه کرد: اصولا در کشور و فرهنگ ما هنرمند واژه عارف را با خودش یدک می‌کشد. ما دوست داریم هنرمندان را با شهود و متصل به ماوراء تصور کنیم. از نظر ما هنرمند از عالم بالا بریده و به زمین آمده است. در فرهنگ ما هنرمند بودن شغل محسوب نمی‌شود. این را هم در نظر داشته باشیم که واژه هنرمند در تاریخ نبوده و می‌توان گفت عنوانی جدید است. مثلا در گذشته یک فرد که معمار بوده، خودش را بنا می‌دانسته نه هنرمند.
او افزود: اگر بیست سال پیش می‌گفتید من نقاش هستم، می‌پرسیدند خب شغلت چیست؟! حالا اینطور نیست و هنر نه تنها شغل محسوب می‌شود بلکه پربازده هم هست.
حراج کریستیز می خواست در ایران شعبه بزند، اما مسیر نشد
رمضان ماهی گفت: حراج کریستیز می‌خواست شعبه خاورمیانه خود را تاسیس کند و ایران برای این اتفاق انتخاب شده بود، چون نسل اول و دوم هنرمندان کشورمان در دنیا مطرح هستند. کار تا آنجا پیش رفت که عوامل برگزاری حراج کریستیز مکانی را برای انجام این کار در خیابان جردن خریدند، اما ایران در نهایت به عنوان شعبه خاورمیانه انتخاب نشد به این دلیل که دوره ریاست جمهوری آقای خاتمی تمام شده بود، لذا برگزار کنندگان از انجام این کار اباء کردند و حراج را به کشورهای عربی بردند. حراج تهران واکنشی به این اتفاق بود.
او تاکید کرد: ارجحیت برای حراج تهران خاک ایران است و طی این روند این امکان هم وجود دارد که آثار به حراج‌های دیگر بروند اما اتفاقی که می‌افتد این است که اثر مذکور اول در ایران فروخته شده است.
این منتقد گفت: می‌گویند فلان اثر میلیاردی فروخته شده و هنرمند از این امتیاز و فروش چه سهمی می‌برد؟ به هرحال این انتقادها وجود دارد. برخی هم دلسوزانه می‌گویند کار هنری فروش می‌رود اما پولش رابه هنرمند بدهید. مثل این است که پول فروش یکی از تابلوهای ونگوک در یکی از حراج‌ها را ببریم و به خانواده و بازماندگانش بدهیم.
حداقل سود حراج ایجاد کنش فرهنگی در مردم و هنرمندان است
رمضان ماهی اذعان داشت: دریدا می‌گوید واژه‌ها وزن دارد. در ممکلتی که اقتصادش بیمار است، بحت درباره آن خوب نیست. مشکل اینجاست که اغلب ما نمی‌توانیم اقتصاد فرهنگ و هنر را درک کنیم. باید بگویم حداقل سود حراج ایجاد کنش فرهنگی در مردم و هنرمندان و اقشار مختلف است. به نظرم حراج تهران باعث رستاخیز آثار هنری شده است.
او در ادامه به تاثیر حراج تهران بر نحوه فعالیت گالری‌ها پرداخت و گفت: شما حساب کنید از سال نود تاکنون چند گالری تاسیس شده و چند نفر به گالری داری و مجموعه داری تمایل پیدا کرده اند. همه اینها تاثیر حراج تهران است. اما خب امر فرهنگی همیشه دیربازده است، بنابراین تاثیر حراج در جامعه هم مثبت اما بلند مدت است. زندگی بسته ما پس از ریاست جمهوری آقای خاتمی عوض شد. رندگی و هنرو گالری‌ها هم دچار انقباض شدند.
او گفت: به نظرم جهش اقتصادی حراج کم است و باید خیلی بیشتر باشد. یادم هست در حراج قبلی یک نفر از خارج به ایران آمد تا فقط تابلوی منیر فرما فرمانیان را بخرد و با خودش ببرد. می‌خواهم بگویم حراج تهران تا این حد مورد توجه است.
در ادامه برنامه محمود نورایی (کارشناس هنری) هم به بیان توضیحاتی پرداخت. او گفت: در موضوع حراج با طبقه اجتماعی مواجهیم که در دوره رنسانس شکل گرفته. آن‌ها تعریفشان از هنر چیز دیگری بوده و با تلاشهایی که پیش گرفته می‌شود، هنر وارد اقتصاد شده است. در ادامه طبقه‌ای اجتماعی به وجود آمد که علائق خودش را داشت و به دنبال بهره مالی بود.
نظام سرمایه داری امروز را حراج تهران رقم نزده
وی درباره جهش قیمتهای حراج نسبت به پارسال و دوره پانزدهم نیز گفت: در زمینه جهش قیمت آثار در حراج باید وضعیت اقتصادی ایران را در نظر بگیریم. کلا جامعه امروز ما سرمایه داری است و آن را حراج تهران رقم نزده! و در این میان ابعاد هنری در جایگاه دوم است و همه حراج‌ها اینطور هستند.
این کارشناس هنری در ادامه گفت: اگر پول‌ها درست سرمایه‌گذاری شوند می‌توان فعالیت‌های تجاری هم تولید کرد و حراج تهران به دنبال همین موضوع بوده تا این هدف را محقق کند.
نورایی گفت: ما در گذشته از فعالیت گالری مطلع نبودیم و حالا اینطور نیست. حراج تهران، امروز فعالی تجاری است و کارش این است که سرمایه‌ها را به گردش درآورد. البته در اقتصاد بیمار ایران فعالیت‌هایی داریم که بر روی اقتصاد جامعه تاثیر منفی دارد. معمولا مردم می‌روند و اول دلار و سکه و ملک و خودرو می‌خرند تا اینگونه سرمایه‌گذاری کرده باشند، در حالی که این کالاها تورمی هستند و قیمتشان بالا می‌رود. در هنر اگر امروز اثر هنری بخرید و ۱۴ میلیارد فروش برود تاثیر منفی در اقتصاد ایجاد نکرده اید.
چرخش اقتصادی حراج تهران به ضرر مردم نیست
عددهای بزرگ در اقتصاد ما شبهه برانگیزند
او توضیحات خود را اینگونه تکمیل کرد: اگر خریدار اثر آقای تناولی به جای تابلوی ایشان می‌رفت و دلار می‌خرید الان سرمایه‌اش چند برابر شده بود و این به بدان معنا بود که از جیب ما ایرانی‌ها پول بر داشته شده است، در صورتیکه فروش آثار هنری بر اقتصاد تاثیر منفی ندارد.
نورایی گفت: کلا ما حراج‌ها را نمی‌شناسیم و عددهای بزرگ در اقتصاد ما شبهه برانگیز هستند.
عرب ها به ایران می آمدند و آثار را ارزان می خریدند
او ادامه داد گفت: حراج تهران اولین بار که پا گرفت ما در دو دوره اول رکورددار بودیم. بعد از این اتفاق بود که متوجه شدند درصد بیشتر آثار حراجی‌های خاورمیانه مال ایران است و در ایران قیمتهای نازلی دارند، اما در حراج‌های بین المللی خوب می‌فروشند. اینگونه شد که عربها به ایران می‌آمدند و آثار هنرمندان ایرانی را می‌خریدند و به حراج‌های دیگر می‌بردند. فرهاد شیری هنرمند ایرانی در آن سال‌ها اینطور مطرح شد. دیگر هنرمندان ایرانی هم هستند که با گالری‌های دوبی کار میکنند. سال نود توازن قیمت کالاهای داخلی و خارجی وجود نداشت تا آثار هنرمندان ما از ایران خارج نشوند.
نورایی گفت: پانزده سال پیش تعداد گالری‌ها به اندازه انگشتان دو دست نبود و حال اینطور نیست. به نظرم زمانی که از حراج ایراد می‌گیریم باید ساختار حراج‌های خارجی را هم اعلام کنیم. حراج‌ها گزارش مالی ارائه می‌دهند و نود درصد درآمد گالری‌ها از این روند حادث می‌شود. حراج‌ها در واقع ایجاد اقتصاد هیجانی میکنند تا جامعه جذب سرمایه‌گذاری شود.
امنیت خریداران باعث شده هویتشان را فاش نکنیم
نورایی در پاسخ به این سوال که چرا خریداران حراج مشخص نیستند؟! یا عکس‌هایی از آن‌ها چرا بیرون نمی‌آید؟ گفت: به این دلیل که امنیت و سلامت خریداران مهم است و نیروی انتظامی هم ایراد می‌گیرد و می‌گوید اگر خریدار تابلوی ۱۴ میلیاردی را نشان دهیم و اگر مثلا بچه او را بدزدند ما مسئول هستیم! از این گذشته مگر یک فروشنده هویت خریداران خود را فاش می‌کند که حراج چنین کاری کند؟!
او گفت: از طرفی در اقتصاد، سرمایه‌گذاری خرد و کلان داریم که بحث هنر در اقتصاد کلان مطرح است و سرمایه‌گذاری خرد مثلا در بورس رخ می‌دهد.
حراج های دنیا کارشناسان خود را معرفی نمی کنند
نورایی در ادامه در پاسخ به این سوال که چرا حراج تهران کارشناسان خود را معرفی نمی‌کنند، توضیح داد: حراج‌های دنیا کارشناسان خود را معرفی نمی‌کنند، حتی در حراج کریستیز هم این اتفاق نمی‌افتد. حراج مذکور تاییده را از نهادهای ذیربط می‌گیرد. در این حراج کلوپی وجود دارد که اصالت آثار هنری را ارزیابی می‌کند. کریستیز در نهایت این نهادها را اعلام می‌کند اما کارشنانسان خود را معرفی نمی‌کند.
اقتصاد ما سرمایه داری نیست و حراج تهران سوال برانگیز است
در ادامه صحبت‌های نورایی، حافظ روحانی (منتقد آثار هنری) گفت: آیا اقتصاد ایران سرمایه دار است؟ خیر به این دلیل که اقتصاد ما ناسالم است. اقتصاد ما در واقع سرمایه داری نیست و در این میان حراج تهران سوال برانگیز است چون از قواعد نظام اقتصادی تبعیت نمی‌کند.
برگزاری حراج با اقتصاد ایران همسو نیست
او گفت: نمی‌گویم حراج باید مشکلات را حل کند و بهبود اوضاع به عهده نهادهاست، اما برگزاری حراج در کل همسو با اقتصاد ایران نیست و همه اینها در نهایت شبهه برانگیز است و اصطلاحا آدم‌ها را جری می‌کند.
روحانی در ادامه به انتقاد ار نحوه انتخاب‌ها و اصالت آثار پرداخت و گفت: نحوه انتخاب‌ها و و اصالت آثار شرکت کننده در حراج تهران قابل بحث است و کاش کسی الان اینجا بود و راجع به این موضوع توضیح می‌داد تا شفاف‌سازی شود.
او ادامه داد: فقط سرمایه داران می‌توانند به حراج تهران بیایند و عوام هم به خاطر قیمتهای بالای آثار نمی‌توانند در این رویداد حضور یابند.
مشکل حراج تهران بی رقیب بودن آن است
روحانی اذعان داشت: مشکل دیگر حراج تهران بی‌رقیب بودن آن است که خوب نیست. حراج طی این سال‌ها بدون رقیب فعالیت خود را ادامه داده و با وجود این روند تغییر ساختار امکان‌پذیر نخواهد بود. بدون رقیب بودن حراج با وجود صداقت برگزار کنندگان همچنان مورد انتقاد است. .
روحانی گفت: مشکل این است حراج تهران پیشرو است و اینکه در پیش حرکت می‌کند باید جوابگوی سوالات هم باشد. همچنان می‌گویم اقتصاد ما غیر شفاف است و هر اتفاقی در آن رخ دهد، طبیعی است. آیا حراج تهران از این مسئله بری است؟ بعید می‌دانم اینطور باشد. می‌دانیم که عوامل برگزار کننده نمی‌خواهند نااهلان را وارد ماجرا کنند اما نمی‌تواند اینطور باشد و به هرحال مشکلاتی وجود دارد. من در صحت و پاک بودن خریداران تردید دارم.
عملکرد حراج نسبت به آقای آغداشلو و اثرش پاسخگو نبود
او ادامه داد: باید بپذیریم که حراج تهران با حقایقی مواجه است. حراج مجبور است نقش دموکرات‌ها را بازی کند. سال پیش عملکرد حراج نسبت به آقای آغداشلو و اثرش پاسخگو نبود؟ این نقدها وجود دارد. واقعیت این است که حرج تهران نمی‌داند چه کند و باشد و یا نباشد؟! به نظرم کارشناسان حراج باید مشخص باشند و یک نهاد اینطور می‌تواند دموکراتیک باشد.
نورایی در پاسخ به صحبت روحانی درباره اثر آغداشلو گفت: کار آقای آغداشلو به خاطر شهرتش فروش رفت. از طرفی حواشی مطرح شده درباره ایشان هرگز به طور رسمی اعلام نشد و ما نمی‌دانستیم چه اتفاقی افتاده و نمی‌توانستیم با آبروی کسی بازی کنیم.
حراج باران به خاطر کرونا تعطیل شد
روحانی در پایان صحبت هایش گفت: حراج باران به خاطر کرونا تعطیل شد اما حراج‌های دیگر در راه هستند اما بودجه هنرهای تجسمی کشور در ان حد نیست که بتوان به واسطه آن حراج‌های دیگر تاسیس کرد.
پرویز براتی (روزنامه نگار) نیز در بخش دیگری از برنامه گفت: حراج تهران آن موقع که راه اندازی شد، قصد داشت بخشی از چرخه اقتصادی هنررا بچرخاند. اقتصادی دیدن همه چیز نه بد است و نه خوب! باید پرسید چرا وقتی صحبت از قیمت‌گذاری آثار هنری می‌شود مردم ناراحت می‌شوند؟
آرزو داریم حراج کارشناسان خود را اعلام کند
منوچهر لطفی (رییس انجمن مجموعه دارا) هم دقایقی با حضار صحبت کرد و به بیان مواردی پرداخت. او گفت: اینکه می‌گویید حراج تهران نهاد اقتصادی است جای بحث دارد به این دلیل که نهاد اقتصادی اگر به اقتصاد آزاد وصل باشد، باید روی روند فعالیت و فروش گالری‌ها تاثیر بگذارد که اینطور نیست و می‌بینیم که قیمتهای حراج با مبالغ فروش آثار در گالری‌ها قابل مقایسه نیست. پس به این ترتیب حراج تهران نهاد اقتصادی محسوب نمی‌شود.
او گفت: موضوع دیگر مقوله کارشناسی آثار است. ما نمی‌دانیم کارشناسان برای انتخاب آثار و قیمت‌گذاری‌ها چه کسانی هستند و آرزو داریم حراج کارشناسان خود را اعلام کند. واقعا چرا هویت کارشناسان مبهم است و مشخص نیست چه کسانی هستند؟!
