در نشست رسانه‌ای انجمن خوشنویسان ایران مطرح شد؛
انجمن برای ثبت خوشنویسی فقط یک درخواست‌دهنده است/ خوشنویسی ایران در عرصه‌های بین‌المللی یتیم است و نماینده دولتی ندارد/ ترکیه همه سازمانها را در اختیار دارد و دارای جایگاه شده است
انجمن خوشنویسان ایران با حضور نائب رییس و دیگر مسئولان این تشکل چهارشنبه هشتم دی‌ماه نشستی را برگزار کرد و به برخی ابهامات در رابطه با ثبت خوشنویسی اسلامی به نام کشور ترکیه پاسخ داد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، نشست خبری مسئولان انجمن خوشنویسان برای پاسخ به برخی سوال‌ها از جمله ثبت جهانی خوشنویسی در یونسکو به نام کشور ترکیه، صبح امروز چهارشنبه هشتم دی‌ماه در ساختمان انجمن برگزار شد.
علی صندوق‌آبادی (عضو شورا ارزشیابی انجمن)، علی شیرازی (عضو شورای ارزشیابی انجمن)، عارف براتی (مدیر اجرایی انجمن)، میرحیدر موسوی (رییس کمیسیون فرهنگی انجمن و رییس انجمن خوشنویسان قزوین) مسئولانی بودند که در این نشست حضور داشتند.
کارنامه انجمن خوشنویسان حضور و فعالیت جوانان در عرصه‌های بین‌المللی است
در ابتدای برنامه علی صندوق‌آبادی خطاب به اهالی رسانه گفت: انجمن خوشنویسان ایرانی یکی از مقتدرین اصناف است که می‌تواند در سطح دنیا مطرح باشد.
او افزود: در دورانی که تورم اقتصادی و البته بیماری کرونا دامن همه مردم و اصناف را گرفته، انجمن خوشنویسان ایران به بدون هیچ حمایت دولتی به فعالیت‌های خود ادامه داده و کارش را به صورت مستقل پیش برده است.
صندوق‌آبادی در ادامه گفت: کارنامه ما حضور و فعالیت جوانان در زمینه خوشنویسی است. توجه نسل‌های جدید به خوشنویسی و حضور در عرصه‌های جهانی و جشنواره‌ها و مسابقات بسیار مثمرثمر بوده تا آنجا که آن‌ها هر کجا که می‌روند جلوتر از مدعیان غیرایرانی هستند. همه اینها کارنامه انجمن خوشنویسان ایران است.
برای ثبت روز خوشنویسی در تقویم سه سال تلاش کردیم
او ادامه داد: ایران پس از سه سال تلاش توانست این نقش را ایفا کند که روزی در تقویم به اسم روز خوشنویسی ثبت شود و آن روز بیست و یکم مهرماه است. البته جایگاه خوشنویسی فقط اختصاص دادن یک روز به آن نیست و باید در سال یک هفته را به نام خوشنویسی کنیم. به ما گفتند برای ثبت یک روز رسمی به نام خوشنویسی باید سه سال به صورت مدون برنامه‌های هفتگی سالانه داشته باشید و این روند باید ادامه پیدا کند. البته ما نه سه سال، بلکه چهارسال برنامه مستمر برگزار کردیم تا درنهایت بیست و یکم مهرماه به عنوان روز خوشنویسی در تقویم رسمی کشور ثبت شد.
در ادامه برنامه میرحسینی (مدیر روابط عمومی انجمن خوشنویسان) سلام استاد امیرخانی را به حضار رساند و گفت او نتوانسته به در برنامه حاضر شود.
سپس عارف براتی (مدیر اجرایی انجمن) گفت: انجمن خوشنویسان ایران تشکلی مردم نهاد است و از سال بیست و نه فعالیتش را آغاز کرده و حال چهل و شش سال است به ثبت رسیده و مشغول فعالیت است. انجمن امروز در همه شهرهای ایران و دیگر کشورها شعبه دارد.
کشورهای دیگر صدد مصادره و تصاحب هنرهای ما هستند
علی شیرازی (عضو شورای ارزشیابی انجمن خوشنویسان) هم در ادامه دقایقی با حاضران صحبت کرد. او گفت: حوزه فرهنگ و هنر در ایران بسیار فراگیر است و محدود به جغرافیای کشورها نیست. ما با کشورهای دیگر دستاوردهای مشترک داریم که مرکز همه آن‌ها ایران بوده و هست و مورد ادعای دیگران قرار گرفته است. در زمینه شعر و ادبیات هم این مشترکات وجود دارد. مقبره مولوی در قونیه است و ترک‌ها او را متعلق به خودشان می‌دانند. مولانا ایرانی بوده و توسط غیر ایرانی‌ها مودر ادعا قرار می‌گیرد و نمونه‌های دیگر این اتفاق وجود دارد. کلا کشورهای دیگر درصددند که با مصادره و تصاحب هنرها و دیگر مقولات سود خودشان را ببرند.
قدرت انجمن خوشنویسان در حد «ان.جی.او» است نه بیشتر
او در ادامه به ثبت‌های صورت گرفته و انجام نشده در عرصه خوشنویسی پرداخت و گفت: همه این اتفاقات باعث شد تا ما هم به این فکر بیفتیم که دستاوردهای‌مان را حفظ کنیم. اما این موضوع را در نظر داشته باشیم که انجمن نهادی مستقل یا همان ان جی او است و صرفا می‌تواند در نقش درخواست کننده وارد عمل شود.
ثبت تعلیق و نستعلیق درخواست انجمن است اما دستگاه‌های دیگر باید به آن بپردازند
او توضیح داد: ما در انجمن خوشنویسان درخواستمان ثبت خط تعلیق و نستعلیق و نستعلیق شکسته بوده اما به وقوع پیوستن این اتفاق هم دست انجمن نیست و دیگر دستگاه‌ها و نهادهای فرهنگی هستند که به این امر رسیدگی کنند و به سوالات پاسخگو باشند.
ما در عرصه‌های بین‌المللی تیم متخصص نداریم
شیرازی در ادامه گفت: مشکلی که ما داریم به عرصه‌های بین‌المللی برمی‌گردد. معمولا کشورهای درخواست کننده ثبت‌ها تیمی متشکل از افراد متخصص دارند و ما از این امکان محروم هستیم. واضح‌تر اینکه ما در خارج از کشور وزن لازم را در این زمینه نداریم و اگر هم تیم‌هایی داریم، بسیار ضعیف هستند. یا اینکه ایران در این زمینه عضو کمیسیون‌های ذیربط نیست تا به راحتی در اموری مانند ثبت هنرها و دیگر موارد موفق عمل کند.
ترکیه همه سازمانها را در اختیار دارد و دارای جایگاه شده
او با تاکید بر اینکه کشور ترکیه به خوشنویی توجه بسیار دارد، گفت: در این کشور که سر زبان‌هاست فقط می‌توانید خوشنویسان را در شهر استانبول بیابید و مثلا اگر به آنکار بروید مردم آنجا خیلی خوشنویسی را نمی‌شناسند و حتی شاید اگر به دست آن‌ها دهید آن را وارونه بگیرند. ترکیه چنین وضعیت دارد اما از آنجا که سازمانها و نهادها را در اختیار گرفته در میان کشورها جایگاه بالایی پیدا کرده است. البته ایران هم جایگاه خود را دارد او اگر هم چنین است به دلیل قدمت هنر خوشنویسی و فعالیت‌های انجمن خوشنویسان و تلاش آن‌هایی است که از آن دفاع کرده‌اند.
او اذعان داشت: زمانی که به جشنواره‌های خارجی می‌روم، می‌بینم که کشورهای شرکت‌کننده به همراه سفیرهایشان در رویدادها شرکت می‌کنند، اما ایران نماینده ندارد. گویی ما یتیم هستیم و فقط به اعتبار و پشتوانه تاریخی‌مان است که جایگاه‌مان را حفظ کرده‌ایم.
وی در ادامه به موضوع ثبت خوشنویسی طی روزهای گذشته پرداخت و گفت: آنچه در رسانه‌های ما منتشر کردند این بود که خوشنویسی به نام ایران است که درست نیست. ما پاسداری از خوشنویسی را ثبت کرده‌ایم که البته ترکیه هم چنین درخواستی داشته. به نظرم همین ثبت هم خوب است چون ما طی حضور در محافل بسیار تنها هستیم.
آثار دهه سی و چهل با آثار خوشنویسان امروزی قابل قیاس نیستند
در بخش دیگری از برنامه میرحیدر موسوی (ریس کمیسیون فرهنگی انجمن و رییس انجمن خوشنویسان قزوین) دقایقی به ارائه توضیحاتی پرداخت. او گفت: اگر آثار دهه سی و چهل و پنجاه را ببینید و آن‌ها را با آثار خوشنویسان زیر سی سال ما مقایسه کنید، متوجه می‌شوید که قابل قیاس نیستند. خوشبختانه جوانان ما در عرصه خوشنویسی فعالیت‌های جدی دارند. حتی خودم که سی و پنج سال است در عرصه خوشنویسی فعالم به مدد وجود انجمن تا به امروز ادامه داده‌ام. ما انجمن را خانه دوممان می‌دانیم.
او گفت: اگر بخواهم مثالی از تلاش‌های انجمن و تلاش‌هایش مثالی بزنم باید به دوسالانه خوشنویسی قزوین اشاره کنم که با وجود تمام مشکلات و سختی‌ها شش سال آن را به خوبی برگزار کرده‌ایم. همه استادان و بزرگان در ادوار مختلف برای خوشنویسی زحمت کشیده‌اند و ما هم وظیفه داریم این مسیر را برویم و داشته‌هایمان را به نسل‌های بعد انتقال دهیم.
رسالت انجمن حفظ میراث گذشته و توجه به کیفیت و ترویج خوشنویسی است
در ادامه صندوق آبادی در پاسخ به این سوال که انجمن خوشنویسان به طور واضح طی چند دهه گذشته روی چه مواردی کار کرده که حال مقتدر است، گفت: ما در انجمن مبحث مهم کیفیت را داریم و به طور جدی روی این رسالت کار کرده‌ایم. رسالت ما در دو بخش است. یکی حفظ میراث ارزشمند و گرانبهای گذشته‌مان است و انجمن باید حافظ این گنجینه باشد تا از بین نرود.
او با اشاره به اینکه انجمن خوشنویسان ایران هفتاد و یک سال است به همت استادان بزرگ حیات دارد، گفت: مبحث یا بخش دوم مسئله ترویج خوشنویسی‌ات که همواره مورد توجهمان بوده. می‌توان گفت انجمن در این بخش نقش با اهمیت و قابل توجهی داشته است. تلاش ما ترویج اصولی خوشنویسی است و نتیجه این روند وجود جوانانی است که آثار در خور ارائه می‌کنند و جالب اینکه برخی از آثار آن‌ها از آثار گذشتگان هم بهتر است. بنا به همین دلایل معتقدم خوشنویسی از نظر کیفی دوران طلایی خود را سپری می‌کند.
انجمن اعتبار و ارتباط تشکیلاتی ندارد
صندوق آبادی در ادامه درباره نقش انجمن خوشنویسان ایران در ثبت خوشنویسی توضیحاتی داد. او گفت: موضوع این است که ما همه امکانات و ارتباطات تشکیلاتی برای ثبت را در اختیار نداریم. ما فقط می‌توانیم متقاضی و درخواست دهنده باشیم و جز این کار دیگری نمی‌توانیم بکنیم. واقعیت این است که با برای ملاقات با فلان مسئول باید وقت بگیریم و این دیدارها روال دارد و به راحتی صورت نمی‌گیرد. ما از طرفی جایگاه تشکیلات اداری هم نداریم که چنین مشکلاتی سر راهمان وجود دارد. ما نمی‌توانیم به راحتی به میراث فرهنگی و یونسکو برویم و با مسئولان دیدار داشته باشیم. همه این موارد وجود دارد و کسی به آن‌ها توجهی ندارد.
نائب رییس انجمن خوشنویسان ایران گفت: تقاضای ما این بوده که باید حافظ گنجینه‌های ملموس و ناملموس خود باشیم و آنچه از دستمان برآمده حفاظت بوده است.
میراث فرهنگی، وزارت ارشاد و نمایندگی یونسکو باید پیگیر امور باشند
او گفت: این میراث فرهنگی، وزارت ارشاد و نمایندگی یونسکو هستند که ابزار و امکانات لازم را در اختیار دارند و باید پیگیر امور باشند. انجمن خوشنویسان در ثبت‌های دیگر مشارکت داشته و برای به نتیجه رسیدن آن‌ها تلاش کرده است. به عنوان مثال ثبتی چون میرعماد با تلاش انجمن خوشنویسان ایران ثبت شده است. واقعا هرکجا از ما خواسته‌اند حضور یافته‌ایم و تلاش کرده‌ایم کار مثبتی انجام دهیم.
او در پاسخ به این سوال که نمایندگی یونسکو در ایران با دبیری حجت‌الله ایوبی چقدر با انجمن خوشنویسان تعامل داشته، گفت: ما جلسه‌ای با حضور آقای ایوبی برگزار کردیم و ایشان در همان نشست تاکید کرد که گزارشی از روند ثبت پاسداری از خوشنویسی و دیگر اتفاقات مربوطه ارائه خواهد شد. به طور کلی مسئولان نمایندگی یونسکو گفتند طی روندی مطرح شده که عنوان پاسداری از خوشنویسی موضوعی است که به جز ایران و ترکیه شانزده کشور دیگر نیز برای آن درخواست داده‌اند. آنچه وجود دارد این است که مقوله پاسداری موضوعی مشترک است و نمی‌توانیم بگوییم کشورهای عربی خط و خوشنویسی ندارند. به هرحال کشورهای دیگر هم خوشنویسی دارند و دارای سوابقی هستند و نمی‌توانیم آن‌ها را نادیده بگیریم.
او تاکید کرد: ما همچنان تاکید داریم تا کمیته‌ای تخصصی شکل گیرد تا علاوه مسئولان مربوطه در ارشاد و یونسکو، افراد هنرمند و متخصص در آن حضور داشته باشند یبلکه پرونده خوشنویسی سر و سامان یابد.
علی صندوق‌آبادی در ادامه گفت: کمی هم باید خوشبینانه بنگریم. خوشنویسی طی هفتاد سال گذشته با تلاش اعضا و همه خوشنویسان در شهرها و تهران به لحاظ فرهنگی عمومیت بیشتری پیدا کرده است. کافی است به شعرهایی که با خوشنویسی روی لباس‌ها و روسری‌ها و شال‌ها و ظرف و ظروف توجه کنیم تا متوجه این اتفاق شویم.
یونسکو فقط از ما پرونده خواست و باقی را خودشان تهیه کرده‌اند!
علی صندوق آبادی در پاسخ به این سوال که نمایندگی یونسکو چقدر برای ثبت خوشنویسی با میراث فرهنگی تعامل داشته هم اینطور گفت: آقای ایوبی گفتند که از ابتدا با میراث فرنگی کار کرده‌اند و انجمن خوشنویسان باید پرونده‌هایی را به آن‌ها ارائه کند. اینطور نبوده که ما همه پرونده‌ها را ارائه کنیم و یک سری پرونده‌ها را خودشان تهیه کرده‌اند. آن‌ها از وجود خوشنویسانی بهره برده‌اند که مورد وثوق ما نیستند! اما به هرحال آن بخش‌هایی که از انجمن تقاضا داشته‌اند را پیدا کرده و ارائه نمودیم. اما این را تکرار می‌کنم که این موضوع ثبت خوشنویسی ده سال است دغدغه ماست.
او در پایان صحبت‌هایش گفت: یکی دیگر از دغدغه‌های ما ایجاد آموزش خوشنویسی اصولی در نظام آموزشی کشور است.
ثبت صورت گرفته در ایران بازی با افکار عمومی است
حجت‌الله مرادخانی پژوهشگر فرهنگی هم یکی دیگر از افرادی بود که در برنامه حضور داشت. او که قضیه ثبت خوشنویسی را به صورت جدی مورد بررسی قرار داده، درباره جزییات تلاش‌ها و واکاوی‌هایش توضیحاتی ارائه کرد و درباره ثبت پاسداری از خوشنویسی در ایران گفت: موضوع اصلی و مهم این است که چرا کار صورت نگرفته را به خطا درست بیان کنیم. این به بازی گرفتن افکار عمومی است و این خطا سرمایه‌های خلی و انسانی مرا به باد خواهد داد.
او افزود: آنچه در گزارش یونسکو که خودم آن را ترجمه کردم آمده، به این معناست که ایران در بخش برنامه حفاظتی این توانایی را دارد که از خوشنویسی پاسداری کند. در مقابل ترکیه «حسن خط» را به عنوان خوشنویسی اسلامی به ثبت رسانده و این در حالی است که هیچ خط ایرانی به ثبت نرسیده که در اینباره نیازی به گزارش یونسکو نیست.
ما مقوله‌ای غلط را به ثبت رسانده‌ایم!
مرادخانی گفت: واقعیت این است که ما مقوله‌ای غلط را به ثبت رسانده‌ایم، به این دلیل که برنامه مکتوب و مشخصی در رابطه با پاسداری خوشنویسی نداریم و اگر کسانی می‌گویند غیر از این است آن مداراک و اسناد و نسخه‌ها را به ما نشان دهند. این طور موارد باید قبلا به تصویب قانونی رسیده باشد و در غیر این صورت نمی‌توانیم چنین ادعاهایی داشته باشیم.
آنچه از سوی ایران به ثبت رسیده گزارش چهل ساله انجمن است
این پژوهشگر بیان کرد: آنچه از سوی ایران به ثبت رسده گزارش چهل ساله انجمن خوشنویسان ایران است که به یونسکو رفته. که البته در این میان زحمات و تلاش و اقدامات انجمن و اعضا نادیده گرفته شده!
مرادخانی گفت: مورد دیگری که بسیار قابل نقد است عنوان ثبتی است که از سوی کشور ما صورت گرفته. گفته‌اند پاسداری خوشنویسی در ایران. این «در» اضافه است. مگر خوشنویسی در ایران هنری عاریه و وارداتی است که از عبارت خوشنویسی در ایران استفاده شده؟! آوردن کلمه«در» کاملا بی‌اساس است آن هم زمانی که اقلام سته را بزرگی چون بیضاوی شیرازی نوشته است؟
حجت‌الله مرادخانی در پایان به نقد انجمن خوشنویسان ایران پرداخت و گفت: پس از ثبت خوشنویسی اسلامی به نام کشور ترکیه انتظار می‌رفت انجمن خوشنویسان بیانه‌ای در این زمینه منتشر کند.
