در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد؛
تکلیف خانه‌های تاریخی شیراز در طرح جدید مشخص می‌شود/ بازنگری در حریم پاسارگاد به معنای کاهش آن نیست
به گفته معاون میراث‌فرهنگی استان فارس تخریب یا عدم تخریب بافت تاریخی شیراز در گرو ارائه طرح جدید است و طرح بازنگری حریم پاسارگاد نیز از سوی این اداره کل مطرح شده است.
به گزارش خبرنگار ایلنا، پس از سفر هیات دولت به استان فارس و صحبت‌هایی که عزت‌الله ضرغامی (وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) درخصوص حریم پاسارگاد و البته اجرای طرح حرم به حرم عنوان کرد، انتقادات فراوانی متوجه وزیر جدید میراث‌فرهنگی شد. هرچند او در ادامه در واکنش به نقدهای مطرح شده عنوان کرد که وزارت میراث به دنبال حفر چاه در کنار مقبره کوروش نیست اما این مهم که ضرغامی در جلسه شورای اداری استان فارس که با حضور جمعی از وزرا برگزار شد، اعلام کرد قوانین موجود مربوط به حریم آثار تاریخی مشکلاتی را برای شهروندان به‌ویژه مردم شهرستان پاسارگاد در موضوع کشاورزی ایجاد کرده است و باید در موضوع حریم آثار تاریخی، انقباضی عمل شود همچنان به نگرانی‌های موجود دامن زده است. در این راستا با عبدالرضا نصیری اصل (معاون میراث فرهنگی استان فارس) به گفتگو نشستیم تا درخصوص سیاست‌های این اداره کل و آنچه به آن‌ها درخصوص تصمیمات وزیر میراث و گردشگری ابلاغ شده است، توضیحاتی ارائه شود:
چندی پیش شاهد حضور وزیر میراث و گردشگری در شیراز و بازدید او از بافت تاریخی دیدن کرد و در جریان روند اجرای طرح ۵۷ هکتاری حرم تا حرم قرار گرفت. ضرغامی در این بازدید و در دیداری که با نماینده ولی‌فقیه در فارس و امام جمعه شیراز و تولیت آستان شاهچراغ (ع) همراه بود، عنوان کرد که حرم مطهر حضرت شاهچراغ (ع)، قطب فرهنگی در شهر شیراز محسوب می‌شود، به همت دوستان میراثی عنوان حرم سوم نمود عملی پیدا کند. متاسفانه مشکلات و ناهنجاری‌های بسیاری، در بافت قدیمی پیرامون بین الحرمین است که لازم است هرچه سریع‌تر به آن‌ها رسیدگی شود.
لازم به ذکر است که شورای عالی شهرسازی و معماری در سال ۱۳۹۲ به واسطه تخریب تعدادی از خانه‌های تاریخی که به منظور اجرای طرح توسعه حرم شاهچراغ صورت گرفت، به موضوع بافت تاریخی شیراز ورود کرد. طرح مذکور بر اساس مصوبه ۸۹.۱۰. ۶ شورای عالی شهرسازی و معماری، بدون رعایت الزامات حفاظت از بافت تاریخ مصوب شد و مساحتی در حدود ۷۵ هکتار از ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی شیراز را به عنوان محدوده طرح توسعه شاهچراغ قرار داده بود و اقدامات اجرایی، بعضا خارج از طرح مذکور در دست اقدام بود.
بر اساس مصوبه مورخ ۹۴.۰۳. ۱۱ شورایعالی شهرسازی و معماری، ضمن بررسی طرح تفصیلی بافت مقرر نمود: دبیرخانه شورای عالی نسبت به تشکیل کمیته‌ای با عضویت شهرداری شیراز، سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و شرکت عمران و بهسازی شهری اقدام و طرح تفصیلی بافت تاریخی شهر شیراز را ضمن تاکید بر لزوم صیانت از اصالت و یکپارچگی بافت و احیای ارزش‌های فرهنگی، تاریخی و مذهبی با رویکرد بازآفرینی شهری و توجه به مواردی از جمله چشم‌انداز بافت تاریخی در شهر شیراز و جایگاه آن در منطقه و کشور، تدوین راهبردهای اصلی بازآفرینی بافت تاریخی، ارائه نوع فعالیت، کارکرد و ضوابط محقق کننده بازآفرینی در بافت، ارائه الزامات نهادی و سازمانی اجرایی تحقق رویکرد بازآفرینی مورد بررسی قرار گیرد.
با این وجود شاهد اقدامات خارج از طرح و برنامه از جمله احداث مسیر دسترسی حد واسط کنارگذر جدیدالاحداث ۹ دی به بلوار سیبویه بودیم که منجر به تخریب بخشی از بافت تاریخی و البته مورد اعتراض سازمان میراث فرهنگی شد. درعین حال شاهد تخریب خانه‌های سلیمی و منتصری نیز بودیم.
اکنون نیز گفته می‌شود بنابر مصوبه هیات دولت در سفر به استان فارس، قرار است ۲۰۰ خانه تاریخی در اطراف حرم شاهچراغ، در مرکز تهران، از فهرست میراث فرهنگی خارج شوند. تا امروز بسیاری از خانه‌های تاریخی شهر شیراز تخریب شده، آیا خبر تخریب ۲۰۰ خانه دیگر صحت دارد؟
هنوز مصوبات به ما ابلاغ نشده است و فقط در فضای مجازی در این خصوص صحبت شده که به فضای مجازی نیز نمی‌توان استناد کرد. در هر حال سال‌هاست که تولیت آستان مقدس شاهچراغ (ع) درخواستی درخصوص ارتباط شاه چراغ با آستانه دارد و پیگیر این طرح نیز هست. ایجاد این ارتباط قصه جدیدی نیست و سال‌هاست مطرح شده. با انجام این طرح خود به خود بخشی از بافت تاریخی حذف می‌شود. تمام اختلافات موجود طی این سال‌ها بر سر این موضوع است. بر اساس آخرین تصمیمات اخذ شده، قرار است این موضوع همه جانبه بررسی شود و اگر لازم است مشاور گرفته شود و دوباره طراحی کند و بر اساس روال قانونی فرایند مذکور پیش رود.
تخریب‌هایی که سال گذشته انجام شد بر اساس طرح مصوب نبود و اعتراض ما نیز درخصوص این تخریب‌ها از این جهت بود که چرا باید چنین تخریب‌هایی اتفاق بیافتد. اکنون نیز معتقد هستیم که باید فرآیند و روال پیش رود و طرح جدید ارائه شود. کسی درخصوص ارائه طرح جدید مشکلی ندارد.
درحال حاضر قرار نیست ۲۰۰ خانه از ثبت خارج و تخریب شود. همه چیز باید بر اساس نظر مشاور جدید و طرح جدید انجام شود. تا زمانی که طرح جدید ارائه نشود کاری انجام نمی‌شود.
ٱیا ممکن است بر اساس طرح جدید شاهد خروج تعدادی از خانه‌های تاریخی از فهرست میراث ملی و به تبع آن تخریب خانه‌ها باشیم؟
من نمی‌توان از اکنون پیش داوری کنم. بررسی برای همین قضیه است. ممکن است اگر اختلافی هم وجود داشته باشد درخصوص چند پلاک مطرح شود. به طور مثال ما بگوییم که این آثار باارزش است و شهرداری بگوید با ارزش نیست و… اینها بحث‌های کارشناسی هستند. درهرحال قرار است فرآیند کارشناسی و قانونی انجام شود.
چندی پیش ضرغامی (وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی) در حاشیه سفر هیات دولت به استان فارس عنوان کرد که «همه جای استان در خصوص ساخت‌وساز در بخش حریم‌ها دچار مشکل است، امروز مردم پاسارگاد به‌دلیل مقبره کوروش نمی‌توانند کشاورزی کنند، چاه بزنند، باید این مشکلات برطرف شود و قوانین حریم‌ها مقداری انقباض پیدا کند». البته او پس از این اظهارنظر و انتقادات فراوانی که به همراه داشت، تصریح کرد که «وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی به‌دنبال حفر چاه در کنار مقبره کوروش نیست. حل مشکلات مردم وظیفه ماست. مردم پاسارگاد ۲۵۰۰ سال است که از پاسارگاد و از مقبره کوروش حفاظت کرده‌اند. این مردم باارزش‌اند. مسأله اصلی ما مردم است. اگر ما به پاسارگاد به‌خاطر مدنیتی که شکل گرفته و جزو هویت ایرانیان محسوب می‌شود، بی‌اعتنا باشیم کار درستی انجام نداده‌ایم.» در عین حال ضرغامی در توئیتر خود این مطلب را اضافه کرد که «مدیرکل ثبت و حرایم میراث، مدیرکل بازرسی وزارتخانه و مدیرکل میراث استان فارس برای بررسی و حل مشکلات مردم پاسارگاد عازم خواهند شد. دستور کار آنان رعایت دقیق حریم میراث فرهنگی و جلوگیری از رفتارهای فراقانونی در جهت ناراضی‌سازی مردم است.»
درعین حال گفته می‌شود که مدیرسابق پایگاه میراث جهانی پاسارگاد عنوان کرده است که از ۵ سال پیش طرح بازنگری حریم این مجموعه به واسطه یافته‌های جدید در دست اقدام است. با توجه به اتفاقات اخیر برنامه استان فارس درخصوص ایجاد تغییرات در حریم پاسارگاد چیست؟
اگر مدیر پایگاه درخصوص بازنگری حریم صحبت کرده است که کاملا درست است. هرچند من نیز در جلسات کارشناسی حضور داشتم. نگاه ما در میراث استان دقیقا نگاه پایگاه است. احساس می‌کنیم که برخی از حرایم نیازمند بازنگری هستند. منظور ما این نیست که حرایم غلط هستند بلکه معتقد هستیم حرایم ثبت شده بر اساس نیاز روز خود بوده و اکنون نیاز است تا این حرایم به روزرسانی شوند. تغییر کردن و بازنگری حریم همیشه به معنای محدود کردن حریم نیست بلکه ممکن است در برخی نقاط حریم گسترده‌تر شود. اگر برخی نقاط لزومی نداشته باشد از محدودیت حریم کاسته می‌شود.
بر اساس آنچه مطرح کردید، درخصوص حریم پاسارگاد چه اتفاقی رخ می‌دهد؟
آنچه در جلسات مطرح شده آن است که برخی نقاط که امکان بازنگری در حریم آن وجود دارد و مشکل مردم را حل کند و آثار هم صدمه نبیند، از سوی استان پیشنهاداتی درخصوص تغییر محدوده حریم داده شود و سپس مورد بررسی در کمیته حریم وزارتخانه قرار گیرد.
آیا از سوی اداره کل میراث و گردشگری استان فارس، پیشنهاد کاهش محدوده حریم پاسارگاد ارائه شده است؟
اصلا با این واژه‌ها موافق نیستم. واژه‌های کاهش یا کم شدن یا زیاد شدن معنا ندارد. هرجا بتوان در حریم بازنگری داشت و مشکلی برای میراث پیش نیاورد این بازنگری اتفاق خواهد افتاد. به هیچ عنوان از این واژه‌ها استفاده نمی‌کنم.
گفتگو: معصومه دیودار
