رقابتی شدن جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی بر شور و هیجان آن می‌افزاید/ تعیین بودجه‌ای مجزا برای تعزیه یک ضرورت است

«قوام‌‌الدین قاسمی» هنرمند پیشکسوت عرصه تعزیه، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، این هنر را دارای پیشینه و غنایی گسترده خواند و در این باره گفت: من نزدیک به ۵۵ سال است که تعزیه می‌خوانم و این هنر را در اوایل دوره نوجوانی یعنی ۱۲ یا ۱۳ سالگی با عشق آغاز کردم.

او به مشکلات اجرای تعزیه در حکومت پهلوی، اشاره کرد و ادامه داد: در آن دوران من زیرنظر استاد هاشم فیاض کار می‌کردم. در آن زمان ما یک پاتوق همیشگی در محله امامزاده حسن داشتیم و همه روزهای سال به اجرای تعزیه می‌پرداختیم البته در برخی از مواقع، به دلیل مشکلات آن دوران، پاسبان‌های شهربانی آن زمان با ما برخورد می‌کردند و از اجرای کار امتناع می‌شد.

این هنرمند خاطرنشان کرد: من آن زمان بیشتر نقش حضرت علی اکبر(ع) یا حضرت قاسم(ع) را اجرا می‌کردم و چند باری بر سر این اجراها دستگیر شدم اما به دلیل سن کمی که داشتم، برخورد خاصی با ما نمی‌شد و سریع آزاد می‌شدم.

قاسمی، درباره اجرای تعزیه در دوران پس از انقلاب، بیان کرد: پس از انقلاب، عرصه تعزیه رونق پیدا کرد و ما توانستیم به مرکز هنرهای نمایشی ایران و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی راه پیدا کنیم. البته در دوره‌های مختلف، برخوردهای گوناگونی با این عرصه وجود داشت به عنوان مثال در یکی از دوره‌ها، ما معمولا در پارک‌ها و محل‌‎های شمال شهر تهران اجرا می‌کردیم که در بدو امر برای مردم عجیب بود.

او توضیح داد: آن زمان، وقتی مردم این مناطق صدای طبل و شیپور ما را می‌شنیدند، در بدو امر، روی گشاده نداشتند اما پس از مدتی افراد مشتاق گرد ما جمع می‌شدند و کار تعزیه مانند همیشه رونق پیدا می‌کرد. در همان اول کار یکبار، وقتی داشتیم در منطقه جردن تعزیه اجرا می‌کردیم، چند خانم از ما خواستند که بیشتر به آن مناطق سر بزنیم به همین خاطر ما چند باری نیز در فرهنگسرای صبا واقع در جردن به اجرا پرداختیم.

قاسمی خاطرنشان کرد: زمان دولت آقای خاتمی نیز تعزیه جایگاه و رونق خاصی پیدا کرد به نحوی که ما حتی برای اجرای در یک فستیوال به فرانسه نیز سفر کردیم اما متاسفانه طی چند سال اخیر به دلیل شیوع بیماری کرونا، اندکی تعزیه دچار مشکل شده است.

این هنرمند، درباره اجرای تعزیه در محرم امسال، یادآور شد: امسال ما در فاز ۳ شهرک اندیشه، درون یک فضای باز به اجرا پرداختیم که خوشبختانه با استقبال بسیار خوب مردم روبرو شد.

قاسمی، برگزاری جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی را گام مهمی در راستای حفظ هنر تعزیه دانست و اظهار کرد: به نظر من اگر این جشنواره شکل نمی‌گرفت، بخش مهمی از مردم آنچنان که شایسته بود، تعزیه را نمی‌شناختند. این در حالی است که برگزاری این جشنواره‌ و پژوهش‌هایی که توسط چهره‌های مختلف انجام شد، توانست به این حوزه، جانی دیگر ببخشد.

او ادامه داد: البته نباید از تلاش‌های افراد جان بر کفی چون استاد فتحعلی بیگی گذشت زیرا بخش مهمی از زنده ماندن تعزیه و جایگاه امروز آن به تلاش‌های او بازمی‌گردد به همین خاطر من معتقدم که تعزیه مدیون ایشان است زیرا پشتیبانی ایشان و دوستانی نظیر آقای ناصربخت، باعث دیدن شدن تعزیه شد به همین خاطر لازم می‌دانم که همین جا از این دوستان تقدیر و تشکر کنم.

قاسمی همچنین تعزیه را دارای محبوبیت مردمی دانست و گفت: مردم ما تعزیه را دوست دارند، به همین خاطر هر کجا که صدای طبل و شیپور ما بلند شود، مردم جمع می‌شوند و به تماشای تعزیه می‌نشینند زیرا اساسا مردم ما امام حسین (ع) را دوست دارند.

این هنرمند در ادامه، رقابتی شدن جشنواره نمایش‌های آیینی و سنتی را گام مهمی در راستای افزایش شور و هیجان آن دانست و اضافه کرد: به نظر من اجرای گروه‌های مختلف اتفاق بسیار خوبی است اما شاید اگر می‌توانستیم این جشنواره را نیز نظیر تئاتر به صورت رقابتی برگزار کنیم بهتر بود زیرا سبب افزایش انگیزه هنرمندان عرصه تعزیه به خصوص جوان‌ترها می‌شد و امکان بروز خلاقیت و اجرای کارهای با کیفیت را نیز افزایش می‌داد.

قاسمی، تعیین یک بودجه برای تعزیه را یک ضرورت خواند و گفت: همانطور که می‌دانید، انجمن‌های تعزیه در شهرستان‌های مختلف اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود دارند اما متاسفانه هیچ بودجه‌ای به این بخش اختصاص داده نشده است در حالی که هنر تعزیه مانند سایر هنرهایی نظیر تئاتر، سینما و موسیقی است و بسیاری از هنرمندان برجسته ما همچون علی نصیریان و مرحوم مشایخی در آن کار کرده‌اند. توقع من به عنوان کسی که بیش از ۵ دهه در این عرصه فعالیت داشته، حمایت و توجه بیشتر مسئولان به این عرصه است.

او در پایان درباره اثر اجرایی خود در بیستمین جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی که از ۹ آذر به دبیری داوود فتحعلی‌بیگی برگزار می‌شود، گفت: من در این دوره به اجرای نمایش «شاه عباس و مردم نابینا» می‌پردازم. این اثر مربوط به مرد نابینایی است که شاه عباس هنگام زیارت امام رضا (ع) بر بارگاه حضرت می‌بیند. مکالماتی بین این دو شکل می‌گیرد که متعاقب آن شاه عباس متوجه روشن‌بینی مرد نابینا می‌شود.

این هنرمند ادامه داد: او پس از درک این موضوع، مرد نابینا را تهدید می‌کند که اگر شفای خود را طی چند روز از امام رضا (ع) دریافت نکند، او را خواهد کشت. مرد نابینا پس از مشورت با همسرش برای شفا به بارگاه حضرت(ع) می‌رود و پس از چند روز شفا می‌یابد. شاه عباس در بازگشت او را که حالا فرد سالمی است می‌بیند و به او می‌گوید تو طی این سال‌ها که بر بارگاه حضرت نشسته بودی، خلوص نیت نداشتی، زیرا اگر کسی با خلوص نیت چیزی را از حضرت بخواهند، قطعا حاجت روا می‌شود.

قاسمی خاطرنشان کرد: در واقع این داستان به باور و اعتقاد قلبی افراد نسبت به ائمه اشاره می‌کند که برای خود من بسیار دلچسب است.