دانش نهفته و خودجوش سینمایی در ایران باید پالایش و مکتوب شود

محمدحسین تمجیدی (پژوهشگر، فیلمساز و مدرس سینما و عضو هیات علمی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) که از ایده‌پردازان همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران است، در گفتگو با خبرنگار ایلنا، درباره شکل‌گیری و اهداف این رویداد عنوان کرد: در دوران مسئولیت آقای فرخنده کیش در انجمن و جلساتی که برای برنامه‌ریزی برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران داشتیم این نکته مطرح شد که همزمان با جشنواره یک اتفاق و فعالیت علمی نیز رقم بخورد. من در آن دوران مسئولیتی ذیل پژوهش و آموزش را در انجمن سینمای جوانان ایران برعهده داشتم. 

وی افزود: در تحقیقاتی درباره جشنواره‌های معتبر خارجی به این نتیجه رسیدیم که آن‌ها عمدتا همزمان یا در فاصله‌ای با برگزاری‌شان به انجام یک فعالیت تحقیقاتی توجه دارند که زمینه‌ساز استحکام‌بخشی پایه‌های نظری و علمی جشنواره است و علاقه‌مندان می‌توانند از نتایج آن استفاده کنند. نتیجه این جست‌وجو راه‌اندازی همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران بود. با توجه به شرایط آن مقطع، این رویداد به لحاظ اجرایی نیازمند بودجه خاصی برای اختصاص به جوایز، افتتاح دبیرخانه و هزینه‌های جاری بود. بنابراین فعالیت‌ها با بودجه محدودی شروع شد. 

مدیر اسبق پژوهش معاونت فرهنگی و آموزش انجمن سینمای جوانان ایران توضیح داد: در دوره اول موضوع همایش به نوعی آزاد بود و وضعیت «گذشته، حال و آینده» فیلم کوتاه را بررسی می‌کرد. پژوهشگران می‌توانستند هم آینده‌پژوهی کنند و هم نگاهی به حال و گذشته داشته باشند. 

وی در پاسخ به این سوال که پژوهش در سینمای کوتاه ایران چه جایگاهی دارد یا باید داشته باشد، عنوان کرد: به نظرم ادامه یافتن همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران در دوره‌های دوم و سوم خود تاییدی بر این است که جای خالی پژوهش در این حوزه حس می‌شود. چراکه اساسا برگزاری این همایش برای انجمن سینمای جوانان ایران منافع مادی ندارد. چه بسا هزینه‌هایی را نیز برای چاپ آثار و جوایز و برگزاری به این نهاد تحمیل می‌کند. 

تمجیدی با اشاره به یک ضرورت ادامه داد: لازم است پژوهش‌ها ساماندهی و اندازه گیری شوند که این فعالیت علمی سینمایی بتواند در کیفیت و ساماندهی آثار هم موثر باشد. حالا که همایش به دوره سوم خود رسیده است، باید این جمع‌بندی صورت بگیرد. این پژوهش‌ها حتی می‌تواند به معاونت تحقیقات وزارت ارشاد ارجاع داده شود و همراه با سایر پژوهش‌های آن بخش به میزان کمک همایش به دانش‌افزایی پی ببریم. 

وی درباره شیوه به کارگیری نتایج پژوهش‌های سینمایی همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران در آثار تولیدی گفت: این فعالیت‌های علمی تاثیرات غیرمستقیمی بر جریان تولید فیلم کوتاه دارد و لزوما منجر به تولید نوع خاصی از فیلم‌ها نمی‌شود. در حوزه فیلم کوتاه کتاب‌ها و مقالات منبع کمی به زبان فارسی وجود دارد و دانشی در این حوزه به صورت نهفته و خودجوش وجود دارد که برخاسته از فیلم‌ها و تجارب فیلمسازان است. متاسفانه این دانش در ایران پالایش نشده و در دنیا نیز کمتر پالایش شده است. 

تمجیدی با اشاره به این که مقالات و تحقیقات همایش می‌تواند برای علاقه‌مندان سینما نوعی پشتوانه ایجاد کند، افزود: کار پژوهشگری که فیلم‌های کوتاه را تحلیل کرده به کمک فیلمساز جوان دیگری می‌آید و این انتقال سینه به سینه بر مبنای دانشی که چاپ و مکتوب شده است هم به قدمت و اعتبار جشنواره می‌افزاید و هم کیفیت تولیدات را ارتقا می‌دهد تا جشنواره از یک رویداد سالانه صرف که برای عده‌ای زمینه فیلمسازی است خارج و به تفکری با زمینه‌های مطالعاتی و اجرایی توامان تبدیل شود. 

این استاد دانشگاه تصریح کرد: باید کیفیت و کمیت نتایج این همایش را در کنار برگزاری جشنواره فیلم کوتاه تهران در هر دوره بررسی کرد. برای مثال حتی همین گفتگوهای برخط پژوهشی که در اینستاگرام انجمن برگزار می‌شود، به لحاظ میزان مخاطبانشان و نسبتش با موضوعات قابل بررسی است. همچنین مثال دیگری می‌زنم. در دوره اول همایش مطالعات فیلم کوتاه تهران قرار بود از مهمانان خارجی دعوت به حضور کنیم که به دلیل ملاحظاتی سیاسی موفق نشدیم اما پژوهشگرانی خارجی برایمان مقاله فرستادند و یکی از مقالات منتخب توسط یک دانشجوی فیلمساز کلمبیایی نوشته شده بود که بخشی از مخارج سفر و امکان اقامتش را فراهم کردیم و به ایران آمد. مقاله‌اش را ارائه داد. دانشجوی مهمان ایران شد و در حال حاضر در حال تحصیل در مقطع دکتراست. این خود یکی از خروجی‌ها و نتایج همایش است و مشابه آن را هم می‌توان بررسی کرد که به دنبال برگزاری این رویداد چه تعداد علاقه‌مندان به درجات عالی در سینما رسیده‌اند.