پاسخ به یک یادداشت/ سهرابی از انحصاری نبودن تشکیل انجمن‌های صنفی سراسری فرهنگ، هنر و رسانه خبر داد
در پی انتشار یادداشتی در تاریخ ۲۱ تیر سال جاری با عنوان «تیر خلاص به صنف تئاتر؛ دور زدن قانون با همکاری دولت» در خبرگزاری ایلنا، حامد سهرابی مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت فکری و ادبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه در گفتگو با مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، به برخی شبهات در یادداشت موردنظر پاسخ داد.
به گزارش ایلنا به نقل از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، متن گفتگوی مدیرکل دفتر حقوقی و مالکیت فکری و ادبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه در پاسخ به یادداشت منتشر شده در ایلنا به شرح زیر است:
آقای سهرابی لطفا به عنوان نماینده وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و دبیر کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه، روند تاسیس و مجموعه عملکرد کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه را توضیح بفرمایید.
از خرداد سال ۱۳۹۹ که فراخوان پذیرش تقاضاهای تشکیل انجمن‌های صنفی سراسری در حوزه فرهنگ و هنر رسانه توسط وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام شد و تا کنون ۷۴ عنوان درخواست در بخش‌های مختلف سینمایی، تئاتر، موسیقی، ادبی و… به اداره کل سازمان‌های کارگری و کارفرمایی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی واصل که متعاقب آن برای تصمیم گیری به کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه ارسال شده است. این کمیسیون در چارچوب دستورالعمل و شیوه نامه مربوطه که به تایید و تصویب وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی رسیده است اقدام به بررسی تخصصی و تصمیم گیری در مورد تقاضاها کرده است که از ۷۴ تقاضای رسیده تا کنون ۶۰ مورد آن مصوب و نظر موافق یا مشروط کمیسیون را دریافت کرده و فقط ۱۱ مورد رد شده است و همچنین ۳ مورد هم در دست بررسی قرار دارد. البته ۱۱ موردی که رد شده عمدتاً دارای ماهیت کارفرمایی بوده است و بعضاً از سوی این کمیسیون در زمره مشاغل مرتبط با مصوبه شناسایی و تشخیص داده نشده‌اند یا اینکه از ماهیت صنفی خارج و ماهیت جنسیتی یا قومیتی داشته‌اند یا اینکه در بر گیرنده بخش وسیعی از فعالیت‌های هنری بوده که منجر به تداخل صنفی با برخی انجمن‌های مصوب می‌شده است. تنها یک مورد در حوزه ادبی بوده که قبلاً تقاضای تاسیس انجمن مشابه داشته که به دلیل همگن بودن رد شده است.
همچنین انجمن‌هایی که با تاسیس آن‌ها موافقت شده شامل ۱۳ مورد در بخش تئاتر، ۲۰ مورد در حوزه سینما، ۱۱ مورد در بخش موسیقی، ۸ مورد تجسمی، ۳ مورد در حوزه رسانه، ۴ مورد در بخش فرهنگ و ۱ مورد در بخش مربوط به میراث فرهنگی بوده است.
لازم به یادآوری است بنابر شیوه نامه مورد عمل برای جلوگیری از انحصار و ایجاد محدودیت در عضویت اعضای انجمن ها، اساسنامه این انجمن‌ها که پیش‌نویس پیشنهادی آن توسط کمیسیون ارایه شده، در بخش شرایط عضویت توسط اعضا به طور مجزا بررسی و مصوب می‌شود که تا کنون ۲۲ مورد اساسنامه توسط انجمن‌های تایید شده ارایه و به تصویب یا اصلاح توسط کمیسیون رسیده و ۱۱ مورد در دست بررسی است.
اعضای این کمیسیون چه کسانی هستند؟
بر اساس بند ۴ مصوبه مزبور هیات محترم وزیران، کمیسیون مرکب از ۹ نفر است که تنها ۲ نماینده از سوی وزارای فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعاون، کار و رفاه اجتماعی و ۷ نفر از نمایندگان تشکل‌های فرهنگی و هنری هستند که با مشورت این تشکل‌ها از سوی وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی انتخاب شده‌اند و همه بخش‌های دولتی و غیر دولتی دارای یک حق رای مساوی هستند و دبیرخانه در این وزارتخانه و دبیر کمیسیون با انتخاب اعضای کمیسیون تعیین می‌شود.
بنابراین بررسی‌ها در کمیسیون کاملا فنی و تخصصی بوده و همچنین هیچ انحصاری در تشکیل انجمن وجود ندارد. متاسفانه برخی از اعضای تشکل‌های فرهنگی و هنری که به دلیل اختلافات داخلی و درون صنفی خود از تشکل متبوع خود سلب عضویت شده یا از ترکیب موسسین انجمن‌های صنفی خود خارج شده اند، به جای حل مشکلات از طریق سازوکارهای درون تشکل سعی در وارد کردن بخش‌های تخصصی وزارت متبوع و وزارت کار و این کمیسیون به اختلافات خود را داشته‌اند و وقتی با استدلال‌های قانونی ما مواجه شدند، به طور مداوم سعی در تخریب کمیسیون و عملکردهای قانونی آن دارند و سعی در جا انداختن عملکرد این کمیسیون در رابطه با انجمن‌های صنفی سراسری به عنوان انجمن‌های منحصر به خانه‌های هنری موجود مانند خانه تئاتر، موسیقی و سینما دارند و نقد خود از این خانه‌ها را از طریق کمیسیون پی می‌گیرند.
بعضاً هم با توجه به تحولات اخیر در کشور، با ادبیاتی نادرست مدیران هر دو وزارتخانه را که صرفاً بر اساس قانون عمل می‌کنند، تلویحاً مورد تهدید قرار می‌دهند.
مثلا در مطلب دیگری در ایلنا با کد ۱۰۲۹۸۹۶ مورخ ۱۳۹۹/۱۱/۷، که مفاد نامه ارسالی به این کمیسیون را این شخص منتشر نموده، اعلام کردند: «نگارنده به عنوان موسس و رییس انجمن مدرسان تئاتر از پاییز ۱۳۹۶ تا پاییز ۱۳۹۹ پس از انتقاد از روند فعالیت‌های غیرقانونی پرشمار خانه، از خانه تئاتر حذف شدم»؛ ما ایرادی به نقد عملکرد خودمان نداریم اما اینکه اعتراض به تشکل متبوع سابق خود را با مخدوش جلوه دادن عملکرد کمیسیون زیر سوال می‌برند را ناپسند می‌دانیم؛ در حالی که خود به عنوان عضو هیات مدیره سابق یکی از زیر مجموعه‌های خانه تئاتر باید در مقام پاسخ به بخشی از وضع فعلی که خودشان منتقد آن هستند باشند. حال سوال این است اگر ایشان کماکان در خانه تئاتر می‌بود یا در ترکیب هیات موسس انجمن صنفی سراسری مدرسان تئاتر قرار می‌گرفت، این مطالب را بیان می‌کردند؟
در پاسخ به ادعاها و برخی شبهاتی که در مورد کمیسیون و این وزارخانه مطرح می‌شود از جمله یادداشت منتشر شده در خبرگزاری ایلنا، توضیح بفرمایید:
در پاسخ به این شبهات:
۱-برابر بند ۶ از مصوبه شماره ۱۰۵۵۶۹/ت ۵۶۹۱۴ ه مورخ ۲۲/۸/۱۳۹۸ هیات وزیران «کمیسیون موضوع بند (۴) این تصویب نامه موظف است ظرف دو سال، شرایط لازم برای تغییر و انطباق وضعیت تشکل‌های صنفی و حرفهای و فرهنگی و هنری و رسانه‌ای موجود را که براساس قوانین و مقررات مختلف به ثبت رسیده‌اند با ضوابط موضوع بند (۷) این تصویب نامه فراهم کند». اگر از تشکل‌های فرهنگی و هنری عضو محور که به صورت موسسه فرهنگی یا سازمان مردم نهاد و از این دست قبلا تشکیل یا ثبت شده‌اند حمایتی بشود، عیناً برابر تکلیفی است که هیات وزیران از کمیسیون خواسته است. بر این اساس در ماده ۴ «شیوه نامه تاسیس انجمن‌های صنفی فرهنگ، هنر و رسانه و کانون‌های مرتبط» به این انجمن‌های موجود سه ماه فرصت دادند تا تقاضاهای خود را ثبت کنند که این مهلت، دیگر تمدید نشد و صرفاً به همان سه ماه که شروع آن خرداد ماه ۱۳۹۹ بود، بسنده شد.
۲- از تاریخ مذکور تا کنون غالب تقاضاهای رسیده به کمیسیون مربوط به انجمن‌هایی است که قبلا به صورت صنفی استانی ثبت شده‌اند یا در قالب موسسات فرهنگی و هنری عضو محور توسط وزارت متبوع تاسیس شده بودند است و دلیل منطقی هم دارد زیرا ایشان در قالب‌های مختلف قبلا متشکل شده و انسجام لازم را برای تشکیل یک صنف سراسری دارند. در برخی از بخش‌ها که بیشترین اعتراض را دارند مانند برخی از منتقدین خانه تئاتر، تا کنون ما و وزارت کار هیچ تقاضایی از سوی اهالی و هنرمندان تئاتری به غیر از انجمن‌ها و کانون‌های زیر مجموعه خانه تئاتر دریافت نکرده‌ایم و دور از انصاف و عدالت است در شرایطی که هیچ تقاضایی از جانب غیر نیست، کمیسیون و دو وزارتخانه دولت را متهم به ایجاد انحصار برای خانه‌ها و یا قشری خاص نمود.
۳- کمیسیون متهم است که چرا برای تاسیس انجمن‌های سراسری از صنوف زیر مجموعه خانه‌های موسیقی، تئاتر و سینما از خانه‌ها موصوف استعلام می‌کند. اولاً بر اساس رویه صحیح و درست اگر عضو کوچکی از یک مجموعه بزرگتر که بعضاً هیچ مجوز مستقل یا مجزایی از مجموعه مادر ندارد، بخواهد اعلام موجودیت کند، لازم است از سوی مجموعه اصلی هویت و موجودیت آن به تایید برسد؛ ثانیاً این اقدام به نوعی پیشگیری از تداخلات صنفی و ورود ناخواسته به اختلافات داخلی تشکل‌هاست؛ ثالثاً برابر تبصره ذیل ماده ۳ شیوه نامه یادشده کمیسیون صرفاً اقدام به اخذ نظر خانه‌ها دایر بر تایید یا رد تقاضا می‌کند و در نهایت این خود کمیسیون است که تصمیم می‌گیرد نه خانه مربوطه.
نکته مهم اینکه انجمن‌های صنفی استقلال دارند، اگر انجمن بر فرض عضو هر تشکل دیگری بشود، اعضای آن انجمن می‌توانند به اتفاق آرا مدیران انجمن را ملزم به خروج از آن تشکل نمایند. لذا انجمن‌های صنفی تحت نظر و زیر مجموعه هیچ تشکل و خانه‌ای قرار ندارند و در پذیرش حضور یاعدم حضور، عضویت یاعدم عضویت در تشکل‌های با محوریت اشخاص حقوقی آزادند.
الان همین مسئله را در مورد صنوف عضو خانه سینما هم داریم. در اساسنامه خانه سینما، اعضای خانه متشکل از تشکل‌ها یا انجمن‌های صنفی است که علاوه بر کار صنفی، برای پیشبرد امور فرهنگی خود در یک مجموعه فرهنگی به نام خانه سینما عضو شده و فعالیت می‌کنند.
عضویت در تشکل‌های صنفی اساساً اختیاری است، کسی که علاقه نداشته باشد را نمی‌شود مجبور به عضویت در صنف کرد و انجمن‌های ذیل فصل ششم قانون کار مانند نظام‌های مثل نظام پزشکی و مهندسی نیستند که اگر فرد عضو آنجا نباشد یا مجوز آنجا را اخذ نکند نتواند و امکان قانونی برای فعالیت صنفی نداشته باشد. بر عکس، عدم عضویت در انجمن‌های صنفی ذیل قانون کار هیچ محدودیتی برای فعالیت فرهنگی و هنری اشخاص ندارند.
نکته دیگر اینکه انجمن‌های صنفی کارفرمایی از قبل هم مشکلی برای تشکیل نداشتند و هم اکنون در حوزه‌های مختلف فرهنگی و هنر وجود دارند. انجمن‌های با ماهیت کارگری در این حوزه به دلیل وضع خاص خود با مشکل تشکیل مواجه بودند که با مصوبه مذکور هیات وزیران این امکان را پیدا کرده‌اند و صرفاً زمانی که وزارت کار با ثبت آن‌ها مخالفت کند کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه به عنوان مرجع تخصصی در مورد ثبت آن‌ها اعلام نظر می‌نماید.
آیا می‌توان خارج از روند کمیسیون انجمن‌های صنفی در حوزه فرهنگ، هنر و رسانه ثبت کرد؟
قوانین و مقررات منعی ندارد. حتی آیین نامه هیات وزیران در مورد انجمن‌های صنفی در سال جاری اصلاح شده و اکنون به غیر از انجمن‌های حوزه فرهنگ، هنر و رسانه امکان سراسری شدن سایر رسته‌های شغلی هم فراهم شده است. این ذهنیت و برداشت برخی که با وجود کمیسیون امکان ثبت انجمن‌های استانی وجود ندارد و جلوی ثبت انجمن‌های در محیط جغرافیایی کوچکتر گرفته شده اشتباه است.
کمیسیون تشکیل کانون فراگیر فرهنگ، هنر و رسانه و مصوبه هیات وزیران در این خصوص، فقط ناظر به تقاضاهایی است که بخواهند انجمن سراسری تشکیل دهند و وزارت کار در ماهیت کارگری بودن آن‌ها اختلاف کند. بنابراین ثبت سایر انجمن‌ها به شکل قبل الان هم ادامه دارد. به نظرم بیش از ۶۰ انجمن استانی در حوزه فرهنگ و هنر پیش از مصوبه هیات وزیران از وجود داشته است و الان هم منعی در تشکیل آن نیست.
متاسفانه عده‌ای با برداشت ناصواب از عملکرد کمیسیون و بدون بیان مبانی تصمیمات که برابر مقررات مورد عمل صحیح است، سعی در دخیل کردن کمیسیون به اختلافات درون گروهی و تشکلی خود دارند و در شرایطی که اصلاً تقاضای دیگر در حوزه آن‌ها واصل نشده که نتیجه رد یا تایید آن را ببینند، اقدام به وارد کردن اتهامات متعدد به کمیسیون خاصه نمایندگان وزرای فرهنگ و ارشاد اسلامی و تعاون، کار رفاه اجتماعی می‌کنند که به تکلیف قانونی خود به عنوان یک عضو با یک حق رای مساوی با سایرین، عمل می‌کنند.
حرفهای من فقط برای ادعاهای مطروحه علیه کمیسیون و وزارت متبوع است و سایر مسائل را حتما مسئولان مربوطه پاسخ خواهند داد.
