نخستین ستیز هنرمند با نگاهی است که هنر را «طُفیلی» می‌داند/ خودمان را فدایِ زنده ماندن تئاتر می‌کنیم

به گزارش خبرنگار ایلنا، «امیر امیری» نویسنده و کارگردان نمایش «عمو لاوروف» که این روزها در تماشاخانه ایرانشهر روی صحنه است، این اثر را یک کار «قصه‌محور» خواند و ادامه داد: عمو لاوروف چند قصه از زندگی مردم عادی ایران را هم‌زمان در زمان حال و در دهه‌های ۲۰ و ۳۰ هم‌زمان با اشغال ایران توسط قوای متفقین روایت می‌کند و معمایی از نسبت آدمی با زندگی و مرگ است. اینکه فاصله و نقطه‌ای که بین مرگ و زندگی است، چطور طی می‌شود؟

امیری با اشاره به خلاصه داستان نمایش که می‌گوید «اگر به شما بگویند فقط یک ساعت برای زندگی کردن وقت دارید، چه کار می‌کنید؟» ادامه داد: برای رسیدن به این معما، «عمو لاوروف» قصه‌هایی از زندگی مردم ایران را در این دو بازه زمانی روایت می‌کند و بخشی از مسائل اجتماعی مردم امروز را نشان می‌دهد. این اثر سه پرسوناژ دارد که همه اتفاقات و قصه‌ها توسط آن‌ها روایت می‌شود.

این کارگردان و نمایشنامه‌نویس درباره چالش‌های پیش‌روی هنرمندان تئاتر گفت: حُکمای تئاتر می‌گویند که هنرمند قبل از اینکه به هنرش برسد چند ستیز و چالش با خودش دارد؛ خودِ هنر یک ستیزِ دائمی بین خیر و شر است. ستیزی درون درام و هنر است. اما قبل از آن، هنرمند یک ستیز با خود و قبل از آن هم ستیزی با جامعه دارد. اکنون ستیز ما با شرایط اجتماعی هم به همه این‌ها اضافه شده است.

امیری ادامه داد: غیر از اینکه با کیفیت کار خودمان بخواهیم درگیر شویم، دچار این دغدغه‌ایم که آیا این کار اصلا روی صحنه می‌رود یا نه؟ در ستیز با شرایطی اجتماعی هستیم که همه به تئاتر «نه» می‌گویند؛ آن‌هم وقتی هواپیماها که سقفی کوتاه و فضای محصوری دارند هر روز پر و خالی می‌شوند، قطارها و اتوبوس‌ها و متروها همیشه برقرار بوده، طرح ترافیک تهران که باعث می‌شود خیلی از مردم سوار وسایل حمل و نقل عمومی شوند در طول سال برقرار بوده، ولی تئاتر که سالنی بزرگ و معمولا تهویه دارد و در هر نوبت اجرا بیشتر از صد نفر در سالن حاضر نیستند و با فاصله از هم می‌نشینند، محکوم به این می‌شود که بیشترین خطر را دارد و هر کسی که به تماشای تئاتری برود حتما کرونا می‌گیرد.

او با تاکید بر اینکه «بنابراین ما امروز در وهله اول، با این نگاه نسبت به تئاتر درگیریم.» یادآور شد: چرا این نگاه وجود دارد؟ نگاهی که معتقد است تئاتر امری تزئینی است، بود و نبودش در جامعه مهم نیست و برای همین با کم‌ترین تهدیدی باید تعطیل شود. با چنین نگاهی، بود و نبود موسیقی هم یکی است، ما صبح تا شب موسیقی نشنویم یا به سینما نرویم و کتاب هم نخوانیم، از لحاظ فیزیولوژیک نمی‌میریم! پس همه این‌ها با کم‌ترین تهدیدی می‌توانند تعطیل شوند.

کارگردان نمایش «عمو لاوروف» با بیان اینکه «این نگاه که فرهنگ و هنر امری تزئینی است، باعث می‌شود تئاتر به آسانی مورد تهدید قرار بگیرد.» گفت: اگر نه، بیماری و سیل و حوادث دیگر همیشه در جامعه بوده و هیچ وقت هم هنر را تعطیل نکرده است. بنابراین نخستین ستیز ما به‌عنوان هنرمند، با نگاهی است که هنر را اساسا در جامعه «طُفیلی» می‌داند. ستیز دوم با شرایط است؛ شرایطی که می‌تواند با تمهیداتی کمک کند که تئاتر و هنر و تفریحات مردم سر جایش باشد اما وقتی این کمک از طرف مدیران نمی‌شود با کم‌ترین تهدیدی همه این‌ها تعطیل می‌شود.

امیری خاطرنشان کرد: تازه پس از عبور از این ستیزها می‌رسیم به اینکه در دوران کرونایی و با محدودیت‌های موجود، چه کار کنیم؟ کاری که ما کردیم این بود که یک متن کم پرسوناژ انتخاب کردیم که فقط سه نفر روی صحنه بزرگ تماشاخانه ایرانشهر باشند و با انتخاب سبک مینیمال برای اجرا، تعداد عوامل صحنه را هم کم کردیم و از طرفی، برای اینکه در ۹ ماهی که تمرین می‌کردیم اتفاقی برای عوامل نیفتد، همه پروتکل‌ها را با دقت زیاد رعایت کردیم.

این کارگردان و نمایشنامه‌نویس تصریح کرد: ستیز دیگر ما بعد از اجرا، با رسانه‌هاست؛ بیشتر رسانه‌هایی که با ما تماس می‌گیرند، اولین دغدغه‌شان این است که چرا اصلا تئاتر کار می‌کنید و مردم اگر بیایند داخل سالن، حتما خواهند مُرد! با ما تماس می‌گیرند تا محکوم‌مان کنند. رسانه‌ها من‌جمله صداوسیما به‌جای اینکه کمک کنند تئاتری که در آستانه نابودی است، قد علم کند و پا بگیرد، محدودیت‌های علیه این هنر را تشدید می‌کنند. درحالی‌که ما امیدی به بازگشت سرمایه نداریم و کار می‌کنیم تا این هنر برای آیندگان‌مان حفظ شود و چند سال بعد که اوضاع جامعه کمی آرام‌تر و شرایط اجتماعی و اقتصادی مساعدتر شد، تئاتری باشد که دیگران و جوان‌ها بتوانند کار کنند.

امیری در پایان با اشاره به اینکه «هر چند مخاطبین و فعالان عرصه تئاتر مثل همیشه و شاید بهتر از همیشه پای کار هستند و می خواهند که تئاتر زنده بماند»، تصریح کرد: ما داریم خودمان را فدا می‌کنیم، بهترین اثرها و متن‌هایمان را که می‌توانستیم در شرایطی بهتر روی صحنه ببریم یا به شکل تله‌تئاتر آن را اجرا کنیم، اکنون روی صحنه آورده‌ایم که فدای تئاتر بشود؛ تئاتری که از بین نرود و برای آینده زنده بماند.

فریاد جودی، نازنین دیده‌ور و علی طاووسیان سه بازیگر این اثر نمایشی هستند که تا ۲۵ خرداد هر شب ساعت ۲۰در سالن ناظرزاده کرمانی روی صحنه است. همچنین، رضا سلطان‌زاده آهنگ‌ساز، پوریا فرجی و الناز اسکندری دستیار کارگردان، فریاد جودی منشی صحنه، مسعود نیازی طراح صحنه و لباس، رامین علیخواه و محمد موسوی عکاس، باران سلمانی تایپوگراف و مهدی کیانی و مسعود روشن به نمایندگی از موسسه پلان فیلم مسولیت روابط عمومی این اثر را برعهده دارند.