رضا بصیرت مطرح کرد:
انجمن هنرهای نمایشی استان‌ها مستقل و صاحب اختیار می‌شوند/ بودجه حمایت از آثار صحنه‌ای در سال کرونایی ۹۹ کجا هزینه شد؟
رئیس انجمن هنرهای نمایشی ایران به تشریح فعالیت‌های این انجمن در یک سال کرونایی پرداخت و از تغییر اساسنامه انجمن‌های استان‌ها در راستای تقویت قدرت اجرایی و افزایش استقلال‌شان و همچنین از هزینه‌کرد بودجه حمایت از تئاتر در نبود تئاترهای صحنه‌ای گفت.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی ایران در گفتگو با خبرنگار ایلنا، به تشریح فعالیت‌های این انجمن در یک سال کرونایی پرداخت و از تغییر اساسنامه انجمن‌های استان‌ها در راستای تقویت قدرت اجرایی و افزایش استقلال‌شان و همچنین از هزینه‌کرد بودجه حمایت از تئاتر در نبود تئاترهای صحنه‌ای گفت.
«رضا بصیرت» تشریح کرد: در شرایطی که با شیوع ویروس کرونا مواجه شدیم و محدودیت‌های شدید و تعطیلی‌های پی در پی که به واسطه مصوبه‌های ستاد ملی مقابله با کرونا برای تئاتر پیش آمد، تئاتر و فعالان حوزه هنرهای نمایشی دچار مشکل‌های متعددی شدند. برای مدیریت این دوره که تجربه مشابهش را پیش از این نداشتیم، سعی کردیم متناسب با شرایط‌مان تصمیم‌گیری کنیم و کار را جلو ببریم و در این مسیر، مدل کشورهای دیگر را هم بررسی کردیم.
او ادامه داد: اولین قدم حمایت از هنرمندان در قالب ارائه تسهیلات بلاعوض، و با درصد سود پایین به فعالان حوزه هنر بود که این کار توسط معاونت امور هنری و اداره‌کل هنرهای نمایشی انجام شد و انجمن هم تسهیل‌گر آن بود. در نهایت دو سامانه «کارا» و «تحفه» راه‌اندازی شد و هنرمندان آن‌جا ثبت‌نام کردند اما این رضایت‌مندی ما را جلب نکرد چون این وام‌ها به سرعت به دست متقاضیان نرسید و گله‌مندی‌هایی حاصل کرد. یک بخش هم کمک بلاعوضی بود که توسط صندوق اعتباری هنر برای اعضایش پرداخت شد.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی ایران خاطرنشان کرد: نکته دیگری که باید به آن توجه می‌کردیم این بود که با توجه به این‌که کرونا تئاترهایمان را تعطیل کرده، آیا باید رویدادها و جشنواره‌هایمان را به واسطه آن تعطیل کنیم؟ یا رویکرد و نحوه برگزاری جشنواره‌ها را که یکی از اهدافش حمایت از هنرمندان است تغییر دهیم تا همچنان دستمایه ما برای کمک به تئاتر باشد؟ با رایزنی‌ها و مشاوره‌هایی که داشتیم این اتفاق در رویدادهای مختلف مثل جشنواره تئاتر خیابانی مریوان، تئاتر مقاومت، فجر و عروسکی رخ داد تا از این محل بتوانیم حمایت‌هایی را برای تولیدکنندگان آثار نمایشی داشته باشیم.
بصیرت با بیان این‌که «نکته بعدی استفاده از فضای مجازی برای معرفی تئاتر در این فضا به مخاطبان بود.» گفت: در ابتدای امر نگاه‌های مختلفی نسبت به این کار بود و بسیاری می‌گفتند ماهیت تئاتر به نفس تماشاگر در صحنه وابسته است و اجرا باید حتما در صحنه اتفاق بیفتد. اما وقتی تعطیلی‌ها پی در پی شد، ضرورت این کار بیشتر به چشم آمد و ما مجبور شدیم تئاتر را در بستر فضای مجازی ارائه کنیم. از ابتدای تابستان سعی کردیم پلتفرمی را طراحی کنیم که برای آن باید ضوابط و دستورالعمل‌هایی برای نحوه ضبط، صداگذاری و تصویربرداری آماده می‌کردیم. ضمن این‌که باید نحوه ارائه را با پنجره جدید متناسب می‌کردیم. برای این کار، یک منبع خارجی را دریافت و ترجمه کردیم و نظر کارشناسان را گرفتیم تا تولیدکنندگان آثار بدانند اثری که قرار است ضبط و برای پخش در پلتفرم‌ها تهیه شود، باید چه ویژگی‌هایی داشته باشد.
او خاطرنشان کرد: تلویزیون تئاتر ایران هم ماحصل این رویکرد بود تا بتوانیم این اتفاق را در شرایط کرونا و ضرورتی که به آن رسیده بودیم عملی کنیم و مخاطبان تئاتر را در این شرایط حفظ و برای فعالان تئاتر محلی برای عرضه آثارشان فراهم کنیم؛ ضمن این‌که رویکردمان در این طرح کاملا حمایتی بود و دو قِسم حمایت را پیش‌بینی کردیم.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی ایران ادامه داد: بعد از نخستین بازگشایی سالن‌ها که در تابستان و بعد از تعطیلی‌های چند ماهه اتفاق افتاد پنجاه درصد ظرفیت سالن‌ها امکان پذیرش مخاطب را داشت و به همین واسطه اعلام کردیم که پنجاه درصد دیگری را که تولیدکنندگان اثر نمی‌توانند از آن استفاده کنند پوشش می‌دهیم و حمایت می‌کنیم. به‌خاطر این‌که نحوه حمایت از آثار استان‌های دیگر به‌جز تهران به شکل دیگری بود به انجمن‌های آن‌ها اعلام کردیم مبلغی را در اختیارشان می‌گذاریت تا از هر کسی که کار تولید کرد حمایت کنند.
بصیرت با تاکید بر این‌که «سعی کردیم در حد توان و در اندازه ظرفیت اعتباری دولت برای تئاتر از تولیدکنندگان نمایش در یک سال کرونایی حمایت کنیم.» گفت: قطعا نواقص زیادی بوده اما سعی کردیم برنامه‌ریزی کنیم تا در حد توان از گروه‌های نمایشی و هنرمندان در این شرایط سخت حمایت کنیم.
او یادآور شد: در ایام کرونا درصدد این بودیم که بتوانیم انجمن هنرهای نمایشی استان‌ها را از شرایط کنونی‌شان که ثبت نیستند و نمی‌توانند از ظرفیت انجمن بودن‌شان استفاده کنند، شکل قانونی مستقلی بدهیم که در عین حال پیوستگی‌شان را هم با انجمن مرکزی حفظ کنند. یعنی هویت‌شان به‌عنوان شعبه‌ای از مرکز را داشته باشند و در عین‌حال استقلال داشته، بتوانند قراردادهای مستقل ببندند و مشارکت نهادها و بخش‌های خصوصی و عمومی را داشته باشند. برای این کار جلسات متعددی برپا شد تا نظرات معاونت هنری، دفتر حقوقی وزارت ارشاد، هیات رسیدگی به امور موسسات فرهنگی هنری وزارتخانه و... را جمع‌بندی کنیم که این اتفاق افتاد و اساسنامه جدید را به انجمن‌های هنرهای نمایشی استان‌ها ابلاغ کردیم.
بصیرت با اشاره به ویژگی‌های این اساسنامه گفت: در اساسنامه جدید اصل بر یک نظام دموکراتیک مبتنی بر انتخابات است؛ بر این اساس، آن‌هایی عضو سامانه استقرار گروه‌های نمایشی کشور و ثبت شده و شناسنامه‌دار هستند صاحب رای‌اند و آن‌ها هستند که هیات رئیسه و مدیره انجمن‌شان را تعیین می‌کنند و در عین‌حال پیوستگی‌شان هم با انجمن مرکزی حفظ می‌شود. سعی کردیم ساختاری طراحی کنیم که در عین حفظ استقلال، نظارت انجمن مرکز هم بر عملکردشان وجود داشته باشد و هویت‌شان را به‌عنوان شعبه‌ای از انجمن کماکان نگه دارند. به نظر ما وقتی این اساسنامه‌ها ثبت شده و اعضای هیئت‌مدیره‌های جدید مشخص شود،اتفاق بزرگی رقم خواهد خورد. چون هم‌زمان داریم مصوبه شورای معاونان وزارتخانه را مبنی بر این‌که تالارهای اصلی تئاترشهرهای مراکز استان‌ها به انجمن هنرهای نمایشی واگذار شود را پیگیری می‌کنیم تا ایرادات قانونی این کار با اساسنامه جدید مرتفع شود و انجمن‌های استان‌ها بتوانند قرارداد اجرا در این سالن‌ها را منعقد کنند.
رئیس انجمن هنرهای نمایشی ایران تصریح کرد: معتقدیم انجمن وقتی بهره‌بردار تئاتر شهر و تالار اصلی مراکز استان‌هاست، امکان این‌که بتواند دست بازتری برای حمایت از گروه‌های نمایشی و فراهم کردن بستر تولید آثار داشته باشد هم بیشتر است.
بصیرت همچنین در رابطه با نحوه هزینه‌کرد بودجه حمایتی از اجراهای صحنه‌ای در یک سال کرونایی که تئاترها با تعطیلی‌های مستمر و طولانی‌مدت همراه بودند، گفت: اعتباری که ما در مجموع برای حمایت از تئاتر در یک سال داریم، همواره به دو بخش تقسیم می‌شود؛ یکی برای حمایت از آثار صحنه‌ای است و دیگری برگزاری رویدادهایی مانند جشنواره تئاتر فجر. در این راستا، دو سازوکار برای حمایت داریم. یکی حمایتی است که از استان‌ها می‌کنیم و دیگری شورای حمایت که کارش حمایت از آثار است.
او تشریح کرد: در بودجه سال ۹۹ حدود ۵ میلیارد تومان برای حمایت از آثاری که در اداره‌کل هنرهای نمایشی تولید می‌شود پیش‌بینی شده بود و ۴ میلیارد و ۶۵۰ میلیون تومان برای حمایت از استان‌ها. با توجه به تعطیلی اجراها در این یک سال، رویکرد را تغییر دادیم؛ مثلا همین طرح حمایت از ۵۰ درصد ظرفیت پروتکلی سالن‌ها در شورای حمایت تصویب شد. اما چون تعطیلی‌ها مستمر و پی در پی شد، عملا تعداد اجرا بسیار پایین آمد و تولیدات تئاتری تحت تاثیر این اتفاق قرار گرفت. بنابراین ناگزیر بودیم که رقم حمایتی رویدادها و جشنواره‌ها را افزایش دهیم. در واقع بخشی از مازاد بودجه حمایتی از آثار صحنه‌ای در نبود اجراها، صرف حمایت از رویدادها شد.
بصیرت ادامه داد: سعی کردیم به هر گروهی حتی اگر اجرایش ناقص بوده و در هر شبی از اجرا متوقف شده، مبلغ کامل حمایت را پرداخت کنیم. اما قبول داریم کاری که انجام دادیم در حد آن‌چه می‌خواستیم و هدف‌مان بوده نیست. چون مضیقه مالی و محدودیت‌های اعتباری دست ما را بسته بود. واقعیت این است که تعهدات مالی بر جای مانده از سال‌های گذشته، خیلی بر ما فشار وارد کرد. ضمن این‌که بسیار خود را مقید کرده بودیم که تعهدی ایجاد نکنیم که برای سال بعد بماند و همه تعهدات سال ۹۹ را عملیاتی کنیم.
او همچنین در پایان صحبت‌هایش در پاسخ به این سوال که برآوردش از این‌که تعداد آثار صحنه‌ای در سال جاری نسبت به سال قبل از آن چقدر کاهش پیدا کرده است؟ گفت: تعداد اجراهای سال گذشته ۹ هزار و ۵۲۲ اثر با ۵ میلیون و ۶۳۲ هزار مخاطب در سراسر کشور بود که امسال این عدد بسیار بسیار کم‌تر است اما هنوز آمار دقیقی از اجراهای امسال آماده نشده. متاسفانه تئاتر ما در حوزه آمار و دسترسی برخط به اطلاعات دچار ضعف است و نمی‌توانم به‌طور مستند آماری از این اجراها ارائه کنم.
