نهضت بزرگ «خوشنویسی» ادامه دارد/ گفتگوی تمدن‌ها با خوشنویسی تقویت می‌شود

به گزارش خبرنگار ایلنا، چهارمین شب از نمایشگاه مجازی «رقص قلم» که با محوریت «هنر خوشنویسی در کشورهای جاده ابریشم» در حال برگزاری است، ضمن رونمایی آثاری از کشورهای اردن، مراکش، الجزایر، مصر و تونس، سه تن از اساتید خوشنویسی در گفتگوهایی اینترنتی به بیان نقطه‌نظرات خود درباره هنر خوشنویسی پرداختند.

پایگاه هنر خوشنویسی ایران است

استاد «محمود رهبران» اولین مهمان شب چهارم نمایشگاه مجازی «رقص قلم» بود که پس از ارائه توضیحاتی درباره کارنامه هنری خود گفت: خوشبختانه هنر خوشنویسی به‌ویژه در چند دهه گذشته، رشد قابل‌توجه و چشم‌گیری داشته است. بدون اغراق در طول تاریخ خوشنویسی هم به لحاظ کمیت و هم از نظر کیفیت، وضعیت خوشنویسی دهه‌های اخیر بی‌نظیر بوده است. به‌خصوص تابلوهایی که با ترکیب‌های متنوع خلق شده و می‌شود.

وی در ادامه به ترکیب هنر تذهیب با خطاطی اشاره کرد و گفت: خوشبختانه جوانان ما گرایش زیادی به خوشنویسی پیدا کرده‌اند. اساتید ما هم استادان باتجربه‌ای هستند که برای آموزش وقت می‌گذارند و در هر دو زمینه پیشرفت خوبی داشته‌ایم. در این فضا رویداد «رقص قلم» رویدادی خجسته است، به‌خصوص که جنبه بین‌المللی هم دارد و بالغ‌ بر 24 کشور در آن حضور دارند. از تمامی مسئولان این رویداد و به‌ویژه مسئولان یونسکو تشکر می‌کنم.

رهبران در بخش دیگر صحبت‌های خود گفت: شخصاً در چندین جشنواره بین‌المللی شرکت کرده‌ام مثل دوبی، ترکیه و الجزایر. در این حضورها متوجه شدم نه‌فقط کشور ما پیشرفت خوبی در حوزه خوشنویسی داشته که باقی کشورها هم به‌خوبی در این حوزه‌ها کار می‌کنند هرچند به لحاظ عیار قابل قیاس با خوشنویسان ایرانی نیستند، اما پیشرفت قابل‌توجهی داشتند.

وی افزود: پایگاه هنر خوشنویسی ایران است اما در کشورهای دیگر هم به‌خوبی گسترش یافته است، در این شرایط نگرانی من بابت برخی شنیده‌ها درباره تلاش برخی از این کشورها برای ثبت خط نستعلیق به نام خود است. بابت این نگرانی فکر می‌کنم مسئولان ما بیشتر باید دقت داشته باشند.

نهضت خوشنویسی ادامه دارد

«عبدالفتاح یونس» خطاط مصری مهمان بعدی «رقص قلم» بود که درباره هنر خوشنویسی گفت: خط عربی یک هنر اصیل و مقدس است که مرتبط با فرهنگی عربی و اسلامی ما است. هنر خطاطی عربی اخیراً شاهد رشد بسیار خوبی بوده و در بسیاری از نمایشگاه‌های هنری حضور داشته است. می‌توان گفت یک نهضت بزرگ و جدید در حوزه هنر خوشنویسی به وجود آمده و امیدواریم این نهضت ادامه پیدا کند.

وی درباره فرآیند آموزش خوشنویسی در مصر توضیح داد: در کشور ما مدارس مختلفی برای آموزش هنر خطاطی وجود دارد. اتحادیه و سندیکاهای مختلفی هم در این حوزه داریم.

این هنرمند درباره تأثیر برگزاری رویدادهایی مانند «رقص قلم» بر هنر خطاطی به‌ویژه در حوزه کشورهای راه ابریشم گفت: هنر خوشنویسی تنها در کشورهای مسیر جاده‌ابریشم تأثیرگذار نبوده است بلکه تأثیر این هنر در سراسر جهان بوده است. این هنر در مساجد، کتاب‌های عربی، موزه‌ها و به‌صورت عمومی در نمایشگاه‌های بین‌المللی دیده می‌شود. این هنر از منظر فرهنگ و هویت،‌ قرابت بسیاری با ما دارد. ما این هنر را به‌وضوح در زندگی روزانه خود مشاهده می‌کنیم.

عبدالفتاح یونس درباره معروف‌ترین کتب خطی موجود در مصر هم توضیح داد: کتب خطی بسیار زیادی در کشور ما وجود دارد. از ثلث عربی تا خطوط فارسی. مهم‌ترین این خطوط هم همان ثلث است که در بسیاری از کتب خطی می‌توان دید.

وی درباره ارتباط هنر خطوط تزیینی با هنر خطاطی هم گفت: خطوط تزیینی ارتباط محکمی با خط عربی دارد. این هنر بیشتر در تابلوهای خطاطی کاربرد دارد و فضاهای چشم‌نوازی را هم به وجود می‌آرود.

این هنرمند مصری درباره آینده هنر خوشنویسی توضیح داد: هنر خوشنویسی عربی یک هنر ناب است که در مصر در مسیری ثابت تا به امروز گام برداشته است. انجمن‌ها و اتحادیه‌های خوشنویسی عربی زیر نظر اساتید بنام فعال هستند. هنر خوشنویسی، هنر ادامه‌داری است که توسط انجمن‌ها و مراکز دولتی مورد حمایت قرار می‌گیرد. به نظر در آینده شرایط خوشنویسی بهتر از امروز هم می‌شود.

خوشنویسی گفتگو تمدن‌ها را تقویت کرد

دیگر هنرمند مصری، سومین مهمان شب چهارم «رقص قلم» بود که درباره تاریخچه خوشنویسی در جهان عرب گفت: در دوره کتابت قرآن کریم، خوشنویسی و کتابت عربی حدود مشخصی پیدا کردند. پس از آن دوره اموی، عصر عباسی و دوره ممالیک را داریم که خطوط دوار ظاهر می‌شوند. بعد از آن خط عربی به دوره ابن مغله می‌رسد که گفته می‌شود مبدع خط ثلث و خط عرضی بوده است. این خلاصه‌ای از روند خوشنویسی در جهان عرب است.

وی ادامه داد: مصر جزو اولین کشورهایی است که تدریس خط عربی به‌صورت آکادمیک در آن آموزش داده می‌شود. ما در مصر مدارس خوشنویسی زیادی داریم. افتتاح اولین مدرسه خوشنویسی در دوره ملک فوأد اول، در سال ۱۹۲۱ میلادی صورت گرفت. بسیاری از خطاطان عربی در رأس آن‌ها شیخ محمد عبدالعزیز را داریم که خطاطی در دوره‌شان رشد  پیدا کرد.

این هنرمند مصری افزود: ما در مصر ۲۲۰ مدرسه خوشنویسی و نقوش تزئینی و خطوط کوفی را داریم. به‌علاوه علم تذهیب که آن هم آموزش داده می‌شود. در رأس این‌ها انجمن‌های خوشنویسی فعال هستند. سندیکاهای خوشنویسی در مهر فعالیت‌های زیادی انجام می‌دهند و نمایشگاه‌های زیادی را هر ساله برگزار می‌کنند.

وی درباره جایگاه هنرهایی مانند تذهیب در خوشنویسی هم توضیح داد: در مصر ما تدریس هنرهای تزیینی را هم داریم. مدارس ویژه‌ای برای نقوش تزیینی و هنرهای زیبایی داریم. هنرآموزان در این مدارس  نقوش تزیینی را فرامی‌گیرند و بر روی ظروف مختلف آن را کار می‌کنند. بعد از دریافت مدارک از این دوره‌ها می‌توانند در قالب آموزش عالی تحصیل خود را ادامه دهند.

این استاد مصری در ادامه به معرفی برخی از نسخه‌های خطی نادر موجود در کشور مصر پرداخت.

وی درباره تأثیر هنر خوشنویسی بر کشورهای جاده ابریشم هم گفت: خوشنویسی توانسته است گفتگوی میان تمدن‌ها و فرهنگ‌ها را تقویت کند و باعث نزدیکی بیشتر ملت‌ها با یکدیگر شود. از طرف خودم از برگزاری رویداد «رقص قلم» تشکر می‌کنم که این ارتباط را تحکیم کرده است.

اگر جاده ابریشم نبود، تمدنی در این مسیر شکل نمی‌گرفت

«علی کرمزدی» هنرمند الجزایری ساکن استانبول ترکیه، مهمان بعدی «رقص قلم» بود که ضمن معرفی خود، درباره هنر خوشنویسی گفت: در کشورهای مغرب عربی، هنر خوشنویسی سابقه تمدنی طولانی‌مدت دارد. ابتدا خط کوفی که به آن خط قیروانی هم گفته می‌شد، به الجزایر منتقل شد. همانطور که می‌دانیم دوره قیومیت عثمانی در الجزایر نقش موثری در گسترش خطاطی در این حوزه داشته است. حتی در کشورهای همسایه ما مانند تونس و لیبی هم خوشنویسان بسیاری وجود دارند که برسبک‌های قدیمی و نو تکیه دارند. این خوشنویسان از شیوه‌های رایج خوشنویسی عدول نمی‌کنند و به اصول و قواعد آن پایبند هستند.

این هنرمند الجزایری درباره تأثیر هنر خوشنویسی بر کشورهای حوزه جاده ابریشم گفت: جاده‌ابریشم بی‌شک در این حوزه تأثیر گذاشته و اگر این جاده نبود، تمدنی در این مسیر شکل نمی‌گرفت. تمدن در شرق وجود داشته است. کمااینکه پیامبر اسلام(ص) فرمودند به‌دنبال علم باشید، حتی اگر در چین باشد.

وی در پایان تأکید کرد: مسیر هنر، یک مسیر زیبایی‌شناسانه و نامحدود است.