نشست «بررسی فقهی و موضوع‌شناسی حضور بانوان در ورزشگاه‌ها» برگزار شد
کرسی ترویجی «بررسی فقهی و موضوع‌شناسی حضور بانوان در ورزشگاه‌ها» با حضور اساتید حوزه و اهالی ورزش و به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد.
به گزارش ایلنا، حجت‌الاسلام والمسلمین فیروزی «دبیر کرسی ترویجی بررسی فقهی و موضوع‌شناسی حضور بانوان در ورزشگاه‌ها» با اشاره به مسأله ورود زنان به ورزشگاه‌ها از دو منظر فقهی و موضوع‌شناسی اظهار داشت: از بعد فقهی، مسائلی مانند حقِ تفریح و سرگرمی برای زنان و همچنین از زاویه اختلاط میان زن و مرد، می‌توان این موضوع را به بحث و گفت و گو گذاشت.
وی گفت: موضوع دیگر، وظایف حکومت اسلامی است؛ در این جا دو سؤال مطرح می‌شود که مسئولیت حکومت برای حضور بانوان در تماشای مسابقات ورزشی چیست؟ و آیا راهکارهای فقهی هم در این عرصه وجود دارد تا زنان با رعایت شرعیات بتوانند در این فضاها حضور یابند.
دبیر این نشست تصریح کرد: مسائل موضوع‌شناسی مانند نحوه پوشش و محدوده پوشش ورزشکاران، فضای حاکم بر ورزشگاه‌ها و ورزشکاران و تعامل تماشاگران با ورزشکاران، نوع ورزش از جهت خشونت و استرس، وضعیت استقرار و نحوه ورود و خروج زنان و مردان و وضعیت سایر کشورها به ویژه کشورهای اسلامی هم جای بحث دارد.
سپس قدرت‌الله باقری «دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران و مربی اسبق بدنسازی تیم کاراته و تیم فوتسال» با اشاره به اینکه در اولین حضور آزادانه زنان در ورزشگاه‌ها، برخی دختران با ریش و سبیل‌های مصنوعی وارد ورزشگاه شدند، اظهار داشت: این افراد قصد داشتند نشان دهند که قوانین کشور را دور زده‌اند، البته در عین حال این زنان و دختران کاملاً با لباس‌های پوشیده و رعایت حریم شرعی وارد شدند.
وی گفت: کار ما در این چند دهه پاک کردن صورت مسئله بوده است، در حالی که دولت باید آنچه را مطابق حق است، استیفا می‌کرد، ولی دولت‌های مختلف هم تلاش نکردند.
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران با بیان اینکه عربستان که تا چند سال قبل حق رانندگی و حضور در انتخابات را به زنان نمی‌داد، بحث ورود زنان به ورزشگاه‌هایشان را آزاد کرده‌اند، تصریح کرد: اکنون فشار روانی بیشتری روی ایران وجود دارد؛ از طرفی، AFC و FIFA بر ما تسلط دارند که اینگونه باید فوتبال را تعطیل کنیم که نتیجه آن بسیار بد است.
وی افزود: رئیس‌جمهور وقت، سال ۸۰ در دیدار ایران و بحرین وارد ورزشگاه شد و برخی زنان هم با او آمدند، ولی بلافاصله محافل و رسانه‌ها تهدید و انتقاد کردند، لذا بحث به حاشیه رفت؛ در سال ۸۵ محمود احمدی نژاد، دستور حضور زنان را صادر کرد، ولی برخی از علما در برابر آن واکنش نشان دادند که به نظر می‌رسید، این مسئله بیشتر جنبه سیاسی دارد.
نتیجه حضور نداشتن زنان در ورزشگاه در بعد بین المللی
باقری اظهار داشت: در یکی دو سال قبل، ما با زور AFC مجبور شدیم ورود زنان را آزاد کنیم، اکنون هم فوتبال کشور را تهدید به تعلیق کرده‌اند، که اگر این کار رخ دهد، فقط منحصر به برگزاری فوتبال در کشور، خواهیم شد.
وی گفت: روزگاری در ایران، ورود دختران به مدارس یا بازی شطرنج، حرام بود یا برخی ورزش‌های رزمی و بدنسازی و بیلیارد تعطیل شده بود، ولی الان پرداختن به آن بلامانع است.
دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران تصریح کرد: البته تعدادی از علما هم بودند که نسبت به ورود بانوان به استادیوم فوتبال واکنش مثبت داشتند و این ورود را در صورتی که باعث ارتکاب فعل حرام نشود، جایز دانستند.
ضرورت هم اندیشی حوزه و اهالی ورزش در رفع مسأله حضور زنان در ورزشگاه
وی افزود: درخواست دارم تا با همنشینی حوزه علمیه و اهالی ورزش، معضلات این بخش را حل کنیم و اجازه ندهیم تا نهادهایی خارج از ایران، ما را مجبور به تصمیم کنند.
در ادامه، حجت الاسلام والمسلمین محمد نجفی «استاد حوزه علمیه» اظهار داشت: برخی بحث‌عدم جواز خروج از خانه را مطرح می‌کنند، در حالی که جواز جزء بدیهیات است؛ روایاتی که می‌گوید زن و مرد نباید اختلاط داشته باشند، روایاتی هم هست که مؤید حضور زنان در عرصه اجتماعی است، لذا اصل جواز خروج زنان از خانه قطعی است، گرچه نیاز به اذن شوهر می‌باشد و همین اذن هم نشان دهنده جواز خروج است.
هیچ کسی مخالف فعالیت ورزشی، اقتصادی و اداری زنان نیست
وی با اشاره به اینکه هیچ کسی مخالف فعالیت ورزشی، اقتصادی و اداری زنان نیست، گفت: بحث، کراهت قرار گرفتن زنان در معرض دید نامحرم است و حکومت در اینجا حق ندارد که زمینه را برای اختلاط بیشتر زن و مرد فراهم کند.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: بحث دیگر، حکم اولی اختلاط در محافلی است که قطعاً به گناه منجر می‌شود؛ همچنین حکم حضور در محافلی است که گناه قطعی نیست، بلکه احتمال آن مطرح است؛ در اینجا ورزشگاه، موضوعیت خاص ندارد و شامل دختران و پسران هم می‌شود.
وی با بیان اینکه اگر یک کلاس درس، اردو و محیط کار، محلی برای بی‌بندوباری شد، هیچ تفاوتی با ورزشگاه ندارد و حضور در این محافل هم حرام است، تصریح کرد: لذا بانوان مقید و متدین تا وقتی مصلحت اقوا در کار نباشد، خودشان را در معرض نامحرم قرار نمی‌دهند.
برخی از اختلاط‌های واجب و مستحب زن و مرد
حجت الاسلام والمسلمین نجفی اظهار داشت: البته برخی اختلاط‌های زن و مرد در شریعت مانند حج، امر به معروف و نهی منکر و دفاع از مکتب و دین و کشور واجب است؛ همچنین، برخی اختلاط‌ها (با رعایت شرعیات) مانند راهپیمایی‌ها و زیارت قبور ائمه (ع)، مستحب است.
وی گفت: بنابر این در نگاه متشرعه، نشستن زن و مرد کنار هم همانند دو مرد و دو زن نیست که آقای فخار طوسی در مطلب خود (که به سفارش نهاد ریاست جمهوری در چند سال قبل نوشت) تلاش کرده تا این نگاه را القا کند؛ روایات متعدد در شیعه و اهل تسنن در این باب وجود دارد و در فقه اهل تسنن این مسئله پررنگ‌تر و مواضعشان تندتر است.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: روایتی از حضرت زهرا (س) داریم که ما از پیامبر (ص) برای تقسیم کار نظر خواستیم و ایشان فرمودند تا دم درب منزل برای فاطمه (س) و بیرون از درب برای حضرت علی (ع) باشد و حضرت زهرا (س) فرمودند: چقدر شاد شدم که خداوند اینگونه برایم در نظر گرفت.
وی با بیان اینکه حتی روایت شده که نماز خواندن زن در خانه به صورت تنها افضل بر این است که پشت سر پیامبر (ص) در مسجدالحرام بخواند، افزود: آیا حضور زنان در ورزشگاه با حجاب کامل است یا برخی تقیدی ندارند؟ آیا این مدل حضور که موها بیرون و سر و گردن پیداست، حرام نیست؟ حتی اگر لباس آن‌ها لباس زینت باشد، حرام است.
واکنش استاد حوزه نسبت به مقاله فخار طوسی درباره حضور زنان در ورزشگاه
حجت الاسلام والمسلمین نجفی با بیان اینکه در مقاله آقای فخار طوسی که گفته شده زنانی که برای تفریحات می‌روند، نگاه شهوتی به ورزشکاران نیمه عریان ندارند، حرفی از اساس نادرست است، اظهار داشت: چگونه یک آقا چنین استدلالی می‌کند؟ کدام زن است که با دیدن چنین صحنه‌هایی حیایش تقویت شود، اگر این حیا نریزد.
وی گفت: در اینکه مردان تمایل به جنس مخالف دارند، تردیدی نیست، به همین دلیل روایات متعدد در خصوص نگاه به نامحرم وجود دارد زیرا باعث تهییج او شده و زمینه‌ساز فساد می‌شود؛ خیلی مایه تعجب است که یک روحانی در رساله خود چنین چیزی نوشته است که هر قدر صحنه‌های تحریک و شهوت زیاد هم باشد، چون نسبت به فرد خاصی نیست، ایرادی ندارد.
استاد حوزه علمیه تصریح کرد: حتی روایت داریم که حضرت علی (ع) بر زنان سلام می‌کرد، ولی به زنان جوان سلام نمی‌کرد، زیرا می‌فرمود، می‌ترسم صدای آن زن جوان مرا به خطر بیندازد و به خاطر اجر سلام به وادی گناه بیفتم، آیه شریفه هم فرموده که زنان نباید خضوع در قول داشته باشند، زیرا مردان آنقدر حساس هستند که با خضوع صدای زن، به خطر می‌افتند و نمایش و خودنمایی هم جزء لوازم طبیعی صفات زنانه است.
نتایج و مفاسد اختلاط زن و مرد در ورزشگاه
وی با بیان اینکه تبدیل شدن به ابراز شهوت و جلب توجه از جمله مفاسد چنین اختلاط‌هایی است، افزود: به دنبال این کار، گناهان علنی و اتفاقات حرامی رخ خواهد داد و موجب گسترش بی‌حیایی می‌شود و عمدتاً هم امر به معروف و نهی از منکر نمی‌کند و در چنین فضایی همه گناهکار هستند.
حجت الاسلام والمسلمین نجفی با اشاره به اینکه امروز از نظر اختلاط نامحرم و از بُعد اخلاقی در بحران هستیم، لذا در چنین شرایطی هیچ عاقلی به آن دامن نمی‌زد، اظهار داشت: از طرفی دشمنان هم بر این مسئله متمرکز شده و به تبلیغ بی‌بندوباری می‌پردازند؛ امروز در جنگ تمام عیار فرهنگی و اخلاقی هستیم و آیا در چنین شرایطی باید فضا را بازتر کنیم؟
در این نشست، حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم قاضی زاده «استاد فقه و اصول و رئیس مؤسسه فهیم» با بیان اینکه حضور زنان و بحث اختلاط در بسیاری از محیط‌ها وجود دارد، گفت: اولین سؤال این است که چرا روی ورزشگاه اینقدر حساسیت نشان می‌دهیم؟ در حالی که حضور زنان در بیمارستان‌ها، کنسرت و غیره هم زمینه فسادخیز دارد.
وی تصریح کرد: همچنین، نکته مهم دیگر این است که باید دو منظر بحث را از هم تفکیک کنیم، یکی از منظر ادله فقهی صرف است، مثلاً خیلی از بزرگان مراجع قدیم و حتی جدید مانند آیت‌الله بهجت بدون نگاه حاکمیتی و از منظر فقه فردی، فتوا داده‌اند اما گاهی از منظر حاکمیتی به مطالبات اقشار مختلف می‌نگریم که زاویه بحث متفاوت است؛ امروز زنان و جوانان، دختر و پسر و اقشار دیگر مطالباتی دارند که نمی‌توان به آن بی‌توجه بود.
این استاد حوزه با بیان این که احتیاط برای شخص و خانواده خوب است، افزود: خانواده من و شما حتی شاید یک بار هم به کنسرت نرفته‌اند، ولی نمی‌توان این موضوع را به جامعه ۸۰ میلیونی تعمیم بدهیم، لذا این تصور که به خاطر برخی سوء‌استفاده‌های احتمالی، حلالی را اعلام نکنیم و حرمت برای یک امری قائل شویم، این درست نیست.
اختلاط زن و مرد از دید همه فق‌ها کراهت دارد
وی اظهار داشت: اختلاط زن و مرد از دید همه فق‌ها کراهت دارد و در این تردیدی نیست، ولی ما موظف به منع مردم از مکروهات نیستیم و تکلیف در این زمینه بر عهده خود افراد است؛ همچنین گفته شده که در برخی موارد مانند راهپیمایی و عزاداری، اختلاط زن و مرد مستحب و حتی واجب است، یعنی مصلحت تقویت نظام می‌تواند زنان را بیرون بیاورد، ولی برای حفظ شادابی و سلامت روحی جوانان مانع آن‌ها شویم.
حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی زاده با اشاره به مسائل مطرح شده در مورد نگاه زنان به بدن مرد نامحرم گفت: نگاه از فاصله دور حداقل در فوتبال، منصرف از بحث حرمت است و پوشیدگی در این ورزش هم به گونه‌ای است که عمده بدن پوشیده است، البته در برخی ورزشگاه‌ها و ورزش‌ها طبیعتاً عریانی بدن زیاد و حکم آن متفاوت است.
وی تصریح کرد: برخی بحث اختلاط را به عنوان حکم اولی ذکر کرده‌اند در حالی که حکمی ثانوی است؛ اگر حضور زنان در ورزشگاه و دانشگاه و بیمارستان، بانک‌ها و ادارات ایرادی هم داشته باشد به لحاظ ثانوی است، نه اینکه نفس این حضورها ایراد داشته باشد.
راه‌های جلوگیری از بروز مفاسد در ورزشگاه‌ها
استاد حوزه علمیه با تاکید بر اینکه اگر ما زمینه‌ساز فساد باشیم، مسئولیت داریم و تا جای ممکن باید جلوگیری کنیم، افزود: باید فرهنگ جدایی از فسادها را کم کم فراهم کنیم، مثلاً با کنترل شماره ملی افراد می‌توان آن‌ها را به ورزشگاه راه دهیم و اگر تخلفی از سوی آن‌ها صورت گرفت، محدودیت ایجاد کنیم.
وی اظهار داشت: دانشگاه‌های امروز هم در حدی امر به معروف و نهی از منکر دارند، ولی این گونه نیست که تک به تک جلوی موارد خلاف شرع را بگیرند؛ در ورزشگاه‌ها هم موارد خلاف شرع وجود دارد که می‌توان فضا کلی آن را کنترل کرد، ضمن اینکه برخی موارد مانند ناسزا گفتن و شکستن صندلی و… وجود دارد که می‌توان با ایجاد محرومیت‌هایی مانند راه ندادن مجدد این افراد به ورزشگاه نوعی تنبیه برای افراد خاطی در نظر گرفته شود و این مسائل را کنترل کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین قاضی‌زاده گفت: البته مسئله مهم دیگر این است که برخی موضوعات مانند فساد و اختلاس و تهمت در سطح مسئولان کشور تأثیر مخرب بیشتری نسبت به برنامه‌ریزی و تهاجم غرب در فروپاشی اجتماعی جامعه دارد؛ اگر فضای اقتصادی و سیاسی در سطح مسئولان سالم‌سازی شود و اعتماد مردم به نظام بیشتر باشد، حرف‌شنوی جوانان هم بیشتر خواهد شد.
حرمت و جواز حضور زنان در ورزشگاه منوط به نظر کارشناسان موضوع‌شناسی امر
در ادامه، حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی خادمی‌کوشا «عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی دفتر تبلیغات اسلامی» تصریح کرد: حضور زنان در ورزشگاه از دو زاویه فقه فردی و اجتماعی قابل بحث است؛ در اصل حضور در ورزشگاه بحثی نداریم، ولی اگر کارشناسان موضوع‌شناسی بگویند ورزشگاه‌های فعلی ما فسادآور نیست یا هست، حکم آن در حرمت و جواز روشن است.
وی افزود: از جهت فقه فردی، وظیفه خود زن است که بسنجد که آیا حضورش در ورزشگاه اختلاط‌آور است یا خیر؟ ولی از منظر فقه حکومتی این سؤال مطرح است که آیا حکومت اجازه دارد زمینه را برای حضور زنان فراهم کرده یا مانع آنان شود؟ این بستگی به پاسخی دارد که به سؤال اول بدهیم که آیا حضور در ورزشگاه‌های فعلی فسادآوری بیشتری نسب به جنبه‌های مثبت دارد یا خیر.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان اینکه در بحث موضوع‌شناسی دو بعد فردی و حکومتی وجود دارد، اظهار داشت: در فقه فردی وقتی خود شخص می‌خواهد موضوع‌شناسی کند، باید توان فکری خود، شرایط زمان و مکان را در نظر بگیرد، ولی از منظر فقه حکومتی خود حکومت باید امکانات و شرایط کلی را بسنجد، نه اینکه بخواهد به صورت تفصیلی و جزئی وارد بحث شود و چه بسا اگر امکانات لازم برای حضور زنان در عموم ورزشگاه‌ها فراهم شد، جایز بداند.
وی با بیان اینکه ورزشگاه‌های فعلی اختلاط و نگاه نامحرم دارد و این حرف درستی است، خاطرنشان کرد: ولی آیا به وجه مقابل آن هم التزام داریم؟ زیرا در هیئت‌ها و راهپیمایی هم امکان چنین چیزهایی وجود دارد؛ پس آیا در اینجا هم می‌توانیم حکم به حرمت بدهیم.
