نقش فراگیر رسانه‌ها در حفظ هویت تاریخی و تمدنی ایران

به گزارش ایلنا، آئین اختتامیه نوزدهمین جشنواره کتاب و رسانه روز سه‌شنبه (۲۳ دی‌ماه) با حضور محسن جوادی، معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی؛ ایوب دهقانکار، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران؛ علی بخشی‌زاده، معاون صدا سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران؛ حسن خجسته رئیس هیات داوران جشنواره، ابراهیم رضایی نماینده مجلس شورای اسلامی، امیدعلی مسعودی، دبیر نوزدهمین‌ دوره این جشنواره و برگزیدگان در استودیو شماره یک رادیو فرهنگ در سازمان صدا و سیما برگزار شد.

در این آیین، محسن جوادی کتاب را بخش مهمی از هویت تمدنی ایران دانست و گفت: ایران بدون کتاب برای بسیاری از مردم شناخته‌شده نیست. اسامی کتاب های خاص با ایران گره خورده شده است و رسانه ها نباید بگذارند آثار ارزشمند بزرگانی چون ابن سینا، ارسطو، مولانا و.. فراموش شود چرا که بخشی از ایمان ما را شکل می دهد. برخی از مردم ایمانشان را از راه سطرها و سیاهی های روی سفیدی های کاغذ نوشته شده در می یابند.

جوادی افزود: رسانه‌ها به‌دلیل نقش فراگیری که دارند نباید اجازه دهند هویت تاریخی و تمدنی ایران در مسیر فراموشی قرار بگیرد و رسانه‌ها باید به شکل های مختلف این میراث را زنده نگه‌دارند، اگر از این میراث غفلت شود، از ایران غفلت شده‌است. کتاب خاستگاه اصلی تمدن و سرمایه‌ اصلی برای پیشرفت جامعه و پویایی است.

معاون امور فرهنگی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی عنوان کرد: مشکلی که درحال حاضر با آن مواجه هستیم، این است که نسل جوان نسبت به برخی از کتاب‌ها و فضای آنها آگاهی ندارند و رسانه‌ها به ویژه رسانه های جدید باید جوانان را با این کتاب ها آشنا کنند. همچنین، رسانه‌ها باید میراث تمدنی کشور را به بسیاری از جوانان که مهاجرت کرده اند معرفی کند.

جوادی در پایان گفت: در صنعت نشر کشور و تولید کتاب مشکلاتی داریم که باید توسط رسانه‌ها شناسایی و آسیب‌شناسی شود و رسانه ها علاوه بر تولید محتوا باید به تولید فنی نیز کمک کنند.

صدای جمهوری اسلامی ایران همواره حامی برنامه‌های فرهنگی  است

در ادامه، ایوب دهقانکار ضمن بیان اینکه با وجود شیوع کرونا و تاثیرات آن در جامعه، خوشحالیم که در خانه کتاب و ادبیات ایران جشنواره ها و برنامه های مختلفی را با حمایت معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار کردیم، گفت: در دوران شیوع کرونا نه تنها شاهد تعطیلی برنامه ها نبودیم بلکه با کیفیت بهتر و با کمک رسانه ها و لطف فضای مجازی، سیزدهمین دوره جایزه ادبی جلال آل احمد، افتتاح بخش غیر رقابتی پانزدهمین دوره جشنواره بین المللی شعر فجر، هفدهمین دوره جشنواره نقد کتاب، طرح های فصلی حمایت از کتابفروشی ها و  بیست و هشتمین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران را برگزار کردیم و هفته آینده نخستین نمایشگاه مجازی کتاب تهران را برگزار خواهیم کرد.

مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران افزود: نوزدهمین جشنواره کتاب و رسانه با وجود مشکلات اجرایی به واسطه شیوع ویروس کرونا به همت دبیر علمی و رئیس هیات داوران که پیوند عمیقی با فرهنگ و رسانه دارند، برگزار شد. در این دوره از جشنواره دو بخش ویژه سواد رسانه ای و دفاع مقدس به جشنواره اضافه شد که حجم آثار ارسالی را نسبت به دوره های قبل افزایش داد اما فرآیند داوری ها به موقع انجام شد.

دهقانکار با تاکید بر اینکه معاونت صدای جمهوری اسلامی ایران همواره حامی برنامه های فرهنگی هستند و به عنوان حامی اول در کنار ما بودند گفت: برگزاری آیین اختتامیه جشنواره کتاب و رسانه در رادیو به ویژه رادیو فرهنگ اتفاق مبارکی است.

وی رسانه‌ها را منشا تغییر و اصلاح دانست و گفت: کتاب رسانه عمیق و ماندگار است و در کنار کتاب، رسانه ها  حضور دارند که ما به کمک آنها نیاز داریم. خبرنگاران حوزه کتاب در این شرایط خاص کم نگذاشتند و شاهد افزایش استقبال و اقبال عمومی به کتاب هستیم و نمونه آن را در پویش های کتابخوانی می بینیم و نقش رسانه ها در این زمینه کلیدی و اساسی بود و از رسانه انتظاری جز آگاهی بخشی و معرفی واقعیت و حقیقت نمی رود.

دهقانکار  ادامه داد: در قرآن  واژه «نبا» به معنی خبر و «نبی» به معنی صاحب خبر است. از این حیث نقش رسانه ها در ایجاد تغییر و حفاظت از داشته های فرهنگی خودش را نشان می دهد. رسانه ها؛ دانشگاه و تربیون هستند و از این جهت هر چه به رسانه ها بپردازیم کم است.

افزایش ۲۰درصدی آثار جشنواره کتاب و رسانه

در ادامه این آیین، امیدعلی مسعودی دبیر علمی نوزدهمین دوره جشنوراه کتاب و رسانه گفت: حقیقتا فعالیت در حوزه کتاب و گسترش فرهنگ کتابخوانی کار عاشقانه‌ای است. در سه ماه و نیم گذشته توانستیم تکلیف و کار با اهمیتی را که خانه کتاب و ادبیات ایران بر دوش ما محول کرد، به‌لطف خدا و عنایت حضرت حق به سرانجام برسانیم و بتوانیم آثار برگزیده را شناسایی و معرفی کنیم.

مسعودی به فرآیند اجرایی جشنواره اشاره کرد و گفت: خبرنگاران و اهالی رسانه در دوره های گذشته جشنواره کتاب و رسانه می‌توانستند هر تعداد اثری که می‌خواستند، ارسال کنند اما در این دوره تعداد آثار ارسالی را به سه اثر در هر بخش محدود کردیم. با این محدودیت تصور می کردیم تعداد آثار ارسالی نسبت به دوره های قبل کاهش پیدا کند اما نه تنها کاهش پیدا نکرد بلکه با افزایش و اقبال بسیار زیادی رو به رو شده است و افزایش 20درصدی را در تعداد آثار ارسالی شاهد بودیم.

دبیر علمی نوزدهمین دوره جشنوراه کتاب و رسانه افزود: هزار  و  ۲۱۱اثر در این دوره از جشنواره به دست ما رسیده است که از این تعداد پس از داوری، ۱۷ اثر برگزیده و ۳۳ اثر شایسته تقدیر معرفی و تقدیر می شوند. به دلیل رعایت دستور العمل های بهداشتی ناشی از ویروس کرونا، شایستگان تقدیر در آیین اختتامیه این جشنواره حضور ندارند.

وی تصریح کرد: آثار ارسالی رسانه های استانی از کیفیت بالایی برخوردار بود. این جشنواره همانند دوره های پیشین در دو بخش اصلی رسانه های نوشتاری و رسانه های دیداری و شنیداری برگزار شد اما در نوزدهمین دوره این جشنواره به علت چهل سالگی دفاع مقدس، بخش دفاع مقدس را به عنوان بخش ویژه به جشنواره اضافه کردیم. همچنین، بخش سواد رسانه ای  از دیگر بخش های ویژه این جشنواره بود.

مسعودی بیان کرد: بیشترین آثار ارسالی مربوط به رسانه های نوشتاری و دفاع مقدس بود و آثار بخش دیداری و شنیداری نسبت به سال های گذشته افزایش داشت. بخش ابتکاری بعدی که به نوزدهمین جشنواره کتاب و رسانه اضافه شد، بخش شهروند-خبرنگاران بود، چراکه باید به مردم توجه کرد و در نظر داشت که این برنامه‌ها همگی برای مردم است، مردمی که خود نیز تولید محتوا می‌کنند.

پرداخت ۲۲۹۹ دقیقه به مسئله کتاب و کتابخوانی در رادیو  

علی بخشی‌زاده، معاون صدا سازمان صداوسیما جمهوری اسلامی ایران از دیگر مهمانان حاضر در این آیین به فعالیت ها و برنامه های رادیو درباره کتاب و  گسترش کتابخوانی  اشاره کرد و گفت: مسئله کتاب به حدی مهم است که خداوند برای هدایت بشر  با ابزار کتاب اقدام کرده ‌است.

وی در ادامه به راهبردهای حوزه معاونت رادیو درباره کتاب اشاره کرد و گفت: ترویج فرهنگ مطالعه و کتابخوانی در جامعه، کمک به توسعه جامعه بر مبنای خانواده کتاب‌محور، تبیین تفکر و سواد رسانه‌ای در جامعه و ...  از جمله این راهبردها است.

بخشی‌زاده به سیاست های برنامه های رادیو در حوزه کتاب اشاره کرد و گفت: سیاست‌های برنامه‌ای در این حوزه شامل، افزایش ضریب‌نفوذ کتاب در میان جامعه، برجسته‌سازی جایگاه نخبگان و دانشمندان در جامعه، توسعه فرهنگ مطالعه در فضای مجازی، ترسیم جامعه مهدویت از طریق ارتباطات مکتوب، تقویت خودباوری و اعتماد به نفس در جامعه، جایگاه کتاب در بیانیه گام دوم، گسترش کتابخوانی در جامعه، گسترش فرهنگ مقاومت، بازخوانی کتاب های حوزه دفاع مقدس، سبک ایرانی اسلامی با محوریت کتاب و.... است.   

وی عنوان کرد: در هر هفته ۳۶ عنوان برنامه در شبکه‌های رادیویی به‌بحث کتاب می‌پردازند که با تعدادی که تکرار می‌شوند، ۱۱۹ برنامه با ۲۲۹۹ دقیقه پرداخت به مسئله کتاب و کتابخوانی  می‌شود.

بخشی‌زاده در پایان به برنامه‌های کتاب‌محور شبکه‌های رادیویی اشاره کرد و گفت: مسائل زیادی باید در دستور کار قرار بگیرد و جزء وظایف لاینفک رسانه است؛ اما همین نگاه کوتاه و گذرا نشان از اهتمام ویژه اهالی رادیو به بحث کتاب دارد.

کتاب جان مایه دانایی است

ابراهیم رضایی نیز در این آیین با بیان اینکه در  سال ها و دهه های گذشته تاکید می شد که  فرهنگ کتابخوانی از سوی رسانه ها در کشور ترویج شود، گفت: اما امروزه کتاب باید در خدمت رسانه ها قرار بگیرد و چالش های ما را در حوزه رسانه حل کند.

رضایی با تاکید بر اینکه کتاب جان مایه دانایی و حاصل دست رنج دانایان است گفت: دانایان باید چالش های ما را در حوزه رسانه برطرف کنند و خلاء سواد رسانه ای یکی از این چالش ها است. متاسفانه نخبگان بیشتر  از عموم مردم گرفتار بی سوادی رسانه ای هستند. بنابراین نخبگان باید برای این خلاء فرمول و راهکاری ارائه دهند.

رادیو به کتاب وابسته است

در ادامه، حسن خجسته، رئیس هیات داوران نوزدهمین جشنواره کتاب و رسانه با اشاره به وضعیت و نسبت کتاب با رادیو گفت: در سپهر رسانه، وقی رسانه‌ها را بچینیم از مکتوب شروع می‌شود، در ادامه کتاب و بعد رادیو است. در ادامه نیز دیگر رسانه‌هایی چون تلویزیون، فضای مجازی و ... است. حالا نسبت رسانه کتاب با رسانه رادیو چیست؟ چرا نسبت آن با تلویزیون و دیگر رسانه‌ها کم است؟ همه ما که کتاب می‌خوانیم، اجازه تخیل معنا داریم، به‌همین دلیل در کتاب‌خواندن، هر خواننده‌ای ترسیم خود را از آن محتوا دارد؛ چراکه تخیل ما مبتنی بر دانش‌ خودمان است.

وی افزود: اما تصویر خارج از اراده فرد در معنا دست‌کاری می‌کند و معنا را به افراد تحمیل می‌کند، تخیل را می‌بندد؛ اما به این دلیل رادیو و کتاب به‌هم نزدیک است که رادیو اجازه تخیل را به افراد می‌دهد. کتابخوانی در رادیو این امکان را می‌دهد که مخاطب بر اساس نوع صدا و اجرا مجری رادیو تخیل می‌کند.

خجسته عنوان کرد: ویژگی ذاتی رادیو این است که به کتاب وابسته و چسبیده است. هیچ رسانه‌ای به‌اندازه رادیو این ویژگی را ندارد. رسانه‌های جدید که به‌طور ماهیت از کتاب دور هستند. ویژگی کار در رسانه‌های جدید، حداکتر سرعت، حداقل توقف است. بنابراین فرصت کار عمیق در این رسانه ها عمیق نیست اما رادیو ظرفیت ممتازی برای کتاب دارد.

رئیس هیئت داوران نوزدهمین جشنواره کتاب و رسانه عنوان کرد: ماهیت آدم‌ها در مدیوم‌ها مختلف متفاوت است، مثلا در مدیوم رادیو، ماهیت فرد به‌دلیل اینکه جنس رابطه ویژه‌ای میان رادیو و مخاطب آن وجود دارد، متفاوت است. این رابطه شباهت بسیاری به رابطه خواننده کتاب با کتاب دارد و این موضوع، نشان‌دهنده ظرفیت بالای مدیوم رادیو برای توجه به امر کتاب و کتابخوانی است. شاید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این ظرفیت ویژه رادیو را به‌کار بگیرد و اگر مورد توجه قرار بگیرد، می‌تواند در جنبه‌های متفاوت مورد توجه قرار بگیرد.

 در پایان این آیین، برگزیدگان و شایستگان تقدیر  نوزدهمین دوره جشنوراه کتاب و رسانه معرفی و تقدیر شد.