انتقال قدرت

انتقال قدرت هفدهمین و یا به عبارتی نوزدهمین کتاب منتشر شده از کارنامه و خاطرات آیت‌الله اکبر هاشمی رفسنجانی می‌باشد. لازم به ذکر است این چهارمین جلد منتشر شده پس از درگذشت ایشان در ۱۹ دی ۱۳۹۵ می‌باشد.

مهندس محسن هاشمی در یادداشت خود به این اثر همانند دیگر جلدهای منتشر شده با عنوان حرف اول اشاره به افزایش حجم صفحات نسبت به موارد مشابه سالهای قبل دارد و آنرا متأثر از فراغت بال پدر خود و تمرکز ایشان در ثبت جزئیات دانسته.

این اثر نکات قابل تأمل ویژه دیگری را نیز به خود اختصاص داده. از آن جمله ادعای آیت‌الله هاشمی چهارمین رئیس جمهور ایران از مرداد ۱۳۶۸ تا مرداد ۱۳۷۶ به بی‌طرفی وعدم حمایت از کاندیداهای مطرح هفتمین دوره ریاست جمهوری برای انتخاب پنجمین رئیس جمهور می‌باشد. در حالی که نظر وی در ۱۴۳ صفحه از این مجموعه، متمایل به سیدمحمد خاتمی و همفکران اوست و واکنش منفی در جبران خسارت‌های مالی و قروض همفکران جامعه روحانیت مبارز و انتقاد دائم از عملکرد آن‌ها را باید شاهدعدم حمایت وی از ناطق نوری دانست. نکته قابل تأمل در خصوص ثبت نام کاندیداها، واکنشی با ادبیات خاص دگراندیشیانه نسبت به‌عدم امضای اصل ولایت فقیه هنگام ثبت‌نام آقایان ابراهیم یزدی، علی اکبرمعین‌فر، عزت‌الله سحابی است. از جمله نکات برجسته این دوره‌عدم مجوز رهبری به کاندیداتوری محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران و تمایل آن‌ها با مداخله در انتخابات و حضور در صحنه‌های سیاسی و افزایش جدی بی‌میلی فرماندهان ارکان و رده‌های مختلف سپاه با ادامه حضورشان در سپاه و درخواست جهت انتقال به مجمع تشخیص مصلحت با انگیزه‌های سیاسی و پدر صنایع موشکی خواندن آقای هاشمی توسط گردانندگان صنایع هوا و فضا می‌باشد.

بحران شهرداری و اختلاف نظرهای جدی شخص رهبری و دستگاه قضایی وابسته به ایشان با غلامحسین کرباسچی شهردار و جناح حاکم (کارگزاران و عبدالله نوری) و گفتمان خنثی و بی‌طرفانه شخص آقای هاشمی در این زمینه پرسش برانگیز باقی ماند. از سوی دیگر وی با شفافیتی متفاوت از جلدهای قبلی این مجموعه آثار، اشاره‌ای به گزارش‌های منتشر نشده در خصوص افت جایگاه معنوی رهبری و عدم تصدیق اجتهاد مرجعیت ایشان و ارائه نمایی از فعالیت‌های ایضای جریان‌های تندروی سپاه به مسئولیت سردار عزیز جعفری در تخریب حسینیه آیت‌الله منتظری و ترتیب تجمعات زنجیره‌ای بر حمایت از رهبری در قم و شهرهای دیگر و اختلاف در نقل نامه عزل آیت‌الله منتظری توسط امام پس از هشت سال، اختلاف در اداره سیاست خارجی بواسطه حضور دکتر ولایتی و معاونانش در دفتر رهبری با نیروهای مستقر در وزارت خارجه، برخورد سرد مهمانان هشتمین دوره کنفرانس اسلامی در سالن اجلاس سران نسبت به سخنرانی آیت‌الله خامنه‌ای و بی‌توجهی آنان هنگام خروج وی و برخوردهای سرد رهبری با آقای ناطق رئیس مجلس دارد.

همچنین از جمله تفاوت‌های این مجموعه می‌توان به تصریح در انعطاف‌پذیری همه شخصیت‌های نظام در رفتار با امریکا در مقابل دیدگاه رهبری نسبت به آن، تمایل عموم شخصیت‌های نظام مثل آقای ناطق نوری رئیس مجلس، بشارتی وزیر سابق کشور در خصوص تعادل در برخورد با امریکا، گلایه روس‌ها از احتمال نزدیکی ایران و امریکا و بکارگیری اصطلاح «با کارت ما با امریکا بازی می‌کنید» بواسطه مهدی صفری سفیر ایران در مسکو به آقای هاشمی، رقابت عربستان و ونزوئلا در افزایش سطح تولیدشان خارج از برنامه اوپک، اهمیت رابطه با عربستان سعودی، بی‌ثمر دانستن مناسبات انتقال تکنولوژی به خصوص تکمیل نیروگاه‌های اتمی ایران توسط چین و نگرانی از تفاهم اروپا و آمریکا در اعمال فشار و محدودیت و ارتقای مناسبات با روسیه اشاره داشت.

رویکرد دیگر این نوشتار به تغییر رویه احتمالی نگارنده در امور شخصی‌اش همچون تمایل کارگزاران به شرکت وی در انتخابات میان دوره‌ای مجلس پنجم و به احتمالی ریاست نیمه دوم آن، در صفحات متعدد به دنبال ارائه تحلیلی از مطالعه کتاب قلعه حیوانات جرج اورول به خوانندگان، استفاده از عمارت کوشک بعنوان دفتر کار، پیاده‌روی و کوهنوردی در اطراف تهران را می‌توان ذکر نمود.

همانگونه که از معرفی فوق برمی‌آید شاید بتوان تغییر سبک نگارش این اثر را به رویکرد متفاوت جامعه و حضور تحول‌خواهانه عموم مردم در انتخابات هفتمین دوره ریاست جمهوری دانست. طرح اختلاف سلیقه‌ها با رهبری چندان با گفتمان‌های سال ۱۳۷۶ راوی تناسب ندارد و می‌توان با مطابقتی ساده میان مصاحبه‌ها و خطبه‌های آن سال ایشان دریافت که مسائل و مواضع سال‌های بعد در تنظیم این اثر بی‌تأثیر نبوده باشد. در این جلد گفتمان ایشان پیرامون مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی به‌طور کامل با گفتمان‌های قبل مطابقت نداشته و همچنین ارائه تحلیل برخی داده‌ها و تغییر مشی زندگی و برنامه روزانه نیز ازجمله تفاوت‌های فاحش این متن ۸۰۰ صفحه‌ای با نمونه‌های قبلی خود دارد.