فریدون مجلسی در گفت‌وگو با ایلنا:
اولویت دیپلماسی ایران حفظ صلح و نیفتادن به دام بهانه‌جویی باشد/ تهران نقش میانجیگرانه جدی‌تری در سوریه و عراق ایفا کند
یک تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی تاکید کرد: اولویت دیپلماسی ایران حفظ صلح و نیفتادن به دام بهانه‌جویی‌هایی است که بتوانند با وارد کردن اتهام خشونت و جنگ‌طلبی و تهدید صلح و امنیت منطقه کشور را مانند سوریه تدریجاً به جنگی فرسایشی بکشانند یا مورد تهاجم غافلگیرانه قرار دهند.
فریدون مجلسی در گفت‌وگو با خبرنگار سیاست خارجی ایلنا، در پاسخ به این سوال که مهمترین اولویت‌های دستگاه دیپلماسی در دولت دوازدهم چه باید باشد، گفت: مهمترین اولویت دستگاه دیپلماسی دولت آینده ایفای عهدی است که مردم به آن رأی دادند و آن، تلاش برای از میان برداشتن تحریم‌های دوجانبه است.
دلیل پیوستن بانک‌ها و شرکت‌ها به تحریم‌ها علیه ایران چیست؟
او در تشریح تحریم‌های دوجانبه اظهار داشت: تحریم‌های دوجانبه یعنی تحریم‌های آمریکایی که اغلب بانک‌ها و شرکت‌های بزرگ کشورهای دیگر نیز از بیم رنجاندن آمریکا که منافع اصلی آنها را تهدید می‌کند، عملاً به آن تحریم‌ها می‌پیوندند. دلیل پافشاری آمریکا نیز احساس خطر از جانب ایران نسبت به اسراییل است.
ترامپ نامتعادل و کنگره تهییج شده به دنبال ایجاد درگیری با ایران هستند
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی در پاسخ به این سوال که مهمترین چالش‌هایی که در چهار سال آتی دستگاه دیپلماسی با آن روبه‌رو است، چه مسائلی هستند، تصریح کرد: وجود رییس‌جمهوری نامتعادل مانند ترامپ در آمریکا و پارلمانی تهییج شده با رفتاری کینه‌توزانه نسبت به ایران که با افزودن فشار و تحریم و تجهیز عربستان در جایگاه دشمن اصلی ایران، علناً به دنبال ایجاد درگیری و جنگ، به عنوان «راه حل نهایی» است، کار دیپلماتیک ایران را دشوارتر می‌کند.
اولویت دیپلماسی ایران حفظ صلح و نیفتادن به دام بهانه‌جویی باشد
مجلسی با بیان اینکه اولویت دیپلماسی ایران حفظ صلح و نیفتادن به دام بهانه‌جویی‌هایی است که بتوانند با وارد کردن اتهام خشونت و جنگ‌طلبی و تهدید صلح و امنیت منطقه کشور را مانند سوریه تدریجاً به جنگی فرسایشی بکشانند یا مورد تهاجم غافلگیرانه قرار دهند، خاطرنشان کرد: در آن صورت واکنش متقابل ایران می‌تواند فرصت مانور دیپلماسی را تنگ کند و زیان‌های جانی و مالی شدیدی به هر دو طرف در منطقه وارد شود.
باب مذاکره با غرب گشوده باقی بماند
او در پاسخ به این سوال که ایران برای کنترل و کاهش رویکرد خصمانه دولت امریکا باید چه سیاستی را در پیش بگیرد؟ ابراز داشت: اولویت باید گشوده نگهداشتن باب مذاکره، خصوصاً با کشورهای غربی باشد که به نوبه خود از سیاست‌های ترامپ آزرده و نگرانند تا با افزودن فشار از جانب آنان و البته روسیه، چین، ژاپن و کانادا بتواند در فضای گسترده‌تری، بدون تعصب به تعاملی منطقی دست یابد که هم از جنگ و ستیز یا عدم‌النفع ناشی از فشارهای اقتصادی جلوگیری شود و هم با مبادله کمترین امتیاز، امتیازاتی اخذ و روابطی غیرخصمانه حتی بدون روابط سیاسی، با ایجاد ارتباطات کنسولی و تجاری برقرار شود.
کشورهای عربی مسائلی بیش از مساله ایران دارند
این دیپلمات اسبق کشورمان در پاسخ به این سوال که روابط ایران با کشورهای منطقه خلیج فارس با چالش‌های عمده‌ای روبه‌رو است. فکر می‌کنید دلیل باقی ماندن آن تنش‌ها با وجود اراده سیاسی از سوی دولت ایران چه بود؟ بیان کرد: کشورهای عربی منطقه خلیج فارس چنان که در مورد قطر دیدیم میان خودشان مسائلی بیش از مساله با ایران دارند.
اعراب ایران را برای پرده‌پوشی اختلافات داخلی شان بهانه می کنند
مجلسی با بیان اینکه اگر این کشورها، ایران را بهانه می‌کنند اغلب برای پرده‌پوشی اختلافات میان خودشان است، یادآور شد: اگر کویت و عمان به جای پیوستن به عربستان می‌کوشند برای التیام روابط قطر با عربستان میانجی‌گری کنند، در واقع بهانه‌ای است برای نپیوستن به عربستان.
کویت مایل نیست از عربستان ضربه بخورد
او ادامه داد: کویت که از عراق صدامی ضربه خورده است، مایل نیست از همسایه بزرگ دیگر یعنی عربستان نیز ضربه بخورد زیرا احساس می‌کند عربستان هم به دلیل ثروت و احساس قدرت و هم به دلیل پوشش دادن به مشکلات داخلی و حکومتی به دنبال یک درگیری خارجی برای تهییج نوعی احساسات ناسیونالیستی است.
عمان رویکرد دوری و دوستی با عربستان را در پیش گرفته است
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه عمان اختلافات تاریخی و مسلکی بسیار با عربستان دارد، عنوان کرد: عمان مایل است با حفظ آرامش خود را درگیر خطر نکند و در واقع، دوری و دوستی را ترجیح می‌دهد. یمن که با عربستان در حال جنگ فرسایشی است، به وضع اسفناکی افتاده و خطرناک است زیرا چیزی برای باختن ندارد.
امارات برای گریز از فشار بیشتر متحد عربستان شده است
مجلسی اضافه کرد: امارات متحده به ظاهر تنها کشور عربی متحد عربستان نیز دچار مسائل داخلی است، خصوصاً میان دوبی که با ایران روابط مهم اقتصادی دارد. در واقع اتحاد آن کشور با عربستان برای گریز از فشار بیشتر و همراه با نگرانی و تردید است.
جنگ با یمن ابزاری برای حفظ حکومت قبیله‌ای عربستان است
او با بیان اینکه عربستان خصومتی تاریخی همواره نسبت به ایران و ایرانیان ورزیده است، گفت: عربستان از وزیدن باد تحول، جمهوریت و قانونمداری در کشورش بیمناک است و آماده باش جنگی یا در مورد یمن درگیری در جنگ را ابزاری برای حفظ حکومت قبیله‌ای خود در کشوری با سلائق و قدرت‌های محلی متفاوت می‌داند.
این دیپلمات اسبق کشورمان ادامه داد: جنگ یمن در عمل نتوانسته است چنان احساساتی را در میان قبایل گوناگون و سطوح فرهنگی بسیار متفاوت عربستان برانگیزد. کشوری با مردم و فرهنگ‌های سرگردان میان قرن دهم تا قرن بیست و یکم میلادی.
امیدوارم ایران نقش میانجیگرانه جدی‌تری در سوریه و عراق ایفا کند
مجلسی در پاسخ به این سوال که برای بهبود روابط منطقه‌ای، کاهش تنش‌ها و افزایش همکاری‌ها چه راهکاری را توصیه می‌کنید؟ اظهار داشت: امیدوارم با پایان گرفتن فتنه داعش در عراق و سوریه، ایران بتواند با گروه‌های مختلف درگیر در منطقه مانند معارضین سوریه و نیروهایی که با داعش جنگیده‌اند، خصوصاٌ دولت‌های عراق و ترکیه و حتی همه نیروهای غربی درگیر و روسیه، نقش میانجیگرانه جدی‌تری ایفا کند.
ایران مایل است ترکیه با سوریه و عراق روابطی جدی و دوستانه داشته باشد
او افزود: کشورهای عراق و سوریه نباید احساس کنند که حضور ایران پس از کمک‌های دوران جنگ داخلی در دوران صلح مستلزم تحمیل تعهداتی مغایر احساس استقلال آنان است و ترکیه نیز مایل نیست ایران چنان توقعاتی داشته باشد، همانطور که ایران نیز مایل است ترکیه با سوریه و عراق روابطی جدی و دوستانه مبتنی بر عدم دخالت و احترام به استقلال و حاکمیت آنان داشته باشد.
ضرورت گفت‌وگو و روابطی شفاف میان ایران، عراق، ترکیه و سوریه
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی تاکید کرد: بهترین کار در این زمینه گذشته از دیپلماسی جمعی همراه با میانجی‌گری مستلزم گفت‌وگوها و روابطی شفاف و چهارجانبه میان ایران، عراق، ترکیه و سوریه با حضور نیروهای ائتلافی داخلی آن کشورهاست که بتوانند روابط فرهنگی و مبادلات اقتصادی و توریستی را جایگزین بی‌اعتمادی و ستیز کنند. برای این کار باید بتوان به احساس خطر سایر کشورهای منطقه و خصومت‌زایی در روابط با کشورهای دیگر از جمله آمریکا پایان داد.
بسیاری از سنت‌های دیپلماتیک برجای مانده است
مجلسی در پاسخ به این سوال که وزارت امور خارجه برای افزایش کارایی خود باید دست به چه اقدامات و اصلاحاتی بزند؟ تصریح کرد: وزارت امور خارجه از نیروی انسانی بیش از نیاز برخوردار است که در میان آنها تعداد کارشناسان برجسته و قابل و باسواد و زباندان بسیارند. موضوع اصلاح ساختاری هم چندان مطرح نیست، وزارت امور خارجه ما قدمتی بیش از دویست سال دارد و بسیاری از سنت‌های دیپلماتیک برجای مانده است.
وزارت خارجه سیاستگزار نیست ولی می‌تواند در سیاستگزاری همکاری مؤثر کند
او با بیان اینکه وزارت امور خارجه سیاستگزار نیست ولی می‌تواند در سیاستگزاری همکاری مؤثر کند، خاطرنشان کرد: باید سیاستگزاران حکومتی به نظرات مدبرانه کارشناسان و دیپلمات‌های با تجربه و باسواد که در جهان حضور داشته‌اند و با دید باز به مسائل بین‌المللی می‌نگرند، توجه کند و منافع ملی و پرهیز از جنگ و گشودن راه‌‌های توسعه مبادلات و بازرگانی را اهداف ثابت خود قرار دهد، اما اگر سیاستگزاران توجیه نکنند یا اولویت‌های دیگری فراتر از الزامات دیپلماتیک مورد نظرشان باشد، در آن صورت کار خاصی از عهده وزارت امور خارجه با هرگونه اصلاحات صوری و ساختاری ساخته نخواهد بود.
