مذاکرات فشرده دور هشتم، قطعا حاوی چهارچوبی برای حل‌وفصل مساله «راستی‌آزمایی و تضمین» بوده است/ حضور آمریکا در اقتصاد ایران، نوعی تضمین برای عدم تکرار اقدام ترامپ است

عبدالرضا فرجی‌راد در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا، در ارزیابی دور هشتم مذاکرات وین و در پاسخ به این سوال که با توجه به توضیحات معاون سیاسی وزیر امور خارجه در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی، اینگونه استنباط شده که توافق برای احیای برجام در دسترس است، در این حالت موضوع راستی‌آزمایی و بازگشت برنامه هسته‌ای ایران به سال ۲۰۱۵ با چه مکانیسم احتمالی عملی خواهد شد، گفت: سخنگوی وزارت امور خارجه هفته گذشته اعلام کرد که آمریکایی‌ها نباید بیش از برجام بخواهند و ایران هم به کمتر از برجام راضی نمی‌شود؛ پس بحث میزان غنی‌سازی و سانتریفیوژها موضوعی حل شده است. وقتی هر دو طرف می‌خواهند براساس برجام به توافق برسند در نتیجه ایران هم قطعا به غنی‌سازی ۳.۵ درصد و استفاده از سانتریفیوژهای IR۱ راضی است. مساله بعدی راستی‌آزمایی و تضمین است که معتقدم مشکلی نیست که بخواهد مذاکرات را به بن بست بکشاند. وقتی سخنگوی شورای امنیت ملی می‌گوید می‌توانیم به توافق برسیم یا مقامات آمریکایی می‌گویند که به توافق نزدیک شده‌ایم به این معنا است که در مذاکرات فشرده دور هشتم به یک فرمولی دست پیدا کرده یا در شرف دستیابی هستند که در چهارچوب آن بتوانند به توافق برسند.

وی ادامه داد: همان‌گونه که پیش‌تر اشاره کردم هم برای راستی‌آزمایی و هم برای تضمین راه‌هایی وجود دارد؛ همین راستی‌آزمایی را آمریکا می‌تواند با فعال شدن در حوزه خرید نفت و پرداخت هزینه آن انجام دهد. در همین راستا فروش برخی کالاهای استراتژیک به ایران ماند هواپیما، قطعات هواپیما و غیره می‌تواند مسیری برای راستی آزمایی باشد. این چنین آمریکا به سایر کشورها نیز این پیام را می دهد که وقتی واشنگتن وارد تجارت با ایران شده پس این حوزه امن است و سایرین نیز می‌توانند ورود کنند و این خود نوعی راستی‌آزمایی است.

وی افزود: طبیعتا وقتی این مسیر آغاز شود تا سه سال آینده که دولت جو بایدن بر سر کار است، آمریکا از برجام خارج نمی‌شود و هر دولتی هم که در آینده بر سر کار بیاید و بتواند مانند سایر کشورها در اقتصاد ایران حضور داشته باشد از برجام خارج نمی‌شود.

این دیپلمات پیشین در خصوص بازگشت برنامه هسته‌ای ایران به سال ۲۰۱۵ و تضمین اجرای این تعهد برای طرف‌های غربی نیز گفت: تضمین اجرای تعهدات برجامی از سوی ایران و همچنین در نظر گرفته شدن این امکان برای جمهوری اسلامی که هرگاه آمریکا مجددا از برجام خارج شد، فعالیت‌های هسته‌ای خود را از سر بگیرد در واقع می‌تواند بصورت موقت به این صورت انجام شود که سانتریفیوژهای نسل بالا براساس توافقی، در ایران تحت نظر بازرسان آژانس باشد. به این معنا که پس از توافق این تجهیزات در اختیار بازرسان اژانس باشد و ایران امکان استفاده از آن ها نداشته باشد اما اگر اقدامی که در زمان ریاست جمهوری ترامپ صورت گرفت، بار دیگر رخ دهد، ایران بدون هزینه بتواند از این تجهیزات خود استفاده کرده و غنی‌سازی را از سر بگیرد.

وی افزود: دولت بعدی آمریکا هم اگر به این موضوع که می‌گویند ایران از نقطه گریز هسته‌ای فاصله کمی دارد، اعتقاد داشته باشد هیچ گاه چنین اقدامی را صورت نمی‌دهد.  لذا در این مسیر هم راستی‌آزمایی برای ایران ساده است و هم آمریکا می‌تواند اطمینان کسب کند که ایران به تعهدات برجامی خود پایبند خواهد بود. 

فرجی‌راد همچنین در پاسخ به این سوال که اینگونه مطرح می‌شود که پذیرفتن بازگشت آمریکا به برجام یعنی اعطای امتیاز استفاده از «مکانیسم ماشه» به این کشور، آیا این موضوع می‌تواند تهدیدی برای ایران باشد، گفت:  قطعا استفاده از مکانیسم ماشه ساختار و پیچیدگی هایی دارد که به راحتی قابل به اعمال نخواهد بود و آمریکا برای اعمال آن باید قادر باشد تا اجماع علیه ایران ایجاد کند. در ضمن راهکاری که در بالا برای ذخیره اورانیوم و نگهداری سانتریفیوژها اعلام کردم این امکان را برای ایران مهیا می کند که هر زمان ایالات متحده اراده استفاده از مکانیسم ماشه را دنبال کرد، ایران نیز بتواند توسعه برنامه هسته‌ای خود را از سربگیرد. 

وی ادامه داد: این‌ها خودشان می‌گویند ایران تا دسیدن به نقطه گریز هسته‌ای فاصله کمی دارد پس اگر ایران به تعهداتش عمل کند و آمریکا نیز همین کار را انجام دهد هیچ دلیل وجود ندارد که موضوع هسته‌ای ایران بار دیگر به شورای امنیت ارجاع شود.