به ازای هر یک میلیارد دلار واردات فولاد، ١٠٠ هزار فرصت شغلی از دست می‌رود
به نظر شما لزوم استفاده از تعرفه ها چیست؟
حمایتهای تعرفه ای به عنوان ابزار مناسبی در دست دولتها و برای حمایت از صنعت داخلی مورد استفاده قرار میگیرد. بدیهی است بحث تعرفه در کشورهایی که از صنایع خود حمایت میکنند، تنها به بخش فولاد آنها مربوط نمیشود، به گونه ای که اکثر کشورها سعی میکنند، از تمامی صنایع خود نیز با اعمال تعرفه های مناسب حمایت کنند، این در حالی است که اعمال بیشترین میزان تعرفه های وارداتی از سوی کشورهایی صورت میگیرد که آنها عضو سازمان تجارت جهانی (WTO) هستند که از آن جمله میتوان از کشور آمریکا به عنوان یک تولیدکننده بزرگ فولاد یاد کرد؛ جالب اینکه بسیاری از کشورهای حوزه خلیج فارس، پاکستان و ... که بعضاً خودشان فولاد تولید نمی کنند، روی واردات فولاد تعرفه اعمال کرده‌اند و با این ابزار از اشتغال و تشویق سرمایه گذاری در کشور خود حمایت میکنند.
فراموش نکنیم که به ازای هر یک میلیارد دلار واردات ۱۰۰ هزار شغل را در کشورمان از دست میدهیم. از این رو دولتها به عنوان متولیان تأمین منافع مردم خود در حوزه های گوناگون واقف هستند به چه میزان اعمال تعرفه بر روی واردات میتواند بر حوزه های یادشده مؤثر باشد. بنابراین به هیچ عنوان نمی‌توان دولتها را به دلیل اعمال تعرفه بر روی واردات متهم کرد، همان طور که در کشور ایران چندین سال بر روی واردات فولاد هیچ تعرفه ای نبود و هیچ تولیدکننده‌ای هم درخواست اعمال تعرفه را نداشت، اما به خاطر داشته باشیم شرایط ۲ تا ۳ سال اخیر به گونه‌ای رقم خورده است که تمامی دولتهای جهان به این نتیجه رسیدند که با اعمال تعرفه مناسب از اقتصاد و اشتغال کشورهای خود حمایت جدی به عمل آورند که ایران هم از این قاعده مستثنی نبوده است.
آیا کاهش تعرفه ها در برخی زمانها هم در همین راستا است؟
بله اگر امروز می‌بینیم که دولت محترم بحث کاهش میزان تعرفه ها را مطرح میکند، به این دلیل است که بنا را بر آن گذاشته که از تعرفه مناسب به شکل پویا استفاده کند، یعنی در مقاطعی که لازم است در کوتاهترین زمان و به شکل مناسب تعرفه ها را وضع و یا کم نماید؛ بنابراین این تفکر که دولت با وضع تعرفه اشتباه کرده است، غیرمنصفانه و غیر کارشناسی است. وضع تعرفه بر روی واردات فقط به میزان مصرف داخل کشورها بستگی ندارد، بلکه در پاره ای از مواقع به شرایط جهانی مربوط میشود.
تفاوت هزینه های تولید در کشور ما با سایر کشورهای صنعتی در چیست؟
این امر در دو تا سه سال اخیر به شرایطی که در جهان اتفاق افتاده مربوط میشود. به عنوان مثال تمام نرخ های انرژی از قبیل نفت و گاز، سنگ آهن و مواد اولیه ای که در تمامی صنایع فولادسازی جهان مورد استفاده قرار میگیرد، همگی سیر نزولی داشته است، اما در کشور ما مشاهده کردیم که هرسال نسبت به سال قبل با افزایش نرخ انرژی و مواد اولیه روبرو بودیم. ضمن اینکه هزینه های مالی در کشور ما به هیچ عنوان مطابق با شرایط جهانی نیست و بسیار بالاتر از آن است.
در بخش پول ما با هزینه های بالای ۲۰ درصدی روبرو هستیم، در حالیکه در کشورهای پیشرفته صنعتی این هزینه ها، دو تا سه درصد است. علاوه بر هزینه های مالی ما شاهد هستیم که نرخ خرید مواد اولیه نیز در کشورهای پیشرفته صنعتی دنیا سیر نزولی داشته، اما در کشور ما سیر صعودی را طی کرده است، یعنی به طور دقیق تولید فولاد در کشور ایران در یک شرایط کاملاً نابرابر با رقبای خارجی خود قرار داشته و دارد.
در بخش صادرات با چه شرایطی مواجه هستیم؟
تولیدکنندگان خارجی برای صادرات محصولات خود از بستههای حمایتی و مزیتها و جوایز صادراتی بهره‌مند می شوند. به عنوان مثال چین به صادرکنندگان خود ۱۷ درصد جایزه صادراتی میدهد، همچنین در بخش حمل و نقل و ... نیز حمایتهای بسیار خوبی از تولیدکنندگان خود به عمل میآورد. جمیع این حمایتها شرایطی فراهم میکند که تولیدکننده ایرانی در یک فضای کاملاً نابرابر با کشورهای دیگر به رقابت بپردازد. در همین فضا شاهد بودیم که صادرات فولاد جایگاه خود را حفظ و در سالهای اخیر رشد قابل ملاحظه ای داشت که انتظار داریم حمایتهای دولت محترم در این بخش به صورت بستهای کامل ارائه تا ظرفیت های بالقوه ایجاد شده بالفعل شوند.
هم اکنون در کشور ما در بخش فولاد وضعیت عرضه و تقاضا چگونه است؟
در حال حاضر نزدیک به ۲۰ شرکت تولیدکننده انواع محصولات تخت با ظرفیت ۱۷ میلیون تن محصول قابل عرضه در کشور وجود دارد. این در حالی است که نیاز فعلی کشور ما حدود ۸ تا ۹ میلیون تن است. از نظر تناژ کلی امکان پوشش ظرفیت تأمین مصرف داخلی در کشور وجود دارد، اما متأسفانه ظرفیت بالفعل فولاد تخت در کشور حدود ۵۵ درصد است، یعنی بیش از ۴۵ درصد ظرفیت ایجادشده در کشور فعال نیست که یکی از دلایل اصلی عدم دستیابی به این ظرفیت نبود حمایت تعرفه ای و عدم امکان دریافت تسهیلات با نرخ بهره پایین و حمایت ناکافی از صادرات است.
با توجه به نیاز داخلی آیا کاهش تعرفه ها به صلاح صنعت فولاد کشور است؟
اکنون از لحاظ میزان مصرف و تولید داخلی شرایطی در کشور حکم فرماست که جایی برای کاهش تعرفه ها وجود ندارد. قدر مسلم اینکه باید دولت با تعرفه و حمایت مناسب از صنایع داخلی شرایطی فراهم کند که از ظرفیتها و سرمایه گذاری‌های جدید ایجاد شده، استفاده کامل شود و این مهم میسر نمیشود مگر با حمایت مناسب از صنایع و فقط با انجام این کار است که برنامه تولید فولاد در افق ۱۴۰۴ دست خواهیم یافت. در سالهای اخیر شرکتها و تولیدکنندگان جدیدی همچون فولاد اکسین که تولیدکننده محصولات کیفی است، ظرفیت سازی های جدید فولاد مبارکه و... به ظرفیتهای فولاد تخت کشور اضافه شده که امکان تولید فولادهای ویژه را برای بازار فراهم کرده است. اگر از سوی وزارتخانه هایی مانند وزارت نفت به صنعت فولاد داخل اعتماد بیشتری شود، به یقین خواهیم توانست نیاز کشور را در داخل تولید و تأمین کنیم و در بخش واردات به نقطه صفر نزدیک شویم. آمارها نشان میدهد با توجه به شرایط فعلی کشور به تدریج میزان عرضه محصول در بازار داخل از میزان تقاضا و مصرف آن در حال پیشی گرفتن است.
به طور مشخص برای تأمین نیاز بازار داخل عملکرد فولاد مبارکه در سال جاری به چه صورت بوده است؟
پیش بینی میشود میزان عرضه محصولات فولادمبارکه تا پایان سال جاری از ۶ میلیون تن فراتر رود. این برای اولین بار است که فولاد مبارکه بالای ۶ میلیون تن محصول به بازار عرضه میکند. به خاطر داشته باشیم این میزان محصول نسبت به مدت مشابه سال قبل بیش از یک میلیون تن افزایش عرضه را نشان میدهد. مضاف بر اینکه در ۱۰ ماهه سال جاری میزان عرضه محصولات فولاد مبارکه به بازارهای داخلی نسبت به مدت مشابه سال قبل ۳۵ درصد رشد داشته است.
هماکنون هماهنگی بسیار خوبی بین فولاد مبارکه به عنوان تولیدکننده و شرکتهای مصرف کننده ورق‌های گرم برقرار است و مشاهده می کنیم که با کاهش واردات تجارت در بخش ورق های تخت نیز کاهش یافته است که مؤید آن کاهش واردات محصولات فولادی تخت به میزان ۱۵ درصد در ۹ ماهه سال جاری است.
برای حمایت از صنایع داخلی چه راهکارهایی وجود دارد؟
همانگونه که تأکید شد، قدر مسلم این است که هرچقدر اجازه واردات بی رویه داده شود، عملاً به تولید و اشتغال، ضربه هایی وارد آورده ایم که خوشبختانه دولت به این موضوع اشراف کافی دارد. در کشورهای پیشرفته برای حمایت از صنایع داخلی خود بسته های حمایتی از جمله ارائه تسهیلات کم بهره به صنایع و بخش مسکن، کمک به صنایع تکمیلی و پاییندستی از قبیل خودروسازی و صنایع نهایی و استفاده از مشوق‌های صادراتی تعریف میشود. این در حالی است که بسیاری از این موارد در کشور ما هنوز به طور کامل شکل نگرفته است که در صورت تحقق این امر به طور قطع و به طورکلی با انجام این حمایتها ما به ظرفیتهای تولید بالاتری در کشور دست خواهیم یافت.
