ایران توان قرار گرفتن در ده اقتصاد برتر جهان را دارد/ مناطق آزاد تجاری به هاب سرمایه‌گذاری خارجی تبدیل شود/ تصمیمات دولت بر پایه منطق اقتصادی باشد

رضا قریشی در گفت‌وگو با ایلنا در مورد  لایحه بودجه سال 99 و اینکه دولت در نظر دارد در بودجه امسال درآمدهای نفتی را از بودجه جاری حذف و تمام آن را صرف امور عمرانی کند، گفت: ضرب المثلی است که می‌گوید "روغن ریخته را نذر امامزاده می‌کند" حالا دولت درآمد نداشته نفت را خرج طرح‌های عمرانی می‌کند. واقعیت این است که درآمد ارزی حاصل از صدور نفت خام که ممر اصلی درآمد دولت و پایه واقعی ارزش افزوده‌گی کل اقتصاد ایران (نتیجتا کنترل بر آن به معنای کنترل اقتصاد ایران) بود به سطح بسیار پایینی تنزل کرده و دولت را وادار به حذف آن از بودجه سالانه‌اش کرده است.

وی ادامه داد: هستند کسانی که معتقدند درآمد نفت "نفرینی" بر اقتصاد ایران و کشورهای مشابه است چرا که انگیزه تولید و ارزش افزایی واقعی را از بین می‌برد و یا کمرنگ می‌کند در حالیکه اگر درست استفاده شود باعث بسیار "خیرات" می‌شود، نگاهی به برخی کشورهای همسایه و نروژ این نکته را روشن می‌کند. پس اشکال درـآمد نفت نیست، مقصر "تصمیم گیرندگانی" هستند که آن‌را در بیراهه خرج می‌کنند.

 این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که آیا این امر در اقتصاد ایران نیز قابل تحقق است؟ گفت: بلی، اگر تصمیمات دولت بر پایه منطق اقتصادی نه سیاسی و ایدؤلوژیک باشد و اقتصاد از شفافیت و حکومت قانون برخوردار باشد و بنیادها، بنگاه‌ها و نهادهای ورای قانونی که منافع خود را ارجح به منافع ملی می‌دانند و در جهت سود بیشتر و حذف رقبا به هر حربه غیرقانونی متوسل می‌شوند؛ سایه‌شان را از سر اقتصاد کم کنند. به نظر امر محال می‌رسد اما واقعا چنین نیست. در نظر داشته باشید که در دوران مصدق ما دوسال "اقتصاد بدون نفت" داشتیم.

وی افزود: مهم‌تر و مربوط‌تر، امکانات اقتصادی، یعنی بازار مصرف داخلی هشتاد میلیونی، و بازارهای کشورهای همجوار، نیروی کار با سطح تخصص و کارآیی بالاتر از منطقه، وجود منابع و امکانات مثلا توریسم و موقعیت جغرافیایی ممتاز، بین خلیج فارس و دریای مازندران، دروازه به کشورهای محصور در خشکی آسیای میانه و حتی جنوب روسیه، ایران را دارای توان بالقوه تبدیل شدن به یکی از ده اقتصاد برتر جهان می‌کند. کمبود نه امکانات اقتصادی بلکه سیاست‌های درست مبتنی بر منافع ملی، شفافیت و اولویت منطق اقتصادی است. در صورت وجود حداقل قابل قبولی از این موارد امکان اداره اقتصاد بدون نفت وجود دارد.

قریشی در پاسخ به این پرسش که سایر منابع کشور تا چه میزان امکان جانشینی درآمدهای نفتی را دارد؟ گفـت: اگر منظور صدور سایر مواد خام باشد این امر نه مقبول و نه میسر است. مقبول نیست چرا که اقتصاد ایران در سطحی از توسعه قرار دارد که احتیاج به فعالیت‌های "ارزش افزا" دارد. صدور مواد خام توان ارزش افزایی ناچیزی دارد. ثانیا درآمد حاصل قابل مقایسه با نفت خام نیست، ثالثا و مهمتر، همان بلایی که بر سر درآمدهای نفت آمد (تحریم‌ها)، بر سر آنها هم خواهد آمد.

 این استاد اقتصادسیاسی تصریح کرد: اما اگر منظور استفاده از امکانات فوق الذکر باشد، باضافه استفاده از امکانات زیربنایی، ایران یکی از بهترین سیستم‌های جاده‌ای و راه‌آهنی و بندری منطقه را داراست، می‌تواند از  تولید بویژه کالاهای مصرفی که در سطح منطقه از مقبولیت برخوردار است و ترانزیت و نهایتا تبدیل مناطق آزاد تجاری به "هاب" برای سرمایه گذاری خارجی و صدور به سرتاسر آسیای میانه و غربی بهره برداری کند.