بازار ارز در حال استراحت و رفع خستگی است/ پیشرفت ما نسبت به سایر کشورها کند است/ نباید از همتی انتظار معجزه داشت

مرتضی سامتی در گفت‌وگو با ایلنا در ارزیابی خود از تحولات نظام ارزی کشور گفت: ارزیابی جریان ارزی کشور نیازمند تجزیه و تحلیل گذشته است، در این واکاوی متوجه می‌شویم که نظام ارزی ما در دهه‌های گذشته وضعیت مناسبی را نداشته است. مداخله‌گری دولت‌ها در پیش و پس از انقلاب بویژه در دور دوم فعالیت خود کارکرد این نظام را تحت شعاع قرار داده است و این دولت‌ها همیشه بصورت یک ابزار اقتصادی با ارز برخورد کرده‌ و اجازه ندادند تا نرخ ارز روند طبیعی را طی کند.

وی ادامه داد: از همین روی این بحران ارزی اخیر که از اوایل سال شروع شده است یک بحران اجتناب ناپذیری بود، چون دولت اول آقای روحانی با مداخله در بازار ارز  سبب پایین نگه داشتن نرخ ارز شد در حالی که قیمت سایر کالاها روند طبیعی را طی می‌کرد. البته دولت با توجه به امکانات و اختیارات خود توانست در این کار موفق عمل کند، اما بارها تذکر داده شد که این سیاست به بحران می‌انجامد و نگه داشتن آن در سطح پایین موجب جهش ارزی خواهد شد.

این استاد دانشگاه اصفهان تصریح کرد: البته این اقدام در دور اول تمام دولت‌های پس از جنگ وجود داشته که نتیجه آن جهش نرخ ارز در دور دوم بوده است.

سامتی در توضیح تحولات اخیر بازار ارزی گفت: این بار مسائلی مانند کاهش ذخایر ارزی کشور در مقایسه با دولت‌های دوم پیشین، وجود تحریم و منازعات با آمریکا، ممنوعیت ورود برخی کالاهای استراتژیک مزید بر علت شده است تا اثربخشی جهش‌های ارزی نسبت به گذشته نمود بیشتری داشته باشد. طبیعی است که ما هم در کنترل بحران ناتوان بودیم و حرکت آرام بازار ارز در ماه‌های اخیر نه به دلیل مدیریت بازار ارز، بلکه مربوط به استراحت و رفع خستگی نرخ پس از جهش ارزی بود.

این کارشناس اقتصادی با اشاره به ماهیت نرخ ارز گفت: نرخ ارز به طور کلی نشان دهنده رابطه برابری قدرت اقتصادی کشورها در یک دوره زمانی خاص است و به نوعی نسبت قدرت خرید پول‌های کشورهای مختلف را تشکیل می‌دهد، بنابراین وقتی قدرت خرید پول یک کشور کاهش پیدا می‌کند در واقع نشان دهنده پیشرفت اندک آن کشور نسبت به سایر کشورها است. البته دولت می‌تواند با استفاده از ابزارهای مانند تزریق ارز حاصل از صادرات نفت به بازار، از کاهش قدرت خرید پول بطور موقت جلوگیری کند به عبارت دیگر قدرت خرید پول داخلی را بصورت مصنوعی بالا نگه دارد.

استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان افزود: در حال حاضر مشاهده می‌شود که صنایع کشور مانند گذشته فعالیت ندارند و تولید خود را کاهش داده یا تعطیل کرده‌اند که پیامد آن افول اشتغال، تضعیف اقتصاد و کاهش قدرت خرید پول داخلی است. از همین روی است که ارزش ریال نه تنها در برابر دلار بلکه در برابر سایر ارزها مانند یوان نیز کاهش یافته است، بنابراین اقتصاد ما از لحاظ تولید و ایجاد ارزش افزوده وضعیت مناسبی ندارد و این باعث تضعیف ارزش پول داخلی می‌شود، البته این به معنای نبود پیشرفت در اقتصاد کشور نیست بلکه سرعت پیشرفت ما نسبت به سایر کشورها کند است و این همانند مسابقه دو است در حالی‌که ما می‌دویم، دیگران نیز می‌دوند اما با سرعت بیشتر.

این اقتصاددان تصریح کرد: شاید در دوره‌هایی ما می‌توانستیم با فروش نفت و تزریق ارز حاصل از آن تضعیف ارزش پول داخلی را جبران کنیم اما در شرایط تحریم و کاهش صادرات نفت، افزایش انتظارات تورمی دیگر این امکان وجود ندارد.

سامتی در مورد عملکرد دکتر همتی، رییس‌ کل بانک مرکزی، گفت: زمانی که آقای همتی سکان بانک مرکزی را دست گرفتند نظام ارزی کشور در بحران بود و چون این بحران توسط یک نفر ایجاد نشده بود طبیعتا یک نفر هم نمی‌توانست آن را برطرف کند. این بحران نتیجه سیاست‌های ارزی سه یا چهار دهه اخیر است و به عوامل مختلفی مانند بازارهای داخلی، بازارهای جهانی، کیفیت اقتصاد کشور، جهان و منطقه متصل است، در نتیجه انتظار معجزه از یک نفر غیر منطقی است.