توقف برداشت آب از منابع تجدیدشونده با توسعه واحدهای شیرین‌سازی آب

یادداشت- سید مسعود احمدی- کارشناس ارشد انرژی- ظرفیت بالای تولید آب شیرین در کشور این امکان را مهیا نموده است که بدون برداشت از منابع آب تجدیدشونده نیاز آبی کشور را تامین کرد. در صورت احداث واحدهای شیرین‌سازی آب در کنار نیروگاه حرارتی بازدهی مجموعه تا 80% افزایش می‌یابد.

یکی از مهم‌ترین مسائل پیش روی دنیا به ویژه منطقه خاورمیانه بحث تامین آب است به گونه‌ای که برخی از کارشناسان جنگ آینده دنیا را بر سر مسائل آب دانسته‌اند.

منابع آب تجدیدپذیر کشور ایران در سال 93 بیش از 130 میلیاردمترمکعب بوده است که این مقدار در سال 94 به 116 میلیاردمترمکعب کاهش پیدا کرده است و در سال 95 این میزان باز کمتر شده است. در حال حاضر بنا به گفته چیت‌چیان وزیر نیرو 86 درصد منابع آب تجدید شونده کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی در توضیح این میزان از برداشت آب تجدیدشونده گفته است که « در هرمنطقه ای که بیش از ۴۰ درصد از منابع تجدیدپذیر استفاده شود، آن منطقه دچار تنش آبی می‌شود و اگر بیش از ۶۰ درصد از آب تجدیدپذیر مصرف شود، آن منطقه دچار بحران می‌شود.»استفاده بی‌رویه از منابع آب تجدیدپذیر در حالی رو به افزایش است که برنامه‌های مشخص شده برای کاهش این میزان از برداشت آب تجدیدشونده جامه عمل به خود ندیده است و این احتمال وجود دارد که کشوردر سال‌های آینده با مشکلاتی جدی در تامین آب روبرو شود.

یکی از راهکارهای جبران منابع آبی مورد نیاز کشور شیرین‌سازی آب دریا است. با استفاده از این روش هم کمبود آب مناطق حاشیۀ سواحل جنوبی کشور بهبود می‌یابد و هم می‌توان بازده کلی تولید برق نیروگاه‌های حاشیه سواحل را افزایش داد. در صورت اضافه شدن بخش بخار و واحدهای شیرین‌سازی آب به نیروگاه‌های گازیبا استفاده از حرارت خروجی توربین گاز، بخار آب تولید می‌شود و این بخار به عنوان ورودی توربین بخار برای تولید برق مورد استفاده می‌گردد. همچنین از بخار خروجی توربین بخار برای تبخیر و سپس میعان نمودن آب دریا برای تولید آب شیرین استفاده می‌گردد. با انجام این کار، بازدهی نیروگاه از 30 درصد به 80 درصد می‌سد.

همچنین بیش  از نیمی از دشتهای کشور در وضعیت بحرانی منابع زیرزمینی آب قرار دارند و اثرات این مسئله با شور شدن آب چاهها، افت شدیدترا ز آب و فرونشست زمینها مشخص می شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد که حدود 14 هزار مگاوات نیروگاه گازی در نوار ساحلی جنوب کشور موجود است که ظرفیت تولید روزانه 3 میلیون متر مکعب در روز معادل مصرف آب شهر تهران را دارد. این مقدار از آب تولیدی نیاز روزانه حدود 13 میلیون نفر را در نوار ساحلی جنوب کشور برطرف می‌کند.

علاوه بر این بنا بر گزارش انجمن بین‌المللی نمک‌زدایی انتظار می‌رود که تاسال ۲۰۲۰ میزان شیرین‌سازی آب دریا به ۱۲۰ میلیون متر مکعب در روز برسد که ۴۰ میلیون متر مکعب آن در خاورمیانه برنامه‌ریزی شده است. این در حالی است که کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس و دریای عمان برای رفع مشکل کمبود آب اقدام به تأسیس واحدهای آب‌ شیرین‌ کن در کنار واحدهای تولید برق نموده‌اند و تقریبا تمام آب آشامیدنی این مناطق با استفاده از آب شیرین‌کن تأمین می‌شود. ظرفیت آب شیرین‌کن‌های کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در حال حاضر به 30 میلیون متر مکعب در روز می‌رسد. اما با وجود ظرفیت تولید روزانه 3 میلیون مترمکعب آب تنها روزانه 40 هزار مترمکعب آب دریا در کشور شیرین می‌شود.

بنابر این با توجه با ظرفیت بالای تولید آب شیرین در کشور با استفاده از آب دریا و نیاز شدید استانهای جنوبی و شرقی کشور به آب قابل شرب به نظر می‌رسد که توسعه واحدهای شیرین‌سازی آب دریا انتخاب مناسبی باشد.