در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
احتمال وجود ۱۲۰ تریلیون فوت مکعب گاز در خزر / ورود روسیه به چالوس شایعه است
تحلیلگر موسسه بین‌المللی داده‌های انرژی کپلر گفت: در حال حاضر، حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد از تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی تأمین می‌شود که در برخی فازها کاهش تولید را تجربه کرده است. بنابراین، کشف احتمالی چالوس باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که توسعه پرهزینه آن توجیه‌پذیر باشد و حجم کافی برای بازار پرمصرف داخلی ایران تأمین کند.
همایون فلکشاهی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره ارزیابی کشف و برداشت احتمالی از ذخایر گازی در خزر اظهار داشت: اگر واقعاً میدانی به نام چالوس کشف شود ایران احتمالاً به فناوری خارجی برای توسعه آن نیاز خواهد داشت. طبق گزارش‌ها، این ساختار در منطقه‌ای از دریای خزر قرار دارد که عمق آب در آن به حدود هزار متر می‌رسد و میانگین عمق نیز چیزی بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ متر است. با اینکه شرکت ملی نفت ایران در دو دهه گذشته توان فنی خود را بهبود داده، اما تاکنون هیچ میدان گازی در آب‌های عمیق توسعه نداده است. به عنوان مثال، میدان گازی پارس‌جنوبی در عمقی حدود ۶۰ متر قرار دارد. علاوه بر این، توسعه چنین میدانی بسیار پرهزینه است، آن هم در شرایطی که منابع مالی محدود است و شرکت ملی نفت اولویت‌های دیگری دارد. بنابراین، اگر واقعاً میدانی کشف شود، به احتمال زیاد ایران برای توسعه آن به همکاری خارجی نیاز خواهد داشت.
احتمال وجود ۱۲۰ تریلیون فوت مکعب گاز در خزر
وی افزود: شایعات زیادی درباره میدان چالوس مطرح شده، اما اطلاعات موثق و قابل استنادی درباره این ساختار وجود ندارد. بر اساس اطلاعات موجود، هنوز هیچ چاه اکتشافی در این منطقه حفاری نشده که بتوان بر اساس آن گفت میدانی کشف شده است. بیشتر این حرف‌ها بر پایه این است که ساختار زمین‌شناسی امیدبخشی به نام چالوس، بر اساس مطالعات لرزه‌نگاری شناسایی شده که ممکن است تا ۱۲۰ تریلیون فوت مکعب گاز داشته باشد – چیزی حدود یک‌چهارم میدان پارس جنوبی در بخش ایرانی – اما تا زمانی که چاه اکتشافی زده نشود، هیچ قطعیتی در مورد وجود میدان گازی وجود ندارد. حتی ممکن است عملیات اکتشاف به نتیجه نرسد یا به کیسه‌های کوچک گاز ختم شود که ارزش توسعه نداشته باشد. در واقع، احتمال موفقیت حفاری‌های اکتشافی در سطح جهانی حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد است، بنابراین احتمال اینکه میدان قابل برداشت در ساختار چالوس وجود نداشته باشد، زیاد است.
تحلیلگر موسسه بین‌المللی داده‌های انرژی کپلر توسعه مشترک میدان گازی چالوس توسط ایران، چین و روسیه را در حد شایعه دانست و گفت: این موضوع فعلاً فراتر از یک گمانه‌زنی بی‌اساس نیست.
فعلا روسیه هم از همکاری نفتی و گازی با ایران معذور است
وی درباره نیاز به کشورهای خارجی برای برداشت و توسعه میدان نفت و گاز در آب‌های عمیق تصریح کرد: با توجه به اینکه ایران همچنان تحت تحریم‌های ثانویه آمریکا قرار دارد، بعید است که شرکت‌های خارجی حتی شرکت‌های چینی حاضر به ورود به چنین پروژه‌ای شوند. چراکه این شرکت‌ها در پروژه‌هایی در خاورمیانه یا آمریکای لاتین سهام دارند و نمی‌خواهند با تحریم‌های آمریکا مواجه شوند، زیرا این مسئله توانایی‌شان برای دسترسی به سیستم مالی آمریکا را محدود می‌کند. شرکت‌های روسی احتمال بیشتری برای مشارکت دارند، به‌ویژه چون این پروژه در دریای خزر است، اما حتی این هم با موانع زیادی روبروست. از طرفی، باتوجه به شرایط فعلی ایران، گاز تولیدی احتمالاً صرف مصرف داخلی خواهد شد، بنابراین برای روسیه سود چندانی ندارد. همچنین رسیدن به توافق مالی که هر دو طرف را راضی کند، کار ساده‌ای نیست. البته روسیه در گذشته در پروژه‌هایی مانند مصر یا اقلیم کردستان عراق مشارکت داشته، چون معمولاً علاقه‌مند به داشتن سهمی در پروژه‌هایی است که ممکن است رقیب صنعت گاز خودش شوند. اما به هر روی این منطق دیگر مثل گذشته کاربردی ندارد، چون صادرات گاز روسیه به اروپا تقریباً متوقف شده است.
تهدید امریکا و نبود توجیه اقتصادی
فلکشاهی خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه ایران تاکنون هیچ میدان دریایی در آب‌های عمیق توسعه نداده، نیاز به ساخت یا واردات تجهیزات خاص حفاری و تاسیسات تولیدی دارد. شرکت‌های روسی و چینی چنین فناوری‌هایی دارند، اما چالش اصلی برای ورود آن‌ها به پروژه‌ای در ایران، همان تهدید تحریم‌های آمریکا و نبود توجیه اقتصادی، به‌ویژه با توجه به قیمت پایین گاز در داخل ایران است.
امکان تامین نیاز گازی شمال کشور
وی درباره تامین نیاز شمال کشور در صورت وجود احتمالی گاز در خزر توضیح داد: این برنامه مشروط به این است که اولاً میدان بزرگی کشف شود، و ثانیاً ایران بتواند با کمک خارجی آن را توسعه دهد. در حال حاضر، حدود ۷۰ تا ۷۵ درصد از تولید گاز ایران از میدان پارس جنوبی تأمین می‌شود که در برخی فازها کاهش تولید را تجربه کرده است. بنابراین، کشف احتمالی چالوس باید به اندازه‌ای بزرگ باشد که توسعه پرهزینه آن توجیه‌پذیر باشد و حجم کافی برای بازار پرمصرف داخلی ایران تأمین کند. چنین فرآیندی، حتی در صورت کشف میدان، سال‌ها زمان خواهد برد و واقع‌بینانه‌ترین برآورد این است که حداقل ۱۰ تا ۱۵ سال با اولین تولید فاصله داریم.
صادرات به اروپا شرط دارد
این تحلیلگر ارشد موسسه بین‌المللی داده‌های انرژی کپلر درباره امکان صادرات به اروپا از ذخایر احتمالی گاز خزر تاکید کرد: به نظر من اولویت مطلق ایران باید تأمین نیاز بازار داخلی گاز باشد، قبل از اینکه به صادرات فکر کند. اما اگر چنین گزینه‌ای بررسی شود، مسیر صادرات گاز به اروپا می‌تواند از طریق ترکیه باشد و زیرساخت‌های زمینی آن تا حد زیادی فراهم است، چراکه لوله‌کشی‌هایی برای انتقال گاز ترکمنستان به آذربایجان از طریق ایران وجود دارد (هرچند فعلاً جریان گاز در این مسیر متوقف شده). با این حال، صادرات گاز ایران به اروپا در شرایط فعلی بعید به نظر می‌رسد، چون روابط سیاسی بین تهران و کشورهای اروپایی مطلوب نیست. از زمان جنگ اوکراین و نزدیکی بیشتر ایران به روسیه، فاصله با اروپا نیز بیشتر شده است. برای اینکه چنین پروژه‌ای عملی شود، روابط سیاسی ایران با اروپا باید به‌طور چشمگیری بهبود یابد، که در حال حاضر بعید به نظر می‌رسد.
