ساخت بندر بزرگ خلیج فارس کلید خورد/ امکان ورود کشتی‌های نسل جدید به کشور

بهروز آقایی در گفت وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا با اشاره به اهمیت حمل و نقل دریایی در رشد تجارت جهانی اظهار داشت: سالانه حدود 11 میلیارد تن کالا در جهان از طریق حمل و نقل دریایی، توسط 99 هزار و 800 فروند شناور از آسیای جنوب شرق تا اروپا و آمریکا و از قاره امریکا به اروپا وآسیا جابجا می‌شود که نشان از اهمیت حمل و نقل دریایی در رشد و توسعه تجارت جهانی  دارد. 

وی ادامه داد: در این میان سهم قاره آسیا از این تجارت معادل 54 درصد است و در تقسیم بندی سهم کالاها از تجارت جهانی دریایی، مواد نفتی با 45 درصد بیشترین سهم را دارد، اما با توجه به شاخص‌های اندازه‌گیری تأثیر پذیری نوع حمل کالا در عملکرد بنادر حمل کانتینری با 16 درصد از سهم کل تجارت دریایی مهمترین شاخص برای سنجش عملکرد بنادر بزرگ جهان محسوب می‌شود. 

مدیرکل بنادر و دریانوردی خوزستان گفت: سالانه از سوی بزرگترین موسسات تخصصی در حوزه حمل و نقل دریایی فهرستی منتشر می‌شود که براساس آن فهرست و همچنین طبق گزارش منتهی به پایان سال میلادی گذشته  10 بندر بزرگ جهان معرفی شده‌اند که جایگاه اول تا نهم متعلق به بنادر قاره آسیا است و 7 جایگاه از این فهرست به کشور چین  تعلق دارد که امروز یکی از بزرگترین قطب‌های اقتصادی جهان محسوب می‌شود.

آقایی افزود: یکی دیگر از مهمترین شاخص‌های بررسی عملکرد کشورها و بنادر در حوزه حمل و نقل دریایی، شاخص ضریب دسترسی کشورها به خطوط کشتیرانی، بنادر و شبکه حمل و نقل است. با توجه به اینکه جغرافیا، جمعیت و بازارهای تولید و مصرف در تعیین این شاخص نقش اصلی را به عهده دارد، بنابراین مسیر دسترسی از دو منطقه بزرگ؛ شامل آسیای جنوب شرق با محوریت کشور چین که عمدتا بازارهای تولیدی را در اختیار داشته، به سمت کشورهای اروپایی با شاخص بسیار مطلوب بالای 75 درصد در ضریب دسترسی، نشانگر پراکندگی و فراوانی بازارهای هدف تولید و مصرف بوده و این نکته بسیار حائز اهمیت است که برای رسیدن بازارهای دو منطقه بزرگ آسیای جنوب شرق و کشورهای اروپایی، مسیر عبور از حوزه خلیج فارس کوتاهتر و کم هزینه تر شناخته شده است .

وی با بیان اینکه بازار کانتینری جهان در سال 2021 با سهم 16 درصدی از کل تجارت جهانی دریایی بیش از 816 میلیون TEU بوده، اظهار داشت: از آنجایی که کالای کانتینری یک کالای نهایی محسوب می‌شود بنابراین حمل کالا با کانتینر یکی از اولویت‌های صاحبان کالا بوده و در نتیجه عملکرد کانتنیری بنادر همواره یکی از مهمترین شاخص‌های رتبه‌بندی بنادر بزرگ جهان به شمار می‌رود از این رو داشتن جایگاه در بین بنادر برتر کانتینری، از استراتژی‌های مهم بنادر بزرگ دنیا به شمار می‌رود.

آقایی به اشاره به سهم منطقه در بازار کانتینری گفت: منطقه آسیای جنوب شرق و خاورمیانه با دارا بودن 58 بندر بزرگ کانتینری و با حجم عملکرد 460 میلیون TEU، بیش از نیمی از عملکرد کانتینری جهان را به خود اختصاص داده که عمده این کالاها از آسیای جنوب شرق به سمت اروپا و امریکا حمل می‌شود و در رتبه بندی 100 بندر بزرگ کانتینری، سهم کشورهایی آسیایی بسیار قابل توجه است و در حوزه خلیج فارس هم  بندر جبل علی کشور امارات دارای رتبه 7 ام جهان در سال 2021 بوده است.

مدیر کل بنادر و دریانوردی خوزستان با تاکید بر اینکه میان دو قطب بزرگ تولید و مصرف و وجود بزرگترین کریدورهای تجاری دریایی جهان، حوزه دریای عمان و خلیج فارس از موقعیت استراتژیکی برخودار است، ادامه داد: کوتاهی مسیر دسترسی و همچنین تعدد دسترسی از مراکز تولید به بازارهای مصرف از جمله فاکتورهای مهم این منطقه  محسوب می‌شود و بزرگترین کشورهای تولیدکننده نفت و گاز جهان در پسکرانه این حوزه بوده که نشان از وجود گردش سرمایه عظیم و در نتیجه وجود تقاضای بالای مصرف کالا را دارد. کشورمان با وجود 15 کشور و با جمعیت 600 میلیون نفری در اطراف خود، یکی از با صرفه ترین مسیرهای ترانزیت کالا از مراکز تولید به مراکز مصرف است که درنتیجه می‌تواند یکی از کشورهای با ضریب دسترسی بالا به شمار رود.

وی افزود: به دلیل این موقعیت کشورهای حوزه دریای عمان و خلیج فارس علیرغم عدم برخورداری از ویژگی‌های منحصر بفرد ایران در موقعیت جغرافیایی و جمعیت پیرامونی با انجام سرمایه گذاری هنگفت در توسعه بنادر خود، سهم بسیار قابل توجهی از عملکرد بنادر به ویژه در بخش حمل کالای کانتینری را به خود اختصاص داده‌اند. به طوریکه 33 میلیون TEU عملکرد بنادر امارات، قطر، کویت، عمان، عربستان، پاکستان و عراق  در سال 2021 بوده و سهم کشور ایران با عملکرد 1.8 میلیون TEU از کشور عراق که دورترین نقطه حوزه خلیج فارس به شمار می‌رود هم، در این زمینه کمتر بوده است.

مدیرکل بنادر و دریانوردی خوزستان با اشاره به جایگاه منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی در تجارت دریایی منطقه تاکید کرد: منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی با 11 هزار هکتار وسعت در شمال غربی خلیج فارس و در استان خوزستان به عنوان دومین استان تاثیرگذار در تولید ناخالص ملی کشور واقع شده است. دسترسی کوتاه این بندر به مرزهای زمینی و دریایی غربی، شمال غربی و شمال کشور نسبت به سایر بنادر منطقه، در کاهش هزینه های تمام شده کالا بسیار قابل توجه  است. همجواری با 23 پتروشیمی با ظرفیت تولید سالانه 26 میلیون تن محصول، دسترسی به راه آهن سراسری، وجود بستر لازم برای توسعه پایانه‌های تخصصی تخلیه و بارگیری انواع کالا ظرفیت و توان منحصربفرد را ایجاد کرده که ضرورت دارد برای داشتن ضریب بالای دسترسی این بندر از شاخص هایی نظیر، موقعیت جغرافیایی و پسکرانه جمعیتی و صنعتی، جهت احیاء ظرفیت‌های کریدور شمال - جنوب برای کشور و ایجاد رقابت منطقه ای از برنامه های بلند مدت بهره گرفت.

آقایی از ساخت بندر بزرگ خلیج فارس در خورستان و در جوار بندر امام خبر داد و گفت: در سال 1307، بندری با 6 اسکله چوبی در منتهی الیه خور موسی ساخته شد که براساس طرح‌های توسعه‌ای از سال 52 تا سال 57 بندری بزرگتر و با افزودن 27 پست اسکله، طول اسکله‌های آن به 7 کیلومتر رسید. بندر جدید با سرمایه گذاری تدریجی در حال حاضر با 38 پست اسکله فعال دارای میانگین ضریب اشغال اسکله به میزان  75 درصد و در برخی کالاها نظیر کالاهای نفتی 90 درصد است. این شاخص نشان دهنده روند تکمیل شدن ظرفیت بندر است بنابراین ضرورت دارد نگاهی فراتر از بندر فعلی برای ساخت یک بندر جدید شکل بگیرد. 

وی تاکید کرد: با توجه به تحولات اقتصادی در منطقه و رشد روز افزون سرمایه گذاری ها در کشورهای حوزه خلیج فارس در زمینه توسعه بنادر خود و به طور خاص در حمل کانتینری کالا به ویژه کشورهای قطر ، کویت و عراق باید به سمت افزایش توان عملیاتی و لجستیکی منطقه ویژه اقتصادی بندر امام خمینی و بهره گیری از شاخص‌های مهم جغرافیایی و اقتصادی آن برای کسب سهم بیشتر از بازارهای تجاری منطقه پیش برویم.

مدیر کل بنادر و دریانوردی خوزستان با اشاره به مزیت‌های بندر بزرگ خلیج فارس و جانمایی آن گفت: در اراضی توسعه‌ای بندر و با استفاده از موهبت طبیعی خور موسی، دو موقعیت مناسب برای احداث بندری بزرگ با عرض کانال و عمق آبخور خاص، امکان سنجی شده و طبق موقعیت‌های پیش بینی شده با آبخور بالای 35 متر، امکان پهلوگیری کشتی‌های بسیار بزرگ نسل جدید را داراست و از لحاظ دسترسی به بندر فعلی و شهرهای پسکرانه خود هم دارای موقعیت‌های قابل توجهی است.