حجم تجارت ۶ میلیون دلاری ایران با اقلیم کردستان/ کیفیت محصولات صادراتی رقابت‌پذیر نیست/ ترکیه بزرگترین رقیب ایران در اقلیم

سید کمال حسینی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا در مورد وضعیت تجارت ایران با اقلیم کردستان و ملزومات گسترش روابط تجاری اظهار کرد: تعداد کامیون‌هایی که از ایران به اقلیم کردستان از طرق مرز باشماق حرکت کرده‌اند نسبت به مدت مشابه سال گذشته افزایش یافته است یعنی اگر سال گذشته تعداد آنها 100 دستگاه بود امروز به 130 تا 150 دستگاه رسیده است. بیشتر کالاهایی هم که از ایران به اقلیم کردستان صادر شده‌اند مصالح ساختمانی، میوه و سبزیجات بوده و علت آن هم این است که در سال گذشته مرزها مدت زیادی بسته بودند، اگر سال گذشته مرزها بسته نمی‌شدند شاید تغییری هم ایجاد نمی‌شد یا حتی شاهد کاهش آن بودیم.

وی افزود: ما هنوز نتوانسته‌ایم آن طور که انتظار می‌رود به جایگاه صادراتی خود در اقلیم کردستان برسیم، این منطقه بیشتر مصرف‌کننده است و متاسفانه رقبا از ما دراین زمینه پیشی گرفته‌اند. کشور ما آمادگی صادرات غیرنفتی را برخلاف شعارها در واقعیت ندارد، ما در مسائلی مانند زیرساخت‌های مرزی، گمرکی، حمل و نقل، نحوه بسته‌بندی کالا، کیفیت کالا و مسائل دیگری که بتواند در بازار جهانی ما را رقابت‌پذیر کند، خوب عمل نکرده‌ایم. از قدیم تکیه ما بر فروش نفت بوده و تنها چندسالی است که به خاطر مسئله تحریم، رو به تولیدات صادرات‌محور آورده‌ایم اما هنوز نتوانستیم جایگاه خود را در این حوزه پیدا کنیم.

حسینی همچنین اضافه کرد: میزان مبادلات تجاری ما با اقلیم کردستان با احتساب ترانزیت تنها حدود 6 میلیون دلار است که بیش از 70 درصد آن هم ترانزیت است. ترانزیت هم به این معنا است که ما برای رقیب خودمان شرایطی را فراهم کردیم تا از خاک ما برای حمل کالا استفاده کنند و بیشتر از خود ما کالا بفروشند. گرچه ترانزیت درآمدزایی دارد، اما اعتقادی به ترانزیت محصولات خارجی از طریق کشور خودمان به بازاری که می‌توانیم در آن حضور داشته باشیم را ندارم.  ما باید به دنبال تسهیل‌گری برای محصولات کشور خود باشیم.

وی در پاسخ به سوالی پیرامون رقبای ایران در اقلیم کردستان گفت: کشورهای زیادی مانند ترکیه، چین، سوریه، اردن، کشورهای اروپایی به اقلیم کردستان صادرات دارند اما قوی‌ترین رقیب ما در اقلیم کردستان، ترکیه است، امارات، سوریه و اردن هم رقبای ما در محصولات غذایی هستند. در محصولات فنی نیز کشورهای اروپایی، چین و ترکیه حضور جدی دارند. ولی به خاطر هم‌مرز بودن، قیمت انرژی و سبقه فرهنگی، زبانی و قومی هزینه‌های تبلیغات و جذب بازار کمتر است، بنابراین باید در اقلیم موفق‌تر باشیم.

رییس اتاق بازرگانی سنندج با انتقاد از کیفیت محصولات صادراتی به اقلیم تصریح کرد:‌ نحوه بسته‌بندی، کیفیت و نمود کالاهای ما در بازارهای بین‌المللی حتی در اقلیم کردستان که به راحتی می‌توانیم به آن دسترسی داشته باشیم خوب نیست. برای مثال در بعضی مواقع سیب‌زمینی که ما به اقلیم صادر می‌کنیم برگشت می‌خورد، صادرات میوه و تره‌‌بار به اقلیم کردستان به دلیل نحوه صادرات، بسته‌بندی، شیوه پایش در مرزها، فرآیند ترخیص کالا از گمرکات، ورود دستگاه‌هایی که در مرزها هستند مانند هنگ مرزی و... تحت تاثیر قرار گرفته است. به هرحال این دستگاه‌ها دیدگاه دیگری به مسئله دارند، حافظ امنیت کشور هستند و مسائل اقتصادی چندان برای آنها مهم نیست و در اولویت‌های بعدی برایشان قرار دارند.

وی افزود: بنابراین کالا به شکل درست و باکیفیت به دست مشتری نمی‌رسد، کاهویی که در راه صادرات زیرپا له می‌شود قاعدتا با کاهویی که در بسته بندی شکیل و مرتب به دست مشتری می‌رسد متفاوت است. همه اینها بر اینکه ما مشتریان خود را حفظ کنیم و روابط تجاری را گسترش دهیم تاثیرگذار هستند، علاوه بر این کمک می‌کند که محصولات ما با قیمت بهتری به فروش برسند. تولیدکننده شرایط مالی این را ندارد که بتواند محصول را با بسته‌بندی خود ارائه دهد، دستگاه‌های رابط مانند شرکت‌های مدیریت صادرات هم که بتوانند محصولات را بسته‌بندی کنند هم هنوز مجهز نشدند. در مقابل شاهد هستیم که محصولات ترکیه به زیبایی صورت‌بندی شده و با کیفیت به دست مشتری می‌رسد، قاعدتا در چنین شرایطی آنها موفق می‌شوند.

حسینی ضمن انتقاد از نبود حمایت برای صادرات گفت: از همه این موضوعات مهم‌تر مشکل برنامه‌ریزی و عدم اطمینان به آینده برای صادرات در کشور است که دست تجار و سرمایه‌گذاران را بسته است. کسی جرئت نمی‌کند مثلا برای صادرات به اقلیم کردستان سرمایه‌گذاری کند چراکه ممکن است بخشنامه‌ای صادر شود و کلا جلوی کار گرفته شود. متاسفانه موضوعات اقتصادی و تجاری را کسی جدی نمی‌گیرد، یک تاجر مدت‌ها برای باز کردن جای خود در یک بازار تلاش می‌کند و یک دفعه با منع صادرات محصول مواجه می‌شود. اگر بعد از چند ماه هم بخواهد به آن بازار برگردد رقیب جای او را گرفته است. هیچ خط قرمزی برای صادرات تعریف نشده، هر میزان هم که شعار داده شود که هدف و برنامه‌ریزی برای افزایش صادرات است ولی تا زمانی که امنیت ذهنی برای سرمایه‌گذاری ایجاد نشود، هیچ کس حاضر به سرمایه‌گذاری برای ارتقای کیفیت نیست.

وی خاطرنشان ساخت: اگر دولتمردان بخواهند در رسیدن هدف افزایش مراودات تجاری با اقلیم کردستان موفق شوند باید توجه بیشتری در سفارتخانه‌ها و وزارت خارجه به بخش اقتصادی داشته باشند. رایزن‌های اقتصادی در کشورهای هدف صادراتی و اقتصادی باید بیشتر از رایزن‌های سیاسی باشد. برای موفقیت اقتصادی باید این برنامه‌ها پیش گرفته شود.

حسینی در پایان در پاسخ به سوالی در مورد وضعیت واکسیناسیون در اقلیم کردستان بیان کرد: واکسیناسیون در اقلیم کردستان در حال انجام است و پیش‌روی خوبی هم داشته است، محدودیت چندانی هم وجود ندارد و کسانی که بخواهند می‌توانند واکسن دریافت کنند. واکسن مورد استفاده در اقلیم هم فایزر است اما شرایط اقلیم کردستان مانند ارمنستان نیست که ایرانیان برای واکسیناسیون به آنجا سفر کنند.