در گفت‌وگو با ایلنا مطرح شد:
جای خالی سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس در تولید برق ایران / نرخ دلار اوضاع تجدیدپذیرها را بحرانی کرد
شاهد رکود و توقف نصب سامانه‌های خورشیدی و در نتیجه تعطیلی، تعدیل نیرو و خروج این شرکت‌ها از این زمینه کاری بوده‌ایم. این وضعیت به حدی بحرانی است که می‌توان وضعیت اضطراری برای این صنعت اعلام کرد.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایلنا، نرخ‌های خرید تضمینی برق از سامانه‌های خورشیدیِ کوچک مقیاس از جمله موضوعاتی است که فعالین این حوزه همواره با آن چالش داشته و افزایش نرخ را خواستار بوده‌اند، اکنون فعالین سامانه‌های خورشیدی کوچک مقیاس ضمن اعلام وضعیت بحرانی در این بخش معتقدند که قیمت خرید برق از تجدیدپذیرها باید تا 80 درصد افزایش یابد تا اقتصادی شده و توجیه توسعه و ادامه فعالیت داشته باشد.
در همین ارتباط گفت‌وگویی با سید محمد جواد موسوی، نایب رئیس کمیته تجدیدپذیر سندیکای صنعت برق داشتیم، که بخش اول آن را در ادامه می‌خوانید:
کوچک‌مقیاس‌ها در ایران جایی ندارند
- وضعیت نیروگاه‌های خورشیدی کوچک مقیاس در ایران چگونه است؟ آیا آماری وجود دارد؟
کشورها در حال تنوع دادن به سبد تولید انرژی خود هستند. در کشور ایران نیز توجه به انرژی‌های تجدیدپذیر از سال‌های دور آغاز شده است و تاکنون 920 مگاوات نیروگاه‌های تجدیدپذیر در کشور از تکنولوژی‌ها و سایزهای مختلف نصب شده است. نکته مهم این است که نیمی از این 900 مگاوات، یعنی 450 مگاوات مربوط به نیروگاه‌های خورشیدی است ولی از این میان تنها حدود 60 مگاوات یعنی حدود 13 درصد مربوط به سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس است که نشان‌دهنده عدم توجه کافی به این بخش است.
علیرغم اهمیت زیاد نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس در ترویج و فرهنگ‌سازی انرژی‌های تجدیدپذیر بین عموم مردم، مسئولین و نیز ظرفیت بالا برای ایجاد اشتغال در ایران و همچنین تولید برق در محل مصرف، هنوز به این حوزه توجه کافی نشده است. می‌توانیم بگوییم نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس و پتانسیل آنها هنوز در ایران کشف نشده است.
دو میلیون نیروگاه خورشیدی خانگی در کشور آلمان
-وضعیت نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس در کشورهای دیگر چگونه است؟
در صد سال گذشته پایه تامین برق کشورها از طریق نیروگاه‌های بزرگ چند صد مگاواتی از نوع نیروگاه‌های فسیلی بوده است؛ در بیست سال گذشته، نیروگاه‌های تجدیدپذیر بادی و خورشیدی با مقیاس چند ده مگاوات وارد بازار تامین برق شدند که می‌توانیم آن را موج دوم تامین برق بنامیم. در سال‌های اخیر شاهد موج سوم تولید برق یا همان سامانه‌های خورشیدی خانگی کیلوواتی هستیم. امروزه در جهان سامانه‌های خورشیدی مقیاس‌کوچک روی سقف خانه‌ها، سوله‌های صنعتی و ... به تعداد زیاد یعنی چند میلیون سامانه نصب می‌شوند و بتدریج نقش مهمی در تولید برق ایفا می‌کنند. این سامانه‌ها موج سوم تولید برق در جهان هستند که همراه با خود هزاران کسب و کار جدید را ایجاد کرده و توسعه می‌دهند.
این نیروگاه‌های کوچک، درست است که در نگاه اول بنظر می‌رسد که هر کدام به تنهایی ظرفیت بسیار کمی دارند، ولی در مقیاس میلیون‌ها عدد در کشورها نصب می‌شود و درصد قابل توجهی از برق کشورها را در همان محل مصرف تامین می‌کنند.
-می‌توانید مثالی بزنید؟
در کشور آلمان، نزدیک به 2 میلیون نیروگاه خورشیدی خانگی نصب شده است و دو سوم از کل ظرفیت نصب‌شده انرژی خورشیدی در این کشور (33 گیگاوات از 50 گیگاوات) از تجمیع همین نیروگاه‌های خورشیدی کوچک زیر 500 کیلووات تشکیل شده است.
اگر به این نمودار دقت کنید، قسمت‌های آبی این نمودار مربوط به نیروگاه‌های خورشیدی کمتر از 500 کیلووات هستند که عموما روی سقف خانه، ساختمان‌های تجاری و سوله‌های صنعتی نصب می‌شوند.
در کشور همسایه‌مان ترکیه حدود 97 درصد از کل ظرفیت خورشیدی نصب شده که برابر 6 گیگاوات (6 هزار مگاوات) است، مربوط به نیروگاه‌های خورشیدی زیر یک مگاوات است.
در حال حاضر کشور ترکیه مراحل دریافت مجوز را برای نیروگاه کوچک بی‌نهایت ساده کرده است.
متاسفانه ما در ایران نه تنها در این زمینه در حال پیشرفت نیستیم، بلکه شرکت‌های فعالی که در سال‌های قبل در این زمینه فعال بودند، آموزش دیده‌اند، و تجربه کسب کرده‌اند، یکی‌یکی از دست می‌دهیم. در ماه‌های گذشته شاید بیشتر از 100 شرکت که قبلا در این زمینه فعال بوده‌اند، تعطیل شده‌اند و این وضعیت زیبنده کشور ما نیست.
تلفات را کاهش، پایداری شبکه را افزایش دهیم
-چرا در دنیا به نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس توجه می‌شود؟
می‌دانید که در نیروگاه‌های بزرگ حرارتی، تولید برق در فاصله‌های دور از محل مصرف انجام می‌شود و برق این نیروگاه‌ها پس از طی مسافت زیاد و بروز تلفات در خطوط انتقال و توزیع، به محل مصرف می‌رسد. درحالی‌که در سامانه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس، تولید برق تقریبا در همان محل مصرف انجام می‌شود، بنابراین از تلفات خطوط انتقال و توزیع جلوگیری می‌شود.
همچنین این نیروگاه‌ها موجب حفظ پایداری شبکه، تاثیر مثبت بر شبکه‌های بالادستی و تعویق سرمایه‌گذاری در شبکه انتقال و فوق توزیع هستند. در کنار اینها، موجب ایجاد اشتغال برای نیروهای جوان و فارغ‌التحصیل دانشگاه‌ها و تکنسین‌ها در شرکت‌های مهندسی و پیمانکار، مشاور، تامین‌کننده و تولیدکننده تجهیزات می‌شوند.
-درباره کسب و کار این حوزه صحبت کنید؟ چرا به وضعیت بحرانی رسیده است؟
با توجه به ارزانی قیمت برق برای مصرف‌کننده در ایران، توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بخصوص برای سایز کوچک‌مقیاس فعلا تنها با روش خرید تضمینی برق توسط وزارت نیرو (ساتبا و شرکت‌های توزیع برق) امکان‌پذیر است. از سال 1394 که نرخ خرید تضمینی برق از نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس، اقتصادی شد، شاهد توسعه در این زمینه و در نتیجه شکل‌گیری بیش از 200 شرکت فعال در استان‌ها و شهرستان‌های مختلف و اشتغال بیش از چهار هزار نفر به صورت مستقیم و بیست هزار نفر بصورت غیرمستقیم بوده‌ایم. شرکت‌های فوق در زمینه‌های مهندسی و پیمانکاری، مشاوره، تامین و تولید تجهیزات مرتبط با سامانه‌های خورشیدی در سراسر استان‌های کشور فعال هستند. این شرکت‌ها بسیار باارزش بوده و بار اصلی فرهنگ‌سازی و ترویج استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در استان‌ها و شهرستان‌های کشور بر دوش آنها قرار دارد.
دلار اوضاع تجدیدپذیرها را بحرانی کرد
-اکنون وضعیت این صنعت در کشور در چه مرحله‌ای است؟ آیا همان‌گونه که گفته می‌شود بحرانی است؟
همه شاهد بودیم که نرخ ارز از انتهای سال 98 و همچنین در طول سال 99 بیشتر از دو برابر شده است و همچنین تورم بسیار بالایی اتفاق افتاده است، در نتیجه قیمت تمام‌شده سامانه‌های خورشیدی نیز بیش از دو برابر افزایش یافته است. برای مثال یک نیروگاه خورشیدی 5 کیلوواتی از قیمت 45 میلیون تومان در زمستان 98 به ارقام 100 الی 140 میلیون تومان در زمستان 99 رسیده است. این در حالی است که وزارت نیرو هنوز نرخ‌های خرید تضمینی برق را افزایش نداده است، بنابراین شاهد رکود و توقف نصب سامانه‌های خورشیدی و در نتیجه تعطیلی، تعدیل نیرو و خروج این شرکت‌ها از این زمینه کاری بوده‌ایم. این وضعیت به حدی بحرانی است که می‌توان وضعیت اضطراری برای این صنعت اعلام کرد.
ما پس از انجام محاسبات کامل با جزئیات، پیشنهاد افزایش حداقل 80 درصدی نرخ‌های خرید تضمینی از نیروگاه‌های خورشیدی کوچک‌مقیاس را برای ساتبا و وزارت نیرو ارسال کرده‌ایم و امیدواریم مورد توجه قرار گیرد. برای مثال برای نیروگاه خورشیدی کمتر از 20 کیلووات پیشنهاد شده که نرخ خرید از 10400 ریال کنونی به 18600 ریال افزایش یابد. نکته مهم این است که اگر افزایش نرخ کمتر از میزان مناسب باشد، شاهد ادامه رکود و توقف خواهیم بود و عملا اتفاقی نخواهد افتاد.
لزوم اصلاح پله‌های قیمتی
-غیر از افزایش نرخ دیگر مشکلات صنعت را بفرمایید.
خوشبختانه در پیشنهاد ارسالی ساتبا به وزارت نیرو بازه تعرفه‌ای 20 الی 100 کیلووات، تا 200 کیلووات گسترش پیدا کرده است، چرا که فاصله 100 تا 200 کیلووات از نظر اتصال به شبکه مشابه با کوچک‌تر از 100 کیلووات است و در صورت گسترش این بازه، شاهد استقبال بیشتر واحدهای صنعتی خواهیم بود.
جدا از این پیشنهاد، ما درخواست کرده‌ایم که بازه 200 کیلووات تا 10 مگاوات که بسیار بزرگ و غیرمنطقی است، به دو بازه 200 کیلووات تا یک مگاوات و یک مگاوات تا 10 مگاوات تقسیم شود، چراکه بازه فعلی بسیار بزرگ است و تعیین یک نرخ خرید تضمینی برای این بازه غیرمنطقی است و عملا متقاضیان صنعتی را از سرمایه‌گذاری در فاصله زیر یک مگاوات منصرف می‌کند.از وزارت نیرو انتظار می‌رود باتوجه به افزایش مصرف برق در محل صنایع، با ایجاد پله فوق، زمینه را برای تولید برق خورشیدی در محل صنایع فراهم کند.
