در گفت‌وگو با ایلنا تشریح شد:
مشکل حقابه ایران از افغانستان از کجا آب می‌خورد؟
یک کارشناس حوزه آب گفت: متاسفانه مرزکشی بین افغانستان، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و عراق و ایران حدود 150 تا 200 سال پیش از سوی انگلیسی‌ها عمدا بر مبنای عوراض طبیعی یعنی رودخانه‌ها تعیین شد و هدف اصلی آن ایجاد اغتشاش بین همسایگان بود.
سیداویس ترابی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره سدسازی در افغانستان و دامن زدن به کم‌آبی‌ها در ایران اظهار داشت: متاسفانه مرزکشی بین افغانستان، پاکستان، ارمنستان، آذربایجان، ترکمنستان و عراق و ایران که حدود ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال پیش از سوی انگلیسی‌ها عمدا بر مبنای عوارض طبیعی یعنی رودخانه‌ها تعیین شد و هدف اصلی آن ایجاد اغتشاش بین همسایگان بود، به عبارت دیگر تعیین سرحدات بر مبنای مناقشات مرزی بوده است.
وی افزود: آن زمان مرزهای ایران و افغانستان به گونه‌ای تعیین شد که سرچشمه منابع آبی هیرمند و هریررود در افغانستان و انتهای حوضه آبریز در سیستان و تالاب هامون صابوری داخل ایران است و یا اروند را به گونه‌ای که تقسیم کردند که موضوع اصلی جنگ ایران و عراق شد، وقتی حوضه آبریز به دو قسمت تقسیم می‌شود درواقع پیش‌بینی می شود که در آینده چنین مسائلی پیش خواهد آمد.
این کارشناس حوزه آب گفت: افغانستان سال‌ها درگیر جنگ بوده وقتی جنگ به پایان می‌رسد و امنیت تاحدی در این کشور برقرار می‌شود؛ شروع به توسعه می‌کند و در این راستا یکی از اقدامات برنامه‌ریزی روی منابع آب‌های سطحی و احداث سد است نتیجه اینکه در پایین‌دست منابع آب را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و اکنون پیامد این اقدام را در هیرمند و هریرود و خرسان شمالی و سیستان شاهدیم که آورد آبی کشور ما را تحت‌الشعاع قرار داده است.
وی خاطرنشان کرد: علاوه بر آنچه در مرزها رخ داده آنچه مسئله را بغرنج می‌کند شیطنت‌های سیاسی است مانند سدی که اخیرا توسط افغانستان در ایالت نیمروز احداث شده کاملا مبتنی بر شیطنت بود. مثلا در هریرود سد سلما احداث شده و یا برخی بندهایی که به طور متواتر احداث می‌شود مبتنی بر نیاز توسعه سرزمینی نیست بر مبنای شیطنت‌های سیاسی است و اینکه از کجا تحریک می‌شود در هاله‌ای از ابهام است.
ترابی بیان داشت: همه می‌دانیم هر کشوری به نفع خودش تلاش می‌کند و اما همه کشورها این را نیز در نظر داشته باشند که نوع چیدمان مرزها اینگونه بوده که منجر به مناقشه شود و در دوره توسعه تضاد منافع پیدا کنیم.
وی تاکید کرد: راه برون‌رفت این است که تصویر بزرگتر را بببنیم و بدانیم مرزها عامدانه به شکل کنونی تعیین شده و ادامه این وضعیت امنیت همه کشورها را در معرض خطر قرار می‌دهد. باید بدانیم همه ما قبلا یک کشور بوده‌ایم اما بعدها مرزبندی به این شکل شده و اکنون اگر ماجرا را از بالا نبینیم دچار چالش می‌شویم، ما عمدا وارد این عرصه شده ایم و گاهی هم شیطنت ها منجر به مشکل می شود، مثلا بند کمال خان مصداق بارز شیطنت است و این؛ موضوع را پیچیده تر و امکان حل را سخت‌تر می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: باید باهم در قالب مشارکت بین دولتها و خارج از مسئله حوضه آبریز به برون رفت از شرایط کنونی برسیم، باید بتوانیم گفت‌وگو را شروع کنیم، در غیر این صورت نمی‌توانیم از مسیر معاهدات بین المللی به تنهایی مشکل حل نمی‌شود و تنها حل مشکل به تعویق می‌افتد.
وی ادامه گفت: اکنون به توالی روی هریرود سد احداث می شود و نیاز آبی سد دوستی در پایین دست سد دوستی و چاه نیمه‌های سیستان به شدت تحت الشعاع قرار گرفته و به تبع آن زاهدان نیز منابع تامین آب خود را از دست می دهد و همه این مشکلات سلسله وار جلو می رود.
وی تاکید کرد: ما باید کمک کنیم تمام ملت‌های همسایه منافع را باهم ببینند و مسیر برون رفت مبتنی بر خرد، مستقل از مرزها و بر اساس منافع ملی و خارج از آنچه ما را بازی داده اند؛ باشد.
ترابی اظهار داشت: یکی از راهکارها اینکه با متخصصین دانشگاهی افغان پشت میز مذاکره بنشینیم و باهم تصویر بزرگتری ایجاد کنیم، باید بدانیم داخل بازی شدیم که تداوم آن منافع همه را به خطر می اندازد، باید گفت‌وگو کنیم. راه حل معامله و تحت فشار قرار دادن نیست، تداوم این وضعیت فقط اغتشاشات را بیشتر می‌کند و در نهایت همه ملت‌ها باهم متضرر خواهند شد.
وی یادآور شد: باید بتوانیم به جای رویکرد سیاسی با گفت‌وگو و فارغ از حب و بغض و در قالب منافع ملی مسئله را حل و فصل کنیم.
