دو روایت تاریخی از سابقه جشن چهارشنبه‌سوری/ ایرانی‌ها چهارشنبه نحس عرب‌ها را به "سور" بدل کردند / افتخار نیاکان‌مان را نسوزانیم

سید علی گلاب زاده در گفت و گو با خبرنگار ایلنا، اظهار داشت: یکی از سنت‌های بسیار قدیمی و رایج در میان مردم ایران که همواره به دنبال بهانه‌ای برای گریز از غم و حضور در عرصه شادی و نشاط بوده، جشن چهارشنبه سوری است که در غروب سه‌شنبه پایان سال این مراسم برگزار می شود.

وی ادامه داد: البته در گذشته که امکانات امروز مانند رسانه ها وجود نداشت و زندگی هنوز ماشینی نبود این مراسم همراه با یکسری برنامه هایی مثل  فال گوش ایستادن، کلید زدن، فال گرفتن، آجیل خوردن و آش پختن که همه آن چیزهایی است که به یک بزم معنا و زیبایی می‌بخشد، برگزار می‌شد. بعد از آن هم آتشی بر می‌افروختند و همانطور که مرسوم است از روی آتش می پریدند و می گفتند غم برو/ شادی بیا - یا زردی من از توست/ سرخی تو از من.

گلاب زاده افزود: این کارها همگی معنا و مفهوم معنویی و روانشناختی اجتماعی دارند؛ یعنی شما وقتی که به خود تلقین بکنید و خودتان را در جایگاهی قرار دهید که از غم ها دور می شوید طبیعتا این زمینه برای شما فراهم می شود. یا وقتی که احساس کنید به سوی شادی می روید روان شما به گونه ای آن شادی و سرور را برای تان جایگزین می کند و به شما طراوت و شادابی می دهد.

وی در ادامه به سابقه این جشن نیز اشاره کرد و گفت: در مورد جشن چهارشنبه سوری صحبت ها و گفتمان‌های زیادی مطرح شده از قبیل اینکه این رسم را زرتشت آورد و در واقع دنباله جشن باستانی فرودگان است که خودش بحث بسیار مفصل و طولانی دارد. منتهی یک روایت دیگری نیز وجود دارد که می گویند وقتی که ایرانی ها در مقابل عرب ها آخرین توان خودشان را از دست دادند و دیدند در مقابل هجمه و یورش فرهنگی آنها دیگر کاری از دست شان برنمی آید و کتابخانه شان را سوزاندند و فرش معروف ایرانیان را پاره کردند یک نوع انزجاری در دل‌شان جای گرفت و تلاش کردند تا هر چه که در قاموس اینها خوب است را بد جلوه دهند و هر آنچه که بد است را خوب جلوه دهند.

گلاب زاده عنوان کرد: یکی از موارد این بود که اعراب روز چهارشنبه را روز غم و نحس می نامیدند و به همین دلیل ایرانیان سعی کردند که روز قبل از این یعنی شب چهارشنبه آخرین عصر سه‌شنبه را شادی و سرور داشته باشند تا رفتارشان آن ذهنیت و عملکرد اعراب را خنثی کند. یعنی یوم عرب‌ها که چهارشنبه را نحس می‌دانستند را به روز شادی بدل کردند و از اینجا چهارشنبه سوری شکل گرفت.

عضو دانشنامه علمی فرهنگ مردم ایران اضافه کرد:  ولی من معتقدم که چهارشنبه سوری خیلی پیش از اسلام هم رواج داشته و به همین دلیل می گوییم که وقتی بحث زرتشت مطرح می‌شود این فرضیه به میان می‌آید که زرتشت آخرین سه‌شنبه ای که به سال نو می انجامید به گونه ای بود که نیمی از سه‌شنبه یعنی صبح سه‌شنبه در سال قدیم و عصر سه شنبه در سال جدید قرار می گرفت. بنابر این زرتشت گفت که این روز را به عنوان روز چهارشنبه سوری بنامند.

عضو شورای عالی میراث فرهنگی تصریح کرد: اگر ما شیوه ها، رفتارها و عملکردهای مان به گونه ای باشد که آسیبی به خودمان و به جامعه نرسانیم همیشه زیبایی این جشن قابل تحسین است. ما می توانیم افتخار کنیم که اجداد مان از هزاران سال پیش این جشن را برپا کرده اند و ما نیز ادامه دهنده راهشان هستیم. اگر خدای ناکرده غیر از این باشد یعنی ما بیایم ترقه هایی درست بکنیم که با آنها دیگران بترسند و یا باعث انفجارهایی باشیم  که سالهای قبل شاهدش بودیم در واقع ثابت کرده ایم که دنباله روی اهداف نیاکان مان نبوده ایم و با اقدامات خطرناک فکر و اندیشه آنها را بد جلوه می دهیم. خواهشمندم که چهارشنبه سوری را رعایت کنیم و از هرآنچه که خدای نکرده زمینه ساز ایجاد مشکل و ناامنی برای خودمان و دیگران می شود‌، بپرهیزیم.

وی در پایان گفت: به نظر من امسال چهارشنبه سوری را باید خوب برگزار کنیم چرا که ارزش و اهمیتش از سال های گذشته بیشتر است. امسال مردم عزیزمان در هاله ای از غم و اندوه و افسردگی قرار دارند و با این جشن سنتی حداقل اندکی از غم و اندوه فاصله می گیرند و باعث تغییر روحیه و بازگشت نشاط و شادی به مردم و جامعه در آستانه سال جدید خواهد شد.