قادر باستانی در گفتگو با ایلنا:
صداوسیما به غولی بی‌حرکت تبدیل شده‌است
با امكانات و نیروی انسانی که دراختیار صدا و سیماست می‌توان صدها شبكه موفق و پرمخاطب را سامان داد درحالی‌که این سازمان آنقدر بزرگ شده که توان حركت جدی از آن سلب شده است.
ایلنا: هنوز جنجال كرم‌های زیبایی حلزون در صداوسیما تمام نشده، ماجرای واگذاری زمین نمایشگاه بین المللی تهران به آن سازمان و شائبه ارتباط آن با برنامه عجیب تقدیر رییس‌جمهور در رسانه ملی رخ نموده است. هفته‌ای نیست كه موضوع جدیدی دربارة صداوسیما بر سر زبان‌ها نیافتد.
قادر باستانی(كارشناس علوم ارتباطات و رسانه) در گفتگو با خبرنگار ایلنا اظهار داشت: جایگاه خاص صداوسیما در ساختار نظام جمهوری اسلامی و اثرگذاری ویژه آن بر همه بخش‌ها، باعث شده است، مسئولان، مردم و كنشگران عرصه عمومی كشور، درباره تمام حركات و سكنات و برنامه های صداوسیما، موضع‌گیری كنند.
وی افزود: در 24 سال گذشته، سازمان صدا وسیما، تحولات بسیاری به خود دیده و پیشرفت‌های بسیاری داشته و در فضای سیاسی و اجتماعی كشور، صاحب نقش ممتازی بوده است، اما كارنامه آن در این مدت، علیرغم برخورداری از نكات مثبت، كارنامه قابل دفاعی از نظر حرفه‌ای نبوده است. به هرحال مسئولان انتظار دارند این سازمان كه انحصار پخش رادیو تلویزیون را در دست دارد، توانسته باشد، نسلی فرهیخته و متدین، آنگونه كه مطلوب سیستم است، پرورش داده باشد، ولی باید گفت این سازمان دركنار سایر نهادهای متولی فرهنگی كشور، موفقیت و عملكرد خوبی نداشته است.
باستانی؛ رشد غیرمعمول استفاده‌كنندگان از گیرنده‌های تلویزیونی ماهواره‌ای در كشور، علیرغم ممنوعیت قانونی را نشانه‌ای از ناكامی صداوسیما دانست و خاطرنشان كرد: این روند در هشت سال گذشته روندی رو به تنزل بوده است. در این مدت سازمان به حدی پرحجم و بزرگ شده كه چابكی و كارایی خود را تا حد زیادی از دست داده است. این رشد نامعمول، نیاز روزافزون و مضاعف به بودجه دارد و مسئولان سازمان را مجبور ساخته است تا زیر بار پخش آگهی‌هایی بروند كه كلاهبرداری بودن بسیاری از این رپرتاژهای مشمئزكننده، بر آنها معلوم و مسجل است.
وی اضافه كرد: سازمان صدا و سیما ناگزیر از پخش این آگهی‌هاست، چون برای تامین بودجه نجومی خود دچار مشكل جدی است؛ اما بحث این است كه با پیشرفت فنآوری‌های مدرن، امروزه شبكه‌های رادیویی و تلویزیونی روزبه روز كوچك‌تر و چابك‌تر می‌شوند. با چنین حجم بالای امكانات و نیروی انسانی، می‌توان صدها شبكه موفق و پرمخاطب را سامان داد.
باستانی درمورد ایراد اساسی رسانه ملی گفت: مشكل اصلی صدا و سیما در یكپارچه بودن آن است. این سازمان به غولی تبدیل شده كه توان حركت جدی از آن سلب شده است. تصمیم‌های متمركز در سازمان، باعث شده است خلاقیت‌ها دچار سكون شود و خودسانسوری و تولید برنامه‌های كم محتوا رونق پیدا كند. در بخش خبررسانی، سازمان علیرغم برخورداری از امكانات فوق‌العاده، به جهت سیاست‌های ناصحیح انقباضی و روال فرمایشی واحد مركزی خبر، باعث شده اعتماد مخاطب را از دست بدهد و مخاطبین را به سمت استفاده از رسانه‌های خارجی سوق دهد و امنیت ملی نظام را دچار خدشه سازد.
وی اضافه كرد: ما اخیراً دیدیم كه در بحث مناظره‌های انتخاباتی و باز شدن فضای نقد، به یكباره مخاطب صداوسیما رشد عجیبی پیدا كرد، اما این فضا ادامه نیافت و همان الگوی معیوب همیشگی دوباره جایگزین شد. در واقع مخاطب علاقه دارد از رسانه داخلی استفاده كند، اما برخی تنگ نظری‌ها و فقدان سعه صدر كافی و البته منفعل بودن دربرابر فشارهای بیرونی، مجال موفقیت را تا حدی از مسئولان رسانه ملی گرفته است.
باستانی تصریح كرد: سازمان صداوسیما نیاز جدی به تحول ساختاری دارد. اگر نظام، اجرای اصل 44 در صدا و سیما و دخیل كردن آحاد مردم و نخبگان جامعه در ایجاد و مدیریت ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی را بپذیرد، شاهد رشد امنیت ملی در كشور، كاهش استفاده از رسانه‌های خارجی، تقویت اساسی ارتباط دولت-ملت و رشد خلاقیت‌ها و استعدادهای ملی خواهیم بود. كشور تركیه نمونه خوبی است. این كشور درعین برخورداری از نظام كنترل رسانه‌های دیداری و شنیداری، شبكه‌های بسیاری دارد كه توسط بخش خصوصی اداره می‌شود و شبكه‌های دولتی به خاطر رقابت تنگاتنگ با بخش خصوصی، از كیفیت مطلوبی برخوردار است و مخاطب بسیاری دارد.
وی خاطرنشان كرد: این امر با نقش‌آفرینی مجمع تشخیص مصلحت نظام، قابل دستیابی است اما اگر چنین كاری هم نشد، می‌توان تمركززدایی كرد و استقلال نسبی به ده‌ها شبكه ملی و استانی داد تا امكان رقابت واقعی میان شبكه‌ها برای جلب مخاطب ایجاد شود و فكرها و ایده‌های نو مجال عرض اندام داشته باشند.
این كارشناس رسانه، زمان یك‌ساله باقیمانده از مدت ریاست فعلی سازمان را فرصت خوبی برای بازاندیشی در تجدید ساختار و اتخاذ سیاستی نو در رسانه ملی دانست و گفت: مناسب است كه از خرد جمعی عقلای قوم بهره‌گیری شود و در یك كار منسجم و سنجیده، آسیب شناسی جدی انجام پذیرد و راه‌حل‌های كارشناسی مطرح و مورد بحث و مداقه قرار گیرد و در نهایت تصمیمی اتخاذ شود كه این سازمان بزرگ را به پویایی و اثربخشی نزدیك كند و نكات مثبت آن را موثرتر و نكات ضعف آن را تا حد ممكن برطرف سازد.
وی ابراز امیدواری كرد پیام انتخابات 24 خرداد كه دیدگاه اكثریت شهروندان را مشخص و مسجل ساخت، در این تجدید ساختار، محور عمل قرار گیرد و رسانه ملی فرصت آن را داشته باشد كه از عملكرد گذشته فاصله بگیرد و خود را به آحاد ملت نزدیك‌تر سازد و همچنین با نقش‌آفرینی سازنده در فضای فرهنگی كشور، نارسایی‌های هشت سال اخیر را به نحو مطلوب جبران كند و نظام جمهوری اسلامی را در رسیدن به جامعه‌ای متدین و مدرن یاری رساند.
باستانی تاكید كرد: اگر از این فرصت مناسب بهره گیری نشود، شاید فرصت دیگری نباشد و در دنیای پرشتاب ارتباطات، رسانه ملی به كلی از منظومه توجه و تاثیرگذاری خارج شود. جامعه امروز ایران، حرفی نو، حرفی مطلوب نسل نو، سازگار با آرمان‌های واقعی نظام می‌طلبد.
