علی اکبر تورانیان در گفتگو با ایلنا:
تولید ناشران به یک‌سوم کاهش یافته است
تورانیان: چیزی که در روند تولید شاهد آن هستیم، کاهش تولیدات ناشران به نصف و حتی یک‌سوم قبل است. تیراژ‌ها هم کمتر از قبل شده درحالیکه سابقآ تیراژ کتاب‌های حوزه‌ی دانشگاهی بین ۲ تا ۳ هزار نسخه بود، رقم متوسط تیراژ امروز ۱۰۰۰ نسخه است.
ایلنا: علی اکبر تورانیان(عضو هیئت مدیره‌ی انجمن فرهنگی ناشران دانشگاهی) از کاهش حجم کاری ناشران خبر می‌دهد و در بسیاری از موارد این کاهش را تا یک‌سوم عنوان می‌کند.
تورانیان با اعلام قطعی شدن حضور ۶۴۰ ناشر دانشگاهی در بیست و ششمین دوره‌ی نمایشگاه کتاب تهران، به ایلنا گفت: این تعداد نسبت به سال گذشته ۱۰ درصد افزایش یافته است. همچنین تعداد کتاب‌های حاضر در این دوره ۵۲ هزار عنوان است که ۳۲ هزار جلد از آن‌ها، چاپ‌های اول در مدت ۳ سال اخیر هستند.
او با ذکر این مطلب که محل استقرار ناشران دانشگاهی در این دوره تغییر کرده و به قسمتی رفته که سابقآ در اختیار ناشران کتاب‌های لاتین بود، ادامه داد: متراژ کل سطح اختصاص یافته به بخش ناشران دانشگاهی در نمایشگاه پیش رو، ۷ هزار مترمربع است. این متراژ برای ناشران دانشگاهی کافی نیست و دست ناشران دانشگاهی برای ارائه‌ی آثار خود با توجه به این متراژ، بسته است. در مورد تغییر محل بخش دانشگاهی هم، خود ناشران دانشگاهی نظر مثبتی راجع به این کار ندارند، اما این تصمیم توسط کمیته‌ی برگزاری نمایشگاه گرفته شده و ما تابع این نظر هستیم.
عضو هیئت مدیره‌ی انجمن ناشران دانشگاهی در توضیح نحوه‌ی اختصاص غرفه به ناشران هم گفت: هر ناشر به ازای هر ۶ کتابی که در نمایشگاه عرضه می‌کند، یک متر مربع غرفه دریافت می‌کند. این تعداد کتاب، مربوط به آثار چاپ اولی نیست، چون به دلیل مشکلات پیش پای تولید کتاب و به خصوص گرانی کاغذ، کتاب‌های چاپ اول کمتر از قبل شده و این مشکل همچنان ادامه دارد.
تورانیان ادامه داد: به دلیل همین مشکلات، چیزی که در روند تولید شاهد آن هستیم، کاهش تولیدات ناشران به نصف و حتی یک‌سوم قبل است. به همین ترتیب تیراژ‌ها هم کمتر از قبل شده و در حالی که سابقآ تیراژ کتاب‌های حوزه‌ی دانشگاهی بین ۲ تا ۳ هزار نسخه بود، امروز رقم متوسط تیراژ ۱۰۰۰ نسخه است و البته کتاب‌های دانشگاهی با تیراژهای ۵۰۰، ۲۰۰ و حتی ۵۰ نسخه‌ای هم منتشر می‌شوند. به دلیل هزینه‌های زیاد تولید، این روز‌ها بسیاری از ناشران به سمت چاپ کتاب در تیراژهای محدود و با دستگاه ریسوگراف روی آورده‌اند. دلیل چاپ با این تیراژ، تعهدات و قراردادهای ناشران است که کتاب فقط در بازار ارائه شود و هیچ سود اقتصادی برای ناشر در پی ندارد.
او تأکید کرد: ادامه‌ی این روند واقعآ اسباب نگرانی است و امیدواریم مسئولان فکری برای این جریان کند. هر چقدر تیراژ کتاب‌ها کمتر شود، قیمت آن بیشتر می‌شود و این هم به ضرر مصرف کننده و هم تولید کننده است. البته مشکل فقط گرانی کاغذ نیست، هزینه‌های چاپ هم افزایش یافته و بسیاری از چاپخانه‌ها هم به دلیل کمبود سفارش‌ها تعطیل شده‌اند. از طرف دیگر تزریق نشدن کمک‌های دولتی برای حمایت از کتاب مثل بن‌های کتاب و... و عدم تخصیص بودجه به کتابخانه‌ها و نهاد‌ها برای خرید کتاب از دیگر مشکلات این بخش است.
به گفته‌ی این عضو هیئت مدیره‌ی انجمن ناشران دانشگاهی، مسئولان باید از ناشران ممنون باشند که با وجود تمام مشکلات، به دلیل رسالتی که در این راستا بر عهده‌ی خود می‌بینند و عشقی که به کار خود دارند، ایثارگرانه به کار در این حوزه ادامه می‌دهند و سعی می‌کنند خلاء کتاب احساس نشود.
او ادامه داد: به هر حال تولید کتاب در چنین وضعیتی بسیار سخت و سنگین است و عمدتآ ناشران سعی می‌کنند کتاب‌های تجدید چاپی که احتیاج به فیلم و زینک و حروفچینی مجدد ندارند، را منتشر کنند.
تورانیان استقبال مردم را از بیست و ششمین دوره‌ی نمایشگاه کتاب تهران را مثل گذشته دانست و گفت: مردم همواره استقبال شایانی از این نمایشگاه کرده‌اند و طبق آمار‌ها، سال گذشته ۶ میلیون نفر از نمایشگاه کتاب تهران بازدید کردند. امسال هم به این دلیل که ناشران بسیاری از کتاب‌ها را در بازار ارائه نکردند و در تلاش هستند که آن دسته کتاب‌ها را به نمایشگاه برسانند، استقبال مردم مناسب خواهد بود، اما باید از آن‌ها حمایت شود و مثلآ بن‌های کاغذی و کارتی به دانشجویان اختصاص داده شود تا با توجه به قیمت بالای کتاب، مردم بتوانند خرید کنند.
او با مقایسه‌ی این دوره از نمایشگاه با دوره‌های قبل گفت: ناشران ما با توجه به آمار و ارقام، بسیاری از کتاب‌ها را منتشر نکرده‌اند و ناشری که تا سال قبل ۱۰۰ عنوان کتاب را به شکل سالانه منتشر می‌کرد، امسال ۳۰ عنوان کتاب منتشر می‌کند و به همین ترتیب می‌توان گفت تولید کتاب یک‌سوم شده است. در این مدت تسهیلاتی به ناشران تعلق نگرفته است؛ وام با سود ۳۰ درصد جوابگوی تولید کتاب نیست. ناشران تا چندی پیش برای مثلآ ۴ هزار بند کاغذ، ۱۰۰ میلیون تومان پرداخت می‌کردند و امروز برای همین مقدار باید ۴۰۰ میلیون تومان بپردازند. این اتفاق در شرایطی است که قیمت کتاب‌ها ثابت است و کالای ناشران، بر اساس تورم قیمت گذاری نمی‌شود و به این ترتیب، سرمایه‌ی ناشران روز به روز کمتر می‌شود.
این ناشر ادامه داد: اگر برای این بخش فکری نشود، بخش عمده‌ای از ناشران را از دست می‌دهیم. همین روز‌ها بسیاری از ناشران در حال خروج از این صنف هستند، چون با سرمایه‌ای که در این راه گذاشته‌اند، می‌توانند در خیلی از کارهای دیگر مثل ساخت و ساز و البته برخلاف میل باطنیشان، درآمدزایی بهتری داشته باشند. امروز بسیاری از ناشران را از دست می‌دهیم، اما کسی این جریان را آسیب‌شناسی نمی‌کند.
او به نمایشگاه کتاب‌های تخصصی دانشگاهی اشاره کرد و گفت: متاسفانه دوره‌ی پنجم این نمایشگاه به دلایل بسیاری در سال گذشته برگزار نشد. دوره‌ی چهارم این نمایشگاه به عنوان الگویی برای سایر نمایشگاه‌های کتاب و بر اساس استانداردهای بین‌المللی برگزار شد. نزدیک ۲۰۰ میلیون تومان از مطالبات ناشران از همان دوره‌ی چهارم از سوی وزارت ارشاد پرداخت نشد و یک سال و نیم از آن زمان گذشته است.
تورانیان از تکثیر غیرقانونی آثار دانشگاهی به عنوان یکی دیگر از مشکلات این حوزه نام برد و توضیح داد: در حال حاضر و به سادگی، کتاب‌هایی که ناشران برای تولید آن هزینه‌های زیادی را پرداختند، به صورت غیرقانونی چاپ و تکثیر می‌شود و هیچ کس به فکر آن‌ها نیست. این اتفاق حتی در دانشگاه‌ها هم رخ می‌دهد و جای تأسف دارد و باعث عدم احساس امنیت ناشران می‌شود. ما بار‌ها از قوه‌ی قضائیه درخواست کردیم تا همان طور که با توزیع فیلم‌هایی که به صورت غیرمجاز تکثیر می‌شوند برخورد کردند، در مورد کتاب‌ها هم رفتار کنند، اما هیچ حرکتی در این زمینه انجام نشده است. امروز ناشری که ۱۰۰۰ نسخه از یک کتاب را منتشر می‌کند، امیدی به فروش کامل آن ندارد، چون بسیاری آن را با قیمت کمتر و به صورت غیرقانونی تهیه می‌کند.
عضو هیئت مدیره انجمن ناشران دانشگاهی در آخر گفت: سال گذشته رهبر معظم انقلاب از نمایشگاه کتاب بازدید کردند و رهنمودهایی را مطرح کردند که هنوز مورد توجه قرار نگرفته است. این بحث‌ها باید با جدیت دنبال شود، چون مباحثی راهبردی بودند. باید از همین الان برای آینده برنامه‌ریزی کنیم، چون با این وضعیت کار برای سال آینده از این هم سخت‌تر می‌شود.
