چرا مردم به تبلیغات سلبریتی‌ها اعتماد می‌کنند؟ / مردم دروغ‌های بزرگ را بهتر باور می‌کنند
صفحات اینستاگرام، کانال‌های تلگرام و... به منابعی برای دستیابی مردم به اخبار و اطلاعات روز تبدیل شده‌اند که در این بین کسب اعتبار هر صفحه یا کانالی در فضای مجازی وابسته به مسائل مختلفی است و طبعا استفاده از افراد مطرح در حوزه‌های مختلف از جمله ورزش، سینما، موسیقی و... یکی از راه‌های کسب اعتبار برای فعالان فضای مجازی در جامعه ما باشد.
به گزارش خبرنگار ایلنا، در سال‌های گذشته همکاری چهره‌های مطرح (سلبریتی‌ها) با صفحات فضای مجازی یا تبلیغات صورت گرفته از سوی آن در فضای مجازی بارها حاشیه‌ساز شده ولی استقبال کسب و کارهای فعال در این حوزه از حضور چهره‌ها برای جلب مخاطب نشان می‌دهد که با وجود هزینه‌های بالای احتمالی برای فعالان فضای مجازی، همکاری با سلبریتی‌ها صرفه اقتصادی دارد و آن‌ها از این طریق راحت‌تر می‌توانند به خواسته‌های خود دست پیدا کنند.
در این بین نکته جالب توجه اعتماد جامعه به چهره‌های مشهورشده در دنیای هنر و ورزش است که با وجود حواشی متعددی که در این سالها ایجاد شده، همچنان این اعتماد وجود دارد و تأیید سلبریتی‌ها یکی از فاکتورهای اعتبارسنجی کسب و کارهای فعال در فضای مجازی است. پس از اتفاقاتی که سال گذشته توسط شرکت «کورش کمپانی» رخ داد، انتظار می‌رفت که این اتفاق دیگر در جامعه تکرار نشود اما به نظر می‌رسد که در همچنان بر همان پاشنه می‌چرخد زیرا دقیقاً اتفاقی مشابه آن در یک فروشگاه بزرگ در شهر آمل تکرار شده است.
به تازگی یک فروشگاه موبایل بزرگ در شهر آمل که سابقه زیادی در خرید و فروش گوشی‌های موبایل داشته از اوایل تابستان سال گذشته در صفحه اینستاگرام خود پیش فروش گوشی آیفون 13 را زیر قیمت دنیا تبلیغ کرد که در معرفی این فروشگاه چند بازیکن فوتبال، بازیگر و اینفلوئنسر با این فروشگاه همکاری کردند که همچنان ویدئوی تبلیغات این افراد در صفحه اینستاگرام موبایل استقلال دیده می‌شود.
حمید صفت، امیر مقاره و سالار عقیلی (خواننده)، معین فرجی (اینفلوئنسر)، سپند و کمند امیرسلیمانی، لیندا کیانی، پژمان بازغی، حدیث فولادوند، فریبا کوثری، نعیمه نظام‌دوست، مرجانه گلچین، حمید لولایی، علی اوجی، نرگس محمدی، هومن حاجی‌عبداللهی، نفیسه روشن، ارسلان قاسمی، فریبا نادری و نیوشا ضیغمی (بازیگر)، دانیال اسماعیلی‌فر، محمدحسین مرادمند، سعید مهری، میلاد سرلک، علیرضا بیرانوند، علی نعمتی و مهرداد محمدی (فوتبالیست) علی پروین، خداداد عزیزی، حمید درخشان، مجید نامجومطلق، علیرضا اکبرپور، مهدی امیرآبادی و حسن روشن (پیشکسوت فوتبال)، امیر حسین زارع (کشتی‌گیر) و علیرضا فغانی (داور فوتبال) از جمله افرادی هستند که در ویدئوهای تبلیغاتی این فروشگاه موبایل استقلال حضور دارند و جالب است که به دلیل علاقه سیدمهدی موسوی مالک موبایل استقلال به باشگاه فوتبال استقلال علی خطیر مدیرعامل وقت این باشگاه اقدام به عقد قرارداد اسپانسری با موبایل استقلال کرده است.
موبایل استقلال هر ماه به بهانه‌های مختلف اقدام به برگزاری جشنواره آیفون 13 کرد و بعضاً به وعده خود عمل کرد اما بعد از رسانه‌ای شدن جریان «کوروش کمپانی»، خلف وعده‌های موبایل استقلال هم شروع شد و افراد در موعد تحویل اواخر دی و اوایل بهمن با عدم دریافت گوشی‌های ثبت‌نامی خود مواجه شدند و با وجود پیگیری‌های مکرر مشتریان، هیچ تاریخ و جواب مشخصی برای تحویل گوشی‌های موبایل ثبت‌نامی از سوی موبایل استقلال اعلام نشد. با خلف وعده‌های زیاد، شکایت تعدادی از مشتریان و رسانه‌ای شدن این اتفاق، 19 خردادماه سال جاری، خبر دستگیری مالک موبایل استقلال منتشر شد و تا امروز نزدیک به سه هزار نفر شکایت خود را از موبایل استقلال به ثبت رسانده‌اند.
مهدی موسوی و زهره حسن‌زاده (همسر مالک فروشگاه و کسی که درگاه پرداخت الکترونیک سایت به حساب او متصل بوده) متوجه شکایت‌ها هستند و مهدی موسوی این روزها در زندان به سر می‌برد اما فروشگاه همچنان به فعالیت خود ادامه می‌دهد. اطلاعی از روند رسیدگی به پرونده‌ها و جزئیات پرونده مالباخته‌ها وجود ندارد و در اظهارات مالباختگان به نظر می‌رسد که «ای‌نماد» این فروشگاه و همچنین اعتبار باشگاه استقلال و سلبریتی‌ها در اعتماد مردم به این وعده‌های موبایل استقلال نقش پر رنگی داشته است.
برقراری ارتباط بین سلبریتی‌ها و بِرَندها امروز به شغل تبدیل شده
برای بررسی این اتفاق و همچنین شناخت نحوه عملکرد کسب و کارهای پر حاشیه فضای مجازی با سپند امیرسلیمانی یکی از بازیگرانی که در تبلیغات این فروشگاه حضور داشته، گفتگویی داشتیم. او درباره حضورش در یکی از ویدئوهای منتشر شده از صفحه این فروشگاه گفت: حدود دو سال پیش بود که یکی از کسانی که در حوزه تبلیغات فضای مجازی و ارتباط با سینماگران و سلبریتی‌ها فعالیت می‌کند این فروشگاه و تبلیغاتی که در نظر داشتند را به من معرفی کرد و من به آنجا مراجعه کردم.
امیرسلیمانی تأکید کرد: من از این فروشگاه هیچ خریدی نکردم و با کمی دقت در ویدئو متوجه می‌شوید که آنجا جشنواره‌ای در حال برگزاری است که من به آن جشنواره رفته‌ام و درباره آنجا فقط سوال می‌پرسم و هیچ حرف خاص دیگری نمی‌زنم و فکر می‌کنم آن جشنواره هم دو سال پیش تمام شده باشد. پس از گذشت در این سالها من همیشه برای تبلیغاتی که دارم به نکات مختلفی توجه می‌کنم، به عنوان مثال هیچ‌گاه یک کلینیک یا یک پزشک را تبلیغ نمی‌کنم چون ممکن است آنجا خطای پزشکی رخ دهد و من از اینکه آنجا هیچ خطایی صورت نخواهد گرفت نمی‌توانم اطمینان پیدا کنم.
وی درباره نحوه شکل‌گیری ارتباط چهره‌های مطرح با فروشگاه‌ها و کسب و کارهای فضای مجازی گفت: تا جایی که من می‌دانم و تجربه کرده‌ام باید بگویم که اکثر بازیگران بر خلاف خواننده‌ها و فوتبالیست‌ها مدیر برنامه ندارند و حدود 10 یا 15 نفر هستند که شغلشان ارتباط با بازیگران و برندها است و آن‌ها به عنوان یک واسطه به درخواست بِرَندها با ما تماس می‌گیرند و پیشنهاد همکاری می‌دهند و این افراد به شخصیت‌هایی تبدیل شده‌اند که مورد اعتماد ما هستند و معمولاً اگر مایل به همکاری باشیم می‌توانیم به آن‌ها اعتماد کنیم.
مردم به افراد مشهور اعتماد می‌کنند
در همین ارتباط با امان‌الله قرایی مقدم (جامعه‌شناس) نیز گفتگویی داشتیم و این موضوع را از منظر اجتماعی و فرهنگی مورد بررسی قرار دادیم. او در ابتدای سخنانش اظهار کرد: امروز همانطور که جامعه‌شناسانی مثل مارشال مک‌لوهان مطرح کرده‌اند، فضای مجازی دنیا را به تسخیر خود در آورده است. مک‌لوهان معتقد است که باید بُرد تبلیغات را بالا برد اما هارولد لاسول می‌گوید که در کنار این موضوع باید بیان را شیرین کرد و بیان را به شکلی به مخاطب ارائه کرد که او دریافت آن را دوست داشته باشد و فعالان فضای مجازی به این موضوع پی برده‌اند و به خاطر همین از سلبریتی‌ها که در جامعه طرفدارانی دارند، استفاده می‌کنند.
قرایی مقدم تصریح کرد: در واقع وقتی پیام به شکلی جذاب منتقل می‌شود، مخاطب خود را مسخ می‌کند و قدرت تحلیل و استدلال او را ضعیف می‌کند و چون تحت تأثیر پیام و فرد پیامرسان است دیگر چون و چرایی نمی‌آورد و پیام را می‌پذیرد. از طرف دیگر ما ناچاریم قول پیتیریم سوروکین استاد دانشگاه هاروارد را بپذیریم که جهان امروز تحت سلطه ذهنیت مادی و حسی است و همه چیز رنگ حسی و مادی گرفته و افراد بدون اینکه فکر کنند هر جایی که احساس کنند سود مالی وجود دارد جذب آن می‌شوند. سوروکین تاریخ بشریت را به سه دوره تقسیم می‌کند که اولین دوره ذهنیت عقلانی است که به تاریخ بشر تا قرن پنجم مربوط می‌شود، سپس دوره ذهنیت شهودی است که به قرن پنجم تا قرن سیزدهم مربوط می‌شود و از قرن شانزدهم به بعد بشر را تحت سلطه ذهنیت حسی و مادی می‌داند و در واقع پول، اقتصاد و ظاهر آدم‌ها هستند که ملاک و معیار پیدا کرده‌اند.
وی افزود: در چنین دنیایی افراد به هر نحوی تلاش می‌کنند تا کسب درآمد داشته باشند و پیام‌هایی که بعضاً منجر به کلاه‌برداری می‌شوند همین پیام‌های مادی هستند که وعده‌هایی به مخاطبان خود می‌دهند و آن‌ها فریب می‌خورند که در بین آن‌ها به دلیل غالب بودن ادراک احساسی و توجه به مادیات در جوانان، بیشتر قربانیان نیز جوانان هستند.
این جامعه‌شناس درباره دلیل اعتماد مردم به سلبریتی‌ها گفت: سلبریتی به کسانی گفته می‌شود که معروف و احتمالاً محبوب هستند و مورد قبول نسل جوان هستند. شهرتی که سلبریتی دارد برای او جلب اعتماد نیز می‌آورد چرا که مردم تصور می‌کنند که او به خاطر حفظ جایگاهش قطعاً در تلاش است که دچار اشتباه نشود و اگر فردی غیر معروف به آن افراد همان حرف را بزند، آن‌ها این حرف را سخت‌تر می‌پذیرند. باید به این نکته اشاره کنم که سلبریتی امروز تنها به بازیگران و فوتبالیست‌ها گفته نمی‌شود بلکه یک نفر می‌تواند شهرتی منفی هم داشته باشد و عجیب اینکه به دلیل شهرت ممکن است به او هم اعتماد شود و نمونه‌اش تتلو است که وقتی فراخوان «بغبغو کردن» می‌دهد هزاران نفر بدون در نظر گرفتن دلیل این کار، شروع به بغبغو کردن می‌کنند.
قرایی مقدم تأکید کرد: برخی افراد اساساً با این هدف که بتوانند نظر مردم را به خود جلب کنند و از آن به سود برسند، به سمت شهرت می‌روند و برخی رسانه‌ها هم با این افراد همکاری می‌کنند و متأسفانه به دلیل عدم کم تجربه بودن و غلبه ادراکات حسی بر جوانان، آن‌ها بیشتر فریب می‌خورند.
وی در پایان درباره تکرار چند باره کلاه‌برداری‌های فضای مجازی به وسیله افراد مطرح تصریح کرد: دلیل تکرار این اتفاق این است که اطلاعات و پیام‌ها بیش از حد زیاد هستند و در ترافیک این پیام‌ها مخاطب به نوعی دچار مغزشویی می‌شود و تصوری ایجاد می‌شود که چون این پیام در این حد گسترده شده، پس نمی‌تواند دروغ و فریبکارانه باشد و به همین دلیل بارها و بارها ممکن است در دام آن گرفتار شود. باید توجه کنیم که شایعه فقط مربوط به این کسب و کارهای اقتصادی فریبکارانه نیست و حتی در دنیای سیاست هم کارکرد دارد و با گستردگی‌اش جهت‌دهی می‌کند و یکی از ویژگی‌های شایعه در جامعه‌شناسی همین است که قدرت تفکر، تعقل و تجزیه و تحلیل را از بین می‌برد و مدام تکرار می‌شود.
