مدرس دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند:
جایزه جهانی کتاب سال به توسعه روابط فرهنگی ایران و ازبکستان کمک می‌کند
جعفرمحمد ترمذی گفت: جایزه جهانی کتاب سال ایران کمک بسیاری به توسعه روابط فرهنگی میان ایران و ازبکستان خواهد کرد. در ازبکستان جدید و بعد از به حکومت رسیدن رییس جمهور محترم شوکت میرضایف بسیار به بحث کتاب و کتابخوانی اهمیت داده می‌شود.
به گزارش ایلنا به نقل از روابط عمومی خانه کتاب و ادبیات ایران، جعفرمحمد ترمذی (مدرس گروه «منبع‌شناسی و هرمنوتیک تصوف» دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند) درباره جایگاه رشته‌های ایران‌شناسی و اسلام‌شناسی در ازبکستان گفت: این دو رشته در نظام آکادمیک ازبکستان جایگاه والایی دارند. در آکادمی بین‌المللی اسلامی ازبکستان که همان دانشگاه اسلامی تاشکند است، تقریبا تمامی رشته‌های مرتبط با اسلام‌شناسی از فقه، کلام، تاریخ اسلام، منابع اسلامی گرفته تا روابط بین کشورهای اسلامی و… وجود دارد. در این دانشگاه در تمامی رشته‌ها بعد از زبان عربی، زبان فارسی به عنوان زبان دوم تدریس می‌شود. یک دانشکده اسلامی دیگر هم داریم که آنجا هم زبان فارسی به عنوان دومین زبان جهان اسلام تدریس می‌شود.
وی افزود: در دانشگاه دولتی خاورشناسی تاشکند یک رشته تخصصی در مقطع فوق لیسانس راه‌اندازی کردیم به نام تصوف‌شناسی. این نخستین کار آکادمیک در حوزه عرفان و تصوف بود که با تلاش‌های گلچهره شاوکاتونا رییس دانشگاه خاورشناسی تاشکند و با تلاش‌های دو سه نفر از اساتید از جمله من اکنون ۶ دانشجو در سال‌های اول و دوم داریم. زبان فارسی در برنامه درسی این دانشجویان هست، چرا که بیشتر منابع تصوف و عرفان به زبان فارسی است.
اهمیت زبان فارسی در ازبکستان
ترمذی ادامه داد: من چند واحد اینجا تدریس می‌کنم. واحدهای درسی اینجا «تاریخ تصوف و هرفان»، «فلسفه تصوف»، «هرمنوتیک شعر عرفانی»، روانشناسی تصوف»، «منبع‌شناسی تصوف»، «نسخ خطی تصوف» و… است. چون عمده منابع عرفان به زبان فارسی است، دانشجویان ما باید زبان فارسی را هم یاد بگیرند تا بتوانند منابع فارسی و حتی دست‌نویس‌های فارسی را هم بخوانند. کامل جان رحیم‌اف و نصرالدین میرزایف دو تن از استادان نسخه‌شناس این گروه هستند و به دانشجویان دروس نسخه‌شناسی تصوف را آموزش می‌دهند.
نویسنده کتاب «زندگی و میراث فلسفی و عرفانی خواجه محمد پارسای بخارایی» در بخش دیگری از این گفت‌وگو درباره دیگر واحدهای دانشگاهی که رشته زبان فارسی را دارند نیز اشاره کرد: در برخی دیگر از دانشگاه‌های ازبکستان از جمله دانشگاه‌های سمرقند، بخارا، فرغانه، ترمذ و… رشته‌های زبان فارسی، زبان‌شناسی فارسی، تاریخ ادبیات فارسی، تاریخ ادبیات معاصر ایران، شعر معاصر ایران و نظریه ادبیات فارسی و دیگر واحدهای درسی چون ادبیات تاجیکی در سطح کاملتر و در هر سه مقطع، لیسانس، فوق‌لیسانس و دکتری آموزش داده می‌شود. در دانشگاه ما در رشته‌های فیلولوژی ایران و افغان هم زبان فارسی تدریس می‌شود. بجز اینها رشته ادبیات تطبیقی هم وجود دارد که دانشجویان در مقاطع فوق‌لیسانس و دکتری کارهای تحقیقاتی خوبی را ارائه می‌دهند. به عنوان مثال یکی از دانشجویان دکتری مشغول کار روی قصیده‌های عرفانی نظامی گنجوی است.
دو عنوان از کتاب‌های جدیدم را برای شرکت در جایزه کتاب سال ایران ارسال کرده‌ام
جعفرمحمد ترمذی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به اهمیت جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران گفت: من از طریق رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ازبکستان یعنی امیرسعید کرمی دو تا کتاب‌های جدیدم را برای شرکت در جوایز کتاب سال ارسال کرده‌ام: یک عنوان را برای جایزه کتاب منطقه‌ای و یک عنوان نیز برای جایزه جهانی کتاب سال. یکی از این تالیفات درباره عرفان‌پژوهی تطبیقی یا تصوف‌شناسی مقایسه‌ای است و دیگری کتابی است درباره شعر معاصر ایران که ۴۲ شخصیت را دربر می‌گیرد به همراه ترجمه نمونه‌هایی از آثارشان به زبان ازبکی. این کتاب پس از انتشار از سوی ادیبان، شاعران و منتقدان بسیار مورد استقبال قرار گرفته بود.
نویسنده کتاب «هستی‌شناسی تصوف» اضافه کرد: متاسفانه تا به امروز جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران بازتاب چندانی در رسانه‌های ازبکستان نداشته است، اما خود من از این به بعد به عنوان سفیر فرهنگی ایران تلاش می‌کنم تا بازتاب پیدا کند. چند سال قبل جمال کمال برای ترجمه مثنوی معنی به ازبکی برنده جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده بود که متاسفانه آن هم بازتاب رسانه‌ای چندانی پیدا نکرد.
وی در ادامه با اشاره به این نکته که جایزه جهانی کتاب سال جمهوری اسلامی ایران کمک بسیاری به توسعه روابط فرهنگی میان ایران و ازبکستان خواهد کرد، گفت: در ازبکستان جدید و بعد از به حکومت رسیدن رییس جمهور محترم شوکت میرضایف بسیار به بحث کتاب و کتابخوانی اهمیت داده می‌شود. اصلا یک انقلاب فکری در حوزه کتاب بوجود آمده و تبلیغ بسیاری بویژه برای نوجوانان و جوانان می‌شود. در تمام کشور از مهدکودک‌ها گرفته تا دانشگاه‌ها سطح کتابخوانی ارتقا پیدا کرده است. برنده شدن یک ازبکی در جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی ایران هم اتفاق بسیار مبارکی خواهد بود.
نویسنده کتاب «عرفان‌پژوهی تطبیقی» ادامه داد: یکی از دلایل ضعیف شدن روند ترجمه ادبیات فارسی به ازبکی و تحقیقات و پژوهش‌ها در ایران‌شناسی حضور نداشتن ازبک‌ها در آزمون‌های کتاب سال و کتاب منطقه‌ای جمهوری اسلامی ایران است. اگر حضور یابند و به امید خدا برنده هم شوند باعث تشویق محققان دیگر خواهند شد. دانشگاه‌ها و وزارتخانه‌های ازبکستان دوست دارند که محققان و مترجمانشان در آزمون‌های بین‌المللی شرکت کنند و برنده شوند. این آبروی کشور ما و آبروی اهل علم و ادب ما خواهد بود.
