چند میانجی ناموفق تصویر خوبی از ما به دنیا نمی‌دهد/ گفت‌وگوهای درون منطقه‌ای به دلیل اقدامات کاخ سفید شکل نمی‌گیرد

نصرت‌الله تاجیک در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایلنا، در ارزیابی سفر احتمالی امانوئل مکرون به تهران و گمانه‌زنی‌ها در خصوص پیشنهاداتی که وی در چارچوب عناوینی همچون «فریز متقابل» یا «توقف در مقابل توقف» مطرح خواهد کرد، با تاکید بر اینکه موضوع موفقیت مکرون در این سفر از جمله معادلات چند مجهولی است، گفت: البته قبل از اینکه وارد بحث شوم باید بگویم سفر رئیس جمهور فرانسه به ایران اکنون در حد یک گمانه‌زنی است و تنها از سوی رسانه‌ها و محافل سیاسی و دیپلماتیک مطرح شده و تاکنون مسئولین وزارت امور خارجه کشورمان چنین موضوعی را تایید نکرده و سفر را قطعی ندانسته‌اند. البته در چنین تحرکاتی به دلیل عوامل نامعلوم این عدم قطعیت عادی است.

چیزی که سفر آقای «آبه» به تهران را خراب کرد، عقب‌‌نشینی ترامپ از توافقات اولیه بود

وی ادامه داد: با این حال فرض را بر این می‌گذاریم که این گمانه‌زنی‌ها درست باشد؛ در همین راستا این موضوع را می‌توان از زاویه‌های دید متفاوتی شامل رویکرد ترامپ به این اقدام مکرون، دید تهران به چگونگی بهره‌برداری از شکل و محتوای سفر، دلایل، اهداف و انگیزه‌های فرانسه و یا مکرون برای ورود به میانجیگری و اوضاع منطقه‌ای بررسی کرد. در بررسی دید ترامپ به چنین تحرکاتی، به اعتقاد بنده آن چیزی که سفر آقای «آبه» به تهران را خراب کرد، عقب‌‌نشینی رئیس جمهور آمریکا از توافقات اولیه بین او و آبه بود که در توکیو انجام گرفت و اینکه احتمالا با فشار تیم امنیت ملی آمریکا بر ترامپ بعد از بازگشت از ژاپن نتوانستند آن قولی که به آبه داده و آن چیزی را که این دو در ژاپن توافق کرده بودند، ادامه دهند.

شک دارم آمریکایی‌ها علاقمند باشند فرانسه نقشی در صحنه بین‌المللی بیش از الان پیدا کند

وی افزود: در خصوص فرانسه هم به همین شکل است؛ دغدغه ما این است که به دلیل ویژگی‌های ترامپ و عدم استقرار و انسجام فکری و ویژگی‌های شخصیتی وی و مجموعه شرایط، نحوه بازی ترامپ و آمریکایی‌ها بسیار مهم است. فرض کنید همه شرایط را ثابت نگه داریم و سه مورد از چهار محور بالا که نام بردم ثابت باشند؛ به عقیده من عامل ترامپ و آمریکا یک عامل مهمی است که آیا وی واقعا به صورت واقعی علاقمند است که شرایط به سمتی پیش برود که این اقدام آ‌قای مکرون موفقیت‌آمیز باشد یا خیر؟

تاجیک تاکید کرد: من کمی شک دارم که آمریکائی‌ها علاقمند باشند فرانسه نقشی در صحنه بین‌المللی بیش از الان پیدا کند. سابقه درگیری‌های لفظی بین مکرون و ترامپ هم که از برخورد ترامپ با سایر رهبران اروپایی بیشتر است، موید همین امر است. در آن زمان مکرون صحبت از ارتش اروپایی کرد و ترامپ نیز گفت اگر کمک آمریکا به فرانسه نبود، الان معلوم نبود فرانسوی‌ها به چه زبانی صحبت می‌کردند. پس اولین عنصر از نظر من از منظر اهمیت نقش‌آفرینی و کمک به مکرون برای موفقیت در این اقدامش، آمریکا است

اگر چند میانجی ناموفق داشته باشیم تصویری که دنیا از ما می‌گیرد خوب نخواهد بود

این کارشناس مسائل سیاست خارجی گفت: محور دوم خود ما و نحوه برخورد ما است؛ معتقد هستم اگر ما چند میانجی ناموفق داشته باشیم تصویری که دنیا از ما می‌گیرد تصویر خوبی نخواهد بود، بنابراین ما هم باید یک اراده‌ای داشته باشیم که این سفر موفقیت‌آمیز باشد.

از الان به بعد کمی فرموله‌تر برخورد کنیم

وی تاکید کرد: به عقیده من مجموعه شرایط ژئوپلتیکی، اقتصادی و استراتژیک ایران ایجاب می‌کند که ما یک روشی را در رابطه با شرایط کنونی گره خوردن مسائل ایران و آمریکا که باعث می‌شود شرایط متشنج منطقه روز به روز بیشتر شود، اتخاذ کنیم که ما هم علاوه بر اقدامات اجرایی و عملیاتی که ظرف ۶۰ روز گذشته انجام دادیم از الان به بعد کمی فرموله‌تر برخورد کرده و دقیقا بدانیم چه می‌خواهیم از این سفر به دست بیاوریم؛ چرا که سفر به هر نحوی انجام شود برای ما مطلوب نیست مگر اینکه ما یک هدف‌گذاری مشخص داشته باشیم و بدانیم که چگونه می‌خواهیم مساله را در این شرایط مدیریت کنیم.

چرا ماکرون تاکید دارد سفر خود به تهران را با موفقیت به پایان برساند؟

تاجیک ادامه داد: عامل سوم، خود فرانسه و شخص آقای مکرون است. فرانسوی‌ها یک پرنسیپ و پرستیژ خاصی به دلیل سوابق انقلابی و آزادی‌خواهی در صحنه بین‌المللی برای خود قائل بوده و خود را کشور ویژه‌ای می‌دانند و به عقیده من ما باید به این روانشناسی سیاسی فرانسه توجه کنیم.

وی یادآور شد: فرانسوی‌ها بعد از جنگ جهانی دوم مخصوصا از دوران «دوگل» به بعد تلاش می‌کنند که در میان بازیگران مهم جهانی قرار بگیرند و این موضوع باعث می‌شود که در حقیقت آقای مکرون هم به دلیل شخصیت و جوان‌ بودنش و اهداف جاه‌طلبانه‌ای که دارد و در تلاش است موقعیت بین المللی فرانسه را بالا آورده و تثبیت کند و هم به دلیل شرایطی که فرانسه امروز از بعد دا خلی دارد دست به ریسک نزند و سعی کند که پایش را جای محکمی بگذارد و طبیعتا به دنبال این است که سفر خود به تهران را با موفقیت به پایان برساند.

کاهش قیمت‌ها نشانه کارکرد دیپلماسی است

تاجیک گفت: آخرین عامل نیز که پیش‌تر از آن نام بردم، بحث ظرفیت‌های منطقه‌ای و بین‌المللی است. به اعتقاد من مجموعه شرایطی که هم در منطقه به وجود آ‌مده که شامل سوریه، یمن و ... است و جابجایی در اردوگاه‌ها و آ‌خرین تحول که ساقط کردن پهپاد آمریکایی بود و ما الان دست بالا را داریم ایجاب می‌کند که ما بتوانیم از این موارد استفاده سیاسی کرده و تلاش کنیم که این موارد را که در بخش عملیاتی موفقیت‌آمیز بوده در بعد سیاسی نیز روی میز بگذاریم و سعی کنیم برای آنچه که مشکلات کنونی کشورمان است دستاورد داشته باشیم.

وی افزود:  در هر صورت افکار عمومی کشور نیز در حال حاضر این تحرکات را با حساسیت دنبال می‌کند و همین تحرکات دیپلماتیک و همین رویکردی که ایران نشان داده و با جامعه جهانی تعامل می‌کند برای اینکه سازه برجام را که حاصل رویکرد نوین ایران به تعاملات بین‌المللی بود را همچنان پایدار نگه دارد، روی التهاب عمومی تاثیر مثبت گذاشته و اجازه نداده که مسائلی که ظرف سه الی چهار ماه گذشته پیش آمده نه تنها جو عمومی را ملتهب کند، بلکه قیمت‌ها عموما" کاهشی شده است. این هم نشانه کارکرد دیپلماسی و هم نشانه نیاز مردم به تثبیت اوضاع اقتصادی است.

وی ادامه داد: بنابراین ما حتی از منظر توجه به معیشت مردم و رفاه عمومی نیاز داریم که با حفظ اصول و برنامه و هدف‌گذاری برنامه‌ای داشته باشیم که اینگونه تحرکات  بتواند دستاوردی برای منافع ملی ما داشته باشد.

گفت‌وگوهای درون منطقه‌ای به دلیل رویکرد کاخ سفید شکل نمی‌گیرد

سفیر پیشین کشورمان در اردن همچنین در پاسخ به این سوال که برخی صاحبنظران معتقد هستند دستگاه دیپلماسی تنها به حوزه اروپا و آمریکا متمرکز شده و تنش‌های منطقه‌ای و روابط دوجانبه را از اولویت خارج کرده که می‌تواند در لابی ما در مسائل فراسرزمینی موثر باشد، گفت: ما در یک منطقه توسعه‌نیافته‌ زندگی می‌کنیم ضمن اینکه هیچ کشوری همسایه خود را انتخاب نکرده است. این‌ها همسایه‌هایی هستند که ما باید با آنها زندگی کنیم بنابراین بحثی که الان مطرح است این است که گفت‌وگوهای درون منطقه‌ای به دلیل اهداف و اقدامات ترامپ و رویکردی که کاخ سفید برای منطقه در نظر گرفته، شکل نمی‌گیرد؛ چرا که کشورهایی که هم‌پیمان آمریکا هستند و رقیب منطقه‌ای ما محسوب می‌شوند در حال حاضر شرایط را برای خود فرصت بی‌بدیلی می‌دانند که بتوانند در آن رقابت منطقه‌ای و هماوردی با ایران قدمی به جلو بردارند.

بعید است ما بتوانیم از طریق گفت‌وگوی درون منطقه‌ای به برون منطقه‌ای برسیم

وی ادامه داد: از این جهت می‌گویم عدم توسعه یافتگی چون ما اختلاف‌ها را سریع امنیتی می‌کنیم و به سمت تحرکات نظامی می‌رویم لذا به عقیده من در حال حاضر بعید است ما بتوانیم از طریق گفت‌وگوی درون منطقه‌ای به برون منطقه‌ای برسیم و این ظرفیت به دلیل شرایط و سیاست‌های ترامپ وجود ندارد.

 وی افزود: این مجموعه شرایط باعث می‌شود ما نتوانیم فعلا استراتژی درون به بیرون داشته باشیم.  البته اگر ما بتوانیم به سمت کاهش خشونت حرکت کرده و زهر اقدامات رقبای منطقه‌ای را بگیریم خوب است اما اینکه امید داشته باشیم می‌توانیم گفتمان‌های درون منطقه‌ای را سکو یا پایلوتی برای حرکت به سمت کاهش تنش با آمریکا و اروپا بدانیم؛ بعید می‌دانم در حال حاضر چنین ظرفیت و چنین خواستی از سوی رقبای منطقه‌ای وجود داشته باشد. 

اتخاذ استراتژی کشیدن دندان نیش ترامپ توجیه دارد

تاجیک تاکید کرد: در پایان یک نکته را نیز اضافه می‌کنم؛ بخشی از خروج ترامپ از برجام به مسائل شخصیتی او و سیاست کلی وی در لجاجت با اوباما مرتبط است؛ لذا اگر هیچ دلیلی برای تعامل، کنار آمدن و کاهش تنش با ترامپ و تیمش نباشد که بسیار وجود دارد، اما الان با توجه به مجموعه شرایط منطقه‌ای، بین‌المللی و مخصوصا ماجرای پهپاد و اجرای گام دوم کاهش تعهدات برجامی، به منظور جلوگیری از نزدیک شدن اروپا به ترامپ و در انزوای خروج از برجام ماندن وی و از همه مهم‌تر جبران ضعف مفرط اروپا در مقابل آمریکا و برای نشان دادن اینکه در دعوای دموکرات‌ها و جمهوری‌خواهان نیفتاده‌ایم؛ در حال حاضر اتخاذ استراتژی کشیدن دندان نیش ترامپ  توجیه دارد. این کاری بس سخت اما شدنی است.