در چهل و سومین مراسم سالگرد شهادت آیت الله بهشتی؛
توصیه مطالعه سه کتاب از آیت‌الله بهشتی توسط فرزندش
سیدمحمدرضا بهشتی می‌گوید: حال حاضر بیش از سی اثر از شهید آیت الله بهشتی در اختیار ماست. در فراز و فرودهایی که جامعه ما طی میکند، طبیعی است که درچنین فضایی، افراد مجال پیدا نکنند تا مطالعات هدفمند و جدی داشته باشند. به همین دلیل ممکن است برخی از آثار مورد توجه کافی قرار نگرفته باشند؛ تا در شکل دهی پرسش‌های جدی در ذهنیت نسل‌های مختلف جامعه (بخصوص نسل جوان) نقشی فراتر از آنچه داشته اند، ایفا کنند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، به مناسبت فرا رسیدن چهل و سومین سالگرد شهادت شهید آیت الله بهشتی موسسه مطالعات دین و اقتصاد مراسمی را درباره ایشان برگزار کرد.
در این مراسم که روز پنجشنبه، سی و یکم خردادماه به صورت حضوری و آنلاین برگزار شد، صدیقه قاسمی (استاد فلسفه و کلام اسلامی در حوزه و دانشگاه)، محمدرضا بهشتی (استاد فلسفه و فرزند آیت الله بهشتی)، حجت الاسلام رحیم نوبهار (عضو هیئت علمی دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی)، میثم محمدی و فرشاد مومنی (اقتصاددان و استاد دانشگاه) حضور داشتند.
محمدرضا بهشتی در ابتدای برنامه، دقایقی با حضار در رابطه با شهید آیت الله بهشتی به صحبت پرداخت.
او در ابتدا از موسسه مطالعات دین و اقتصاد برای برگزاری بزرگداشت آیت الله بهشتی طبق روال هر سال، تشکر کرد و گفت: به جا بود به جای بنده برای پرداختن به مباحث مختلف از دوستان دیگری که دانش بیشتری دارند، استفاده می‌شد اما پس از آنکه آقای دکترمومنی گفتند من هم گفتم که شرکت می‌کنم.
او در ادامه گفت: فرصت برای ارائه یک طرح طبیعتا کوتاه است و انتظار اینکه بتوانیم همه جوانب یک بحث را طرح کنیم و و به پایان ببریم، قاعدتا ممکن است فراهم نباشد و این انتظار برآورده نشود. سال بحثی را خدمت دوستان مطرح کردم. اندیشه ورزان ساحت نظر ذوقی دارند، مردان میدان نظر هستند.
دستاوردهای نظری آن‌ها هم به نوبه خودش، با ارزش است. به هیچ وجه عرض نمی‌کنم که همه دستاوردهای نظری بلافاصله و بدون هیچ واسطه‌ای با عمل مستقیم گره بخورد؛ اما به هر حال در مجموعِ نگاه به افق زندگی پوشش و تلاش نظری گاه می‌تواند در کل زندگی ثمر بخش باشد و در عرصه عمل پا بگذارد. کسانی که از این ویژگی برخوردارند از طرفی باید بتوانند در این افق نظری حرکت کنند و از طرفی دیگر آن‌ها را به عرصه عمل نزدیک نمایند. آن‌هایی که نظریه خود را خودشان به عمل نزدیک کنند، افراد کمی هستند و نادرند. این مختص به جامعه ما نیست و مبحثی فراتر از ایران است؛ منتهی در کشور ما خودش را بارز نشان داده است.
بهشتی در ادامه توضیحاتش بیان کرد: سال گذشته تکیه بحث من بر همین ابعاد نظری بود و بعد هم گره خوردن‌هایی که با عرصه عمل ایجاد می‌شد.
او گفت: به نظرم رسید حال که قرار است چند دقیقه‌ای در خدمت شما باشم، این بار درباره عمل و مواجه مرحوم شهید آیت الله بهشتی به این عرصه، صحبت کنم و بحث را به این سمت و سو ببرم.
او بیان کرد: عنوانی می‌خواهم اینجا طرح کنم نگاه شهید بهشتی به «عمل»، «عمل گرایی»، «عمل گریزی» و «عمل زدگی» است. این را هم به عنوان به مقدمه بگویم که اگر بحث به پایان نرسید، دوستان را به اتاق مطالعه سه نوشته فرا می‌خوانم که طی سالهای اخیر منتشر شده.
وی گفت: مرحوم شهید بهشتی از جمله افرادی بود که نسبت به نوشته‌های مکتوب و کارهای مکتوب خیلی وسواس داشت. به همین دلیل خیلی آثار ایشان محدود است. در عوض ما مجموعه‌ای از گفتارهای ایشان را در اختیار داریم که تعدادشان قابل ملاحظه است. این آثار به همت بنیاد آثار شهید آیت الله بهشتی، شورای احیای آثار بهشتی و… به تدریج منتشر شده اند.
بهشتی در ادامه توضیح داد: در حال حاضر بیش از سی اثر از شهید آیت الله بهشتی در اختیار ماست. در فراز و فرودهایی که جامعه ما طی میکند، طبیعی است که درچنین فضایی، افراد مجال پیدا نکنند تا مطالعات هدفمند و جدی داشته باشند. به همین دلیل ممکن است برخی از آثار مورد توجه کافی قرار نگرفته باشند؛ تا در شکل دهی پرسش‌های جدی در ذهنیت نسل‌های مختلف جامعه (بخصوص نسل جوان) نقشی فراتر از آنچه داشته اند، ایفا کنند.
سیدمحمدرضا بهشتی بیان کرد: اینکه دوستان را به مطالعه آثار وتوجه فرا می‌خوانم این نیست که شهید آیت الله بهشتی پدر بنده هستند. و این دعوت به مطالعه آثار هیچ جهت حاصلی برای ما ندارد. مرحوم بهشتی فردی بود که خودش بود و من هم این توفیق را پیدا کردم و خدا به ما لطف کرد تا مدت زمانی را طول زندگی با ایشان همراه شوم.
او ادامه داد: سه نوشته از آثار مرحوم بهشتی اگر کنار هم چیده شوند، می‌توانند در قبال موضوعی که طرح می‌کنم، تصویری به دوستان بدهند. نوشته اول «مراحل اساسی یک نهضت» است. این اثر مربوط به زمانی است که مرحوم بهشتی در آلمان بودند. این اثر در جمع دوستان دانشجوی فعال سیاسی و مبارزاتی، مطرح می‌شود. جالب است که مسائل با افقی طرح می‌شوند که وقتی دوستان مطالعه کنند متوجه خواهند شد که چطور یک فرد با پشتوانه‌های نظری و آشنایی با جریان‌های فکری حرکت میکند و با مسائل اجتماعی و سیاسی عرصه عمل مواجه شود؟ این موضوع و اتفاق به ما فرصتی را می‌دهد تا یک عملکرد و اندیشه عمیق نظری در مواجهه با مسائل عملی را مشاهده کنیم و دریابیم.
وی اذعان داشت: نوشته دوم ذیل عنوان «سه گونه اسلام» منتشر شده. این اثر به کسانی می‌پردازد که پیش از نهضت، در دوران نهضت و پس از نهضت به اسلام پیوسته اند. ویژگی‌های هرکدام از این سه دسته و چهره‌ای از جامعه (بخصوص بعد از استقرار اسلام و نهضت پیامبر) با نظر به مسائل اجتماعی در این اثر بررسی می‌شود. این اثر نگاه جدیدی است به آنچه قبلا با آن‌ها آشنا شده ایم.
سیدمحمدرضا بهشتی در ادامه مراسم به معرفی سومین کتاب آیت الله شهید بهشتی پرداخت.
او گفت: کتاب سوم هم پارسال منتشر شد و «تقیه؛ خودپایی یا هدف پایی؟» نام دارد/. با اینکه این اثر را سال گذشته تهیه کرده‌ام اما هنوز فرصتی برای خواندش نداشتم. تا اینکه قرار شد به اینجا بیایم و به همین مناسبت آن را مطالعه کردم. این اثر که برایم بسیار قابل توجه آمد از سه بخش تشکیل شده که بخش اول دست نوشته آیت الله شهید بهشتی است و جزو معدود آثاری است که ایشان آن را مستقیما به نگارش درآورده. این اثر در فضای پس از حوادث پانزدهم خردادماه نوشته شده. این اثر مرحوم بهشتی، در آن مقطع پس از یک خفقان اجتماعی و بعد از شکل گرفتن نهضت، با همه فراز و فرودهایی که داشته، نوشته شده است. در چنین شرایطی افراد دارای یک عقیده و مسلک و اندیشه در فضای خفقان پس از یک سرکوب فعال بوده اند. آن‌ها تلقی‌شان از نهضت، نهضت کور بوده است. این نوشته تجاربی را لا به لای خود بیان و آشکار میکند. این اثر در آغاز با یک ویژه‌شناسی و واژه‌شناسی خوب شروع می‌شود. زمانی که من آن را خواندم، انتظار این مقدار تمرکز را نداشتم. و بعد هم ورود و پرداختن به مسئله تقیه و ابعاد گوناگونی که دارد مطرح می‌شود.
بهشتی گفت: به نظرم سه اثر نوشته‌ای که معرفی کردم ارزش این را دارند که دوستان آن‌ها را مطالعه کنند و مورد تامل قرار دهند.
وی ادامه داد: با اینکه دکتر آیت الله بهشتی مرد میدان نظر بود در عین حال همواره به مقوله عمل بخصوص در عرصه اجتماعی، توجهی جدی داشت. جای این روآوری به عمل را در بسیاری از اندیشمندان خالی می‌بینیم. و خود این جهت گیری به سمت عمل باعث می‌شود پرسش‌هایی ایجاد می‌شود که در عرصه نظر موضوعاتی برای اندیشیدن را شکل می‌دهد. اگر شما در عرصه عمل ورود نکنید یا در چهارچوب مطالعات کتابخانه‌ای و دانشگاهی محصور باشید، بسیاری از پرسش‌ها چهره خودشان را به شما نشان نمی‌دهند. در این راستا موضوعاتی برای حرکت به عرصه عمل مطرح می‌شود.
بهشتی تاکید کرد: آیت الله شهید دکتر بهشتی اندیشمندی است که اندیشه‌اش در مجموع و در انت‌ها به سمت عمل می‌رود و متوجه چنین موضوع مهمی می‌شود. این اندیشه عمل گرایانه در تفاسیر قرآن آیت الله بهشتی که چند سال پیش منتشر شد هم دیده می‌شود و نمود دارد و در اثر شش جلدی تفسیر قرآن ایشان شاهدش هستیم. من در آن دوران دانش آموز بودم. نوع این تفسیر تفاوت‌هایی با دیگر تفسیرها دارد. در تفسیر مرحوم بهشتی یکی از تفاوت‌های بارز این است که مسائل اجتماعی به صورت زنده مورد توجه قرار گرفته اند؛ اما نه به نحوی که قرآن را فقط در چهارچوب مسائل اجتماعی ببینیم.
او بیان کرد: دکتر بهشتی در طول عمر کوتاه و پنجاه و سه‌ساله خود با سی و سه جمع در ارتباط بود. یا در پایه‌گذاری آن‌ها مشارکت داشته، یا از آن‌ها حمایت می‌کرده یا در مدیریت مستقیم آن‌ها نقش داشته است. این کارنامه نسبت به سن کمی که داشته‌اند قابل توجه است.
