معرفی انواع عایق حرارتی؛ نسوز، ساختمان، دیوار، کوره و پشت بام
امروزه صنعت ساخت و ساز پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است و از مواد و ترکیبات مختلف در مراحل ساختن یک ساختمان و انجام یک پروژه بهره می‌گیرد. یکی از موادی که به‌وسیله فرایندهای صنعتی ساخته می‌شود و نقش قابل توجهی در حفاظت و تامین ایمنی دارد، عایق حرارتی است. این مواد معمولا از ترکیبات غیرفلزی ساخته می‌شوند و به دلیل خواص شیمیایی، در برابر حرارت و گرما مقاومت بسیار بالایی نشان می‌دهند و همچنین شکل و سختی خود را از دست نمی‌دهند. عایق حرارتی چیست؟
عایق حرارتی چیست؟
این مواد در شرایط محیطی سخت و دمای بسیار بالا و پایین می‌توانند پایدار باشند و تغییر شکل یا واکنشی نشان ندهند. برخی از این مواد به عایق نسوز شهرت دارند و در مجاورت یا مواجه با آتش شعله‌ور نخواهند شد و تا مدت‌زمان طولانی فرم خود را حفظ می‌کنند. ترکیبات مختلفی از مواد چنین قابلیت‌هایی دارند که عناصر مشترک آن‌ها سیلیسیم (Si)، آلومینیوم (Al)، کربن (C)، زیرکونیوم (Zr)، منیزیوم (Mg)، کلسیم (Ca) و کرم (Cr) است. از ترکیب عناصر ذکر شده مواد ترکیبی مختلفی پدید می‌آید که بخش اصلی یک عایق نسوز را تشکیل می‌دهد.
عایق حرارتی می‌تواند با مواد دیگری ترکیب شود تا ویژگی‌های بیشتر را در خود جای دهد. برای مثال یک عایق حرارتی می‌تواند همزمان عایق صدا یا ضربه نیز باشد. به همین دلیل یک عایق حرارتی می‌تواند علاوه بر عایق نسوز به‌عنوان عایق دیوار، ساختمان و پشت‌بام نیز استفاده شود.
انواع عایق نسوز
با توجه به ترکیبات تشکیل‌دهنده عایق‌های حرارتی انواع، درجه‌بندی و قیمت‌های مختلفی دارند و موارد استفاده نیز مختلف است. در حال حاضر شش دسته کلی برای عایق حرارتی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهیم کرد.
عایق پشم سنگ
این عایق حرارتی از ترکیبات سنگ بازالت ساخته می‌شود و از انتشار گازهای مضر جلوگیری می‌کند. همچنین در زمان نصب و استفاده ایمنی بیشتری برای مصرف‌کننده نسبت به سایر عایق‌ها تامین می‌شود. برخورد دست با این عایق نسوز آسیب کمتری به بدن وارد خواهد کرد. پشم سنگ به‌خوبی در برابر حرارت‌های بالا از خود مقاومت نشان می‌دهد و در پالایشگاه، ساختمان، نیروگاه، نواحی تاسیساتی و برخی گلخانه‌ها کاربرد دارد. صرفه‌جویی در انرژی برق و گاز، کاهش هزینه‌ها، افزایش بازدهی کوره‌ها، مقاومت در برابر صوت، عدم رشد موجودات مزاحم، قابلیت بازیافت و تحمل حرارت‌های شدید از مزیت‌های اصلی این عایق حرارتی است. این عایق بیشتر در صنعت و گاهی در ساختمان به کار می‌رود.
عایق پشم شیشه
عایق پشم شیشه با نام فایبرگلاس نیز شناخته می‌شود که محبوب‌ترین عایق حرارتی برای مصارف خانگی است. عایق ساختمان پشم شیشه توانایی خوبی در جلوگیری از انتقال حرارت و پوسیدگی دارد و از همین رو برای پوسته منابع فلزی و پشت بام پرکاربرد است. عمر این عایق نسبت به برخی عایق‌های صنعتی کمتر است اما مقاومت بالا و هزینه مناسب باعث شده طرفداران بسیاری پیدا کند و در موارد دیگری مثل سیلوی سیمان، مخزن نگهداری مواد جامد و مایع و ... نیز استفاده شود. این عایق توان مقابله با صوت را نیز دارد و به دلیل وزن کم می‌تواند انتخاب خوبی برای عایق ساختمان باشد. مشکل این عایق عدم مقاومت کافی در برابر رطوبت است و احتمال رشد حشرات و قارچ‌ها در آن وجود دارد. از همین رو استفاده در مناطقی که آب‌وهوای مرطوب دارند توصیه نمی‌شود.
عایق پلی‌استایرن
شاید بتوان پلی‌استایرن را سبک‌ترین ترکیب برای عایق ساختمان دانست. این عایق حرارتی در فونداسیون، سقف تیرچه بلوک و دیوارهای دوجداره کاربرد دارد. جنس این عایق به صورتی است که در مجاورت با آب پوسیده نمی‌شود و در برابر خزش نیز مقاوم است. قابلیت برش و تغییر اندازه باعث شده این محصول در نواحی مختلف ساختمان قابل استفاده باشد. مقاومت نسبی در برابر صوت، دسترسی و جابه‌جایی راحت و قیمت مناسب باعث شده پلی‌استایرن یکی از بهترین گزینه‌های عایق ساختمان باشد.
عایق پرلیت
این عایق هم وزن کمی دارد و هم مقاومت بالایی در مقابل آتش از خود نشان می‌دهد. پرلیت یک ماده غیر قابل اشتعال تلقی می‌شود و قابلیت جذب صدا نیز دارد. از معایب این عایق می‌توان به مقاومت کم در برابر فشارهای فیزیکی و رطوبت اشاره کرد. از همین نظر استفاده در مصارف ساختمانی فقط در حالت‌های خاص امکان‌پذیر است.
عایق شیشه اسفنجی
با انبساط شیشه خالص تا حدود بیست برابر حجمش، عایق شیشه اسفنجی تولید می‌شود. این محصول آب را جذب نمی‌کند و از رشد قارچ و باکتری جلوگیری خواهد کرد. شیشه ماده‌ای نسوز محسوب می‌شود و این عایق نیز مقاومت بسیار بالایی در برابر حرارت و شعله‌های آتش خواهد داشت.
پشم سرامیک (کوره)
پشم سرامیک یا همان عایق نسوز سرامیکی قابلیت فرم‌دهی بالایی دارد. در زمان ساخت می‌توان از قالب‌های مختلف برای تعیین شکل عایق استفاده کرد و با توجه به هزینه مناسب و مقاومت بالا، گزینه مناسبی برای استفاده‌های صنعتی خواهد بود. کوره‌های فلزی معمولا از عایق سرامیکی استفاده می‌کنند و کوره‌های القایی و الکتریکی نیز می‌توانند از همین نوع عایق برای محافظت در مقابل حرارت استفاده کنند. هم‌اکنون عایق سرامیکی در انواع الیاف فله‌ای، مدول سرامیکی، برد سرامیکی و پتوی سرامیکی عرضه می‌شود.
عایق سلولزی و تخته فیبر
این عایق نسوز از قدیمی‌ترین انواع عایق‌ها است. ترکیباتی شامل کاغذ، چوب، مقوا یا سایر مواد که با سلولز ساخته می‌شود می‌توانند عایق حرارتی باشند. برای افزایش مقاومت در برابر حرارت و آتش از چسب‌های قوی در آلیاژ این محصول استفاده می‌شود. مقاومت بالای این نوع عایق باعث شده بسیاری از مصرف‌کنندگان آن‌ها را برای استفاده مجدد بازیافت کنند.
با متراکم کردن پشم نمد و سایر الیاف گیاهی عایق تخته فیبری ساخته می‌شود. این عایق ضریب انبساط و انقباض بسیار پایینی دارد و در برابر حرارت یا سرمای شدید تغییر ابعاد نخواهند داشت. جذب سریع رطوبت اصلی‌ترین نقطه‌ضعف این عایق است و از همین جهت معمولا قیمت آن در مقایسه با سایر عایق‌ها پایین‌تر است. ساختمان‌های قدیمی یا کارگاه‌های سنتی از این عایق برای حفاظت در برابر حرارت و شعله‌های آتش استفاده می‌کردند.
جمع‌بندی
انتخاب عایق مناسب به عوامل مختلف مثل ناحیه کاربری، شدت دما، سایر نیروها و شرایط آب‌وهوایی منطقه بستگی دارد اما امروزه برای هر نیازی عایق‌های مختلفی وجود دارد. از پشم شیشه و پلی‌استایرن در ساختمان‌ها و مصارف خانگی استفاده می‌شود و عایق‌های سرامیکی و پشم سنگ در صنعت کاربردهای بسیاری دارند. دقت داشته باشید تمام این عایق‌ها عمر طولانی دارند و خرید یک عایق مناسب می‌تواند تا سال‌ها شما را در برابر مشکلات ناشی از حرارت و آتش حفظ کنند.
