توسعه کشت چغندر پائیزه برای افزایش خوداتکایی شکر/ لزوم توسعه کارخانجات چغندر قند

به گزارش ایلنا، پیمان حصادی در حاشیه تور رسانه‌ای به استان خوزستان و بازدید از کارخانه کشت و صنعت نیشکر «کارون شوشتر»، ضمن بیان این مطلب توضیح داد: سالانه حدود 700 الی 800 هزار تن شکر از نیشکر و 900 هزار تن الی یک میلیون تن نیز از چغندر قند بهاره تولید می‌شود و برنامه‌ریزی می‌کنیم که گپ تولید 400 الی 500 هزار تنی شکر مورد نیاز را از کشت چغندرقند پائیزه تامین کنیم.

موانع کشت چغندر پائیزه

وی اضافه کرد: اما برای تولید شکر از چغندر پائیزه چالش‌هایی وجود دارد که مهم‌ترین آن پائین بودن ظرفیت صنعتی و کارخانجات چغندرقند در مناطقی است که کشت پائیزه انجام می‌شود و ما را مجبور می‌کرد که چغندر تولیدی این مناطق را به کارخانجات دیگر استان‌ها بفرستیم که مستلزم صرف هزینه‌های زیادی است.

کارخانجات دومنظوره

حصادی ادامه داد: برای رفع این چالش دو راهکار داریم؛ اولین راهکار این بود که از شرکت‌های نیشکری موجود در استان خوزستان کمک بگیریم و با دومنظوره کردن آنها بتوانیم بخشی از چغندرقند را فرآوری نمائیم  که کشت و صنعت کارون شوشتر در این زمینه اولین قدم را برداشت، ولی شرایط تحریمی کشور و برخی موانع دیگر، در چند سال گذشته اجازه پیشرفت کار را نداده است؛ مثلا برخی دستگاه‌های مورد نیاز را نتوانسته‌ایم وارد کشور کنیم تا کشت و صنعت کارون، تبدیل به اولین شرکت دومنظوره در ایران شود و نمونه‌ای باشد تا دیگر کارخانجات نیشکری هم به این کار تشویق شوند.

ایجاد کارخانجات جدید فرآوری چغندر قند

وی اضافه کرد: راهکار دیگر اینکه کارخانه‌های فرآوری چغندر قند لازم در مناطق مورد نظر ایجاد شود تا شرایط برای تولید شکر از چغندر قند پائیزه فراهم شود.

وی اضافه کرد: در دنیا روند کار به شکلی است که یک کارخانه قند که احداث می‌شود، برای توجیه‌پذیری حداقل باید ظرفت 10 هزار تن به بالا داشته باشد؛ مثلا اتحادیه اروپا تمام کارخانجات کوچک خود را جمع‌آوری و کارخانه‌های بالای 10 هزار تن ایجاد می‌کند و ما نیز اگر به فکر ایجاد کارخانه‌های قند هستیم، باید این نکته را مد نظر قرار دهیم.

افزایش سطح زیر کشت چغندر بهاره مقدور نیست

مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد کشاورزی تشریح کرد: در مورد کشت بهاره چغندر قند، به‌دلیل مشکلات کمبود آب، افزایش سطح زیر کشت در برنامه ما نیست و نمی‌توان بیشتر از 100 هزار هکتار چغندر بهاره کشت کرد اما افزایش عملکرد در واحد سطح را دنبال می‌کنیم؛ به نحوی که با اقدامات انجام شده با همین میزان آب مصرفی بتوان عملکرد را بالاتر برد؛ چنانکه در حال حاضر عملکرد از 30 تن در هکتار طی دهه 70 به 58 تن رسیده و در چند سال آینده باید به 80 تن در هکتار برسد.

وی افزود: همین امسال به اندازه 50 هزار هکتار متقاضی برای کشت پائیزه داشته‌ایم اما چون ظرفیت صنعتی کافی وجود نداشت، امکان کشت وجود نداشت و اگر ظرفیت صنعتی وجود داشته باشد، خوداتکایی در تولید شکر با توسعه کشت پائیزه به‌راحتی اتفاق می‌افتد.

توسعه آبیاری پیشرفته

حصادی همچنین عنوان کرد: در حال حاضر 65 درصد از 100 هزار هکتار مزارع چغندر قند کشور تحت پوشش آبیاری کم‌فشار و پرفشار است و در چند سال آینده باید 100 درصد آن تحت پوشش آبیاری کم‌فشار و پرفشار قرار گیرد؛ همچنین در مورد نیشکر هم با آب مصرفی به میزان  25 الی 30 متر مکعب آب دیگر نمی‌تواند جایگاهی برای تولید شکر داشته باشد و باید روش‌هایی را در پیش گرفت که مصرف آب را کاهش داد.

وی توضیح داد: درست است که بهره‌وری نیشکر خیلی بالاتر است و محصولات و اشتغال جانبی فراوانی ایجاد می‌کند و تقریبا از تمام قسمت‌های آن استفاده می‌شود اما با توجه به شرایط کشور ما، باز هم برای نیشکر این 25 الی 30 متر مکعب آب زیاد است و باید راهکارهای تازه پیدا کرد.

حصادی توضیح داد: به عنوان مثال در همین کشت و صنعت کارون شوشتر، گام نخست برداشته شده و طرح پایلوت 100 هکتاری آبیاری زیرسطحی برای کشت نیشکر ایجاد شده است و برنامه 1500 هکتار دیگر نیز در دستور کار قرار دارد و با کاری که مدیریت توانمند و تحولگرای این شرکت انجام داده است، مصرف  آب تا نصف میزان فعلی و حتی کمتر از آن هم کاهش پیدا خواهد کرد.

مبارزه با آفات

مجری طرح گیاهان قندی وزارت جهاد کشاورزی در بخش دیگری از صحبت‌های خود گفت: مبارزه با آفات در شرکت‌های نیشکری‌، با دیگر محصولات متفاوت است؛ مثلا برای مبارزره با کرم ساقه‌خوار از مگس تلنموس استفاده می‌شود؛ یعنی مصرف سم در مزارع نیشکر بسیار پائین‌تر از مزارع دیگر است و بیشتر مبارزره بیولوژیک انجام می‌شود؛ یا اینکه مبارزه با علف هرز مکانیکی است سمیک هر این سیستم استفاده می‌شود.

افزایش عملکرد

نکته مهم این است که در سال‌های 1370 الی 75 میانگین کشت گیاهان قندی حدود 200 هزار هکتار و میانگین تولید 5 میلیون تن بود؛ در دهه 90 الی 95 میانگین کشت‌مان به 100 هزار هکتار تقلیل پیدا کرد اما میانگین تولید 5/6 میلیون تن شده بود؛ یعنی سطح زیر کشت نصف شد اما با افزایش عملکرد به میزان تولید اضافه شد.

قیمت‌گذاری دستوری

وی با اشاره به اینکه قیمت‌گذاری دستوری یکی دیگر از موانع در خودکفایی شکر است، گفت: قیمت‌گذاری دستوری ضربات مهلکی به کشاورزی ما وارد می‌کند و تولید شکر هم از این قضیه مستثنی نیست و  قیمت‌گذاری دستوری و دخالت در بازار باعث اختلال در روند کار می‌شود؛ اگر مشکلات خودساخته وجود نداشت، کارها با سهولت و سادگی بیشتری انجام می‌شد.