به بهانه تنظیم بازار، برنج داخلی را از بین می برند!/ حمایت از تولید داخلی یا مجاز کردن واردات باید متناسب با منافع جامعه باشد

به گزارش ایلنا، درحالی‌که بحث حمایت از تولید‌کنندگان داخلی سال‌ها است مورد تاکید است در مورد محصول پرمصرف برنج، انتقادات بسیاری در مورد واردات بی‌رویه از سوی شالیکاران و برخی کارشناسان همواره صورت می‌گیرد. گرچه بحث حمایت از مصرف کنندگان نیز مطرح است، با این وجود برنج‌کاران معتقدند آنگونه که شعار داده می شود، حمایتی از تولید صورت نمی‌گیرد و همواره حق تولیدکنندگان به نام حمایت از مصرف کننده‌ها پایمال می‌شود.

واردات به بهانه تنظیم بازار

قاسم پیشه‌ور، رئیس اتاق اصناف کشاورزی ایران در این خصوص به خبرنگار ایلنا می‌گوید: شرکت بازرگانی دولتی، عمدتا به بهانه تنظیم بازار با تخصیص ارز برای واردات برنج از کشورهایی همچون هند و پاکستان، تولید داخل را از بین می‌برود و این بزرگ‌ترین تخلفی است که در حوزه برنج صورت می‌گیرد.

پیشه‌ور همچنین در خصوص شرایط تولید در سال زراعی جدید می‌گوید: به دلیل اینکه از سال قبل 400 تا 500 هزار تن برنج هنوز در انبارها مانده است، همچنین به دلیل مشکل کمبود آب و افزایش قیمت هزینه های کاشت اعم از کود، بذر و غیره، امسال تقریبا 25 تا 30 درصد کاهش تولید خواهیم داشت؛ به این معنا که کاهش سطح زیرکشت توسط خود کشاورزان صورت گرفته است.

پیشه‌ور افزود: این کاهش سطح زیر کشت عمدتا به دلیل این است که قیمت شلتوک برنج با دانه روغنی سویا تقریبا برابر است و طبیعتا کشاورزان به سمت کشت محصولی می‌روند که برای آنها هزینه کمتری داشته باشد و فروش آن هم راحت‌تر باشد.

وی اضافه کرد: کارخانجات روغن کشی به راحتی این دانه‌های سویا را خریداری می کنند اما وقتی تکلیف برنجی که از سال قبل در انبارها مانده هنوز مشخص نشده است، عمدتا  کشاورزان تغییر الگوی کشت می دهند و اقدام به کشت محصولات کم آب بر و کم هزینه ای می‌کنند که فروش آن هم راحت‌تر باشد.

حمایت شرکت بازرگانی از برنجکاران هندی و پاکستانی

بر اساس این گزارش، در حالی سال قبل قیمت برنج ایرانی در بازار به طور چشمگیری بالا رفت که امسال با افت نسبی قیمت ها در بازار مواجه هستیم. رئیس اتاق اصناف کشاورزی کشور در این خصوص نیز معتقد است چون سال قبل  حدود یک میلیون و 700 هزار تن برنج وارد کردند، قیمت برنج ایرانی همچنان راکد است و مشتری هم برای محصول داخلی نیست.

عدم خرید محصول کشت قراردادی برنج

پیشه‌ور افزود: این در شرایطی است که با توجه به این که  دولت کشت قراردادی با برنج کاران داشت و به آنها کود، سم و بذر داده بود، بایستی اقدام به خرید حمایتی می‌کرد اما در برج 4  سال 1401 به یکباره اعلام کرد به دلیل عدم تامین نقدینگی، قادر به خرید نیست. جالب اینجا است در همین زمان دلار و یورو پرداخت کردند و از کشورهای دیگر برنج وارد کردند.

وی می گوید: این اتفاق در حالی رخ داد که بخش دولتی همزمان اعلام کرد به اندازه کافی برای ذخیره استراتژیک برنج داریم و مردم نگران نباشند به این ترتیب برای تنظیم بازار، تولید از بین رفت؛ به عبارت دیگر شرکت بازرگانی به جای اینکه از کشاورزان و برنج کاران داخلی حمایت کند، تولید کننده‌های خارجی را حمایت می‌کند.

بر اساس این گزارش برخی کارشناسان معتقدند در کشور می‌توان کل برنج مورد نیاز را تامین کرد. این در حالی است که بر اساس آمارهای منتشر شده سالانه تا 2 میلیون و 500 هزار تن برنج مورد نیاز کشور است و در حال حاضر تا یک میلیون و 300 هزار تن از این نیاز در کشور تولید می شود.

ایجاد زیرساخت برای افزایش تولید داخلی

پیشه ور در خصوص شرایط لازم برای توانایی تامین کل برنج مورد نیاز در کشور نیز می گوید: به نظر بنده سه استان مازندران، گیلان و گلستان می تواند برنج کشور را تامین کند و شرایط تحقق این امر مهیا است و مشکل نداریم. فقط باید در برخی مناطق کانال های زهکشی انجام شود که مصرف آب مدیریت شود و به اصطلاح آب‌های زمستانه خارج و ذخیره سازی شود. در واقع برای تامین برنج مورد نیاز کشور، زمین و آب هست اما مدیریت آب یا همان حکمرانی آب به‌خوبی صورت نمی‌گیرد.

حمایت از تولید داخلی یا مجاز کردن واردات باید متناسب با منافع جامعه باشد

 نکته قابل توجه در مورد برنج ایرانی اینکه این روزها قیمت این محصول در بازار افت نسبی داشته است. اگرچه برخی معتقدند قیمت برنج به طور غیر منطقی پایین نیامده بلکه سال قبل نرخ برنج به طور غیرمتعارفی بالا بوده و حال متعادل شده است.

 محمد مختاریانی، رئیس انجمن تولید کنندگان و تامین‌کنندگان برنج کشور در خصوص نرخ قیمت برنج به خبرنگار ایلنا می گوید: باید بپذیریم که سال قبل قیمت برنج ایرانی به طور عجیب و غریبی بالا بود. به طوری که سال قبل قیمت برنج  برای مصرف کننده حدود 140 هزار تومان  بود و الان نرخ برنج هاشمی اعلا برای مصرف کننده ها به کمتر از 100 هزار تومان رسیده است.

مختاریانی معتقد است: علت این افت قیمت‌ها هم به دلیل این بود که کشاورزان برنج‌شان را نگه داشتند تا با نرخ بالاتری بفروشند اما با توجه به اینکه سال زراعی خوب و پرباری داشتیم قیمت‌ها آنطور که برنج کاران انتظار داشتند رشد نکرد.

با این حال برخی فعالان بخش معتقدند با توجه به قیمت تمام شده‌ای که برای تولید محاسبه می‌شود، با نرخ‌های فعلی نیز کشاورزان متضرر نمی‌شوند. اگرچه قیمت‌های سال قبل بالا بوده و شاید به مذاق تولید کننده‌های داخلی این حرف چندان خوش نیاید اما در واقع سال قبل چون تولید دچار کمبود شده بود قیمت‌ها رشد کرد. ضمن اینکه واردات هم در آن سال به‌دلیل عدم تامین ارز، کاهش قابل توجهی داشت و لذا قیمت برنج ایرانی در داخل رشد زیادی کرد.

ابزار کنترل واردات در دست دولت است

رئیس انجمن تولیدکنندگان و تامین‌کنندگان برنج کشور در خصوص انتقاداتی که به واردات برنج می شود و تولید کننده‌ها را در این بین متضرر می سازد، می‌گوید: ابزار کنترلی دست خود دولت و در جاهای مختلف دولت می‌تواند دخالت کند و میزان واردات را کنترل کند. با این وجود به نظر می رسد با توجه به منافع عامه مردم باید اقدام مناسب انجام شود؛ یعنی شاید وارد کننده ترجیح بدهد بیشتر وارد کند تا بیشتر سود کند یا برعکس تولید کننده  تمایل داشته باشد واردات کمتر باشد تا محصول خود را با نرخ بالاتری بتواند بفروشد اما به نظر بنده آنچه به نفع مردم است باید انجام شود.

وی تصریح کرد: البته نباید فراموش کرد که در حوزه تولید همواره باید کشاورز سود معقولی از فروش محصول خود کسب کند اما در زمانی هم که قیمت‌ها از محدوده طبیعی خارج می‌شود به تبع انتظار می‌رود دولت از طریق واردات نیاز بازار را تامین کند.

سرانه 36 تا 40 کیلوگرمی مصرف برنج در کشور

بر اساس این گزارش در بحث مصرف برنج و به طور کلی سرانه مصرف این محصول در کشور آمار و ارقام‌های متفاوتی اعلام می‌شود که گفته می‌شود ارتباط نسبتا مستقیمی با قیمت برنج دارد. با این وجود کارشناسان می‌گویند به طور میانگین سرانه مصرف برنج در ایران بین 36 تا 40 کیلوگرم متغیر است به این معنا که وقتی قیمت  کالاهای رقیب برنج مانند ماکارونی نسبت به برنج خارجی و داخلی بسیار ارزان‌تر است، سرانه مصرف کمتر می شود. به این ترتیب امسال با ارزان‌تر شدن قیمت برنج ایرانی انتظار می‌رود سرانه مصرف رشد داشته باشد.

 در گواه این حرف مختاریانی می گوید: یکی از سال‌هایی که کمترین میزان واردات برنج رقم خورد، همزمان با موقعی بود که نرخ ارز 4200 تومانی را تغییر دادند و چون کالای رقیب برنج کماکان یارانه و سوبسید می‌گرفتند و برنج نمی‌گرفت در نتیجه مقدار مصرف برنج کاهشی شد.