دولت باید پیگیر حقوق اجتماعی کارگران در خارج از کشور باشد/ چرا کارگران مهاجر ایرانی ارزآوری ندارند؟

به گزارش خبرنگار ایلنا، هر چند آمار دقیقی از تعداد ایرانیانی که در جست‌و‌جوی کار به کشور‌های دیگر سفر می‌کنند وجود ندارد، اما برخی از گزارش‌ها بر پایه مشاهدات عینی نشان می‌دهد در چند سال اخیر موج مهاجرت کاری شدت یافته و مقاصد نیز تا حد زیادی تغییر کرده است. کار کردن در عراق، ترکیه و جمهوری‌های جدا شده از شوروی به دلیل هم‌مرز بودن این کشور‌ها با ایران همواره مورد توجه ایرانیان بوده است، اما بیشتر جویندگان کار هنوز تلاش می‌کنند کشور‌هایی مانند ژاپن، کویت، کشور‌های اروپایی و آمریکایی و همچنین استرالیا را به عنوان مقصد مهاجرت انتخاب کنند، چراکه کار کردن در چنین کشور‌هایی توجیه اقتصادی دارد. در سال‌های اخیر به دلایل مختلف بخش زیادی از کارجویان ایرانی به کار کردن در کشور‌های همسایه رضایت داده‌اند، آنقدر که با حضور تعداد زیادی کارگر ایرانی در عراق، ترکیه، گرجستان، ارمنستان و ... مواجه هستیم. نکته مهم هم این است که این افراد عمدتا کارگران ساده هستند یا اگر تخصصی هم داشته باشند، اغلب به عنوان کارگر ساده به کار گرفته می‌شوند و در مواردی حقوق کاری و اجتماعی آنها رعایت نمی‌شود.

کاظم فرج‌اللهی (فعال کارگری) با بیان اینکه تاسف‌آور است که در کشوری با منابع و ظرفیت‌های قابل توجه، نیروی انسانی بیکار بماند و مجبور به مهاجرت شود، می‌گوید: مهاجرت نیروی کار ایرانی به خارج از کشور از ابعاد مختلف قابل بررسی است و از این بحث کلی که بگذریم که مهاجرت کاری در بعد کلان اقتصادی می‌تواند تبعات منفی داشته باشد، ابعاد مثبت و منفی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی دیگری نیز برای این اتفاق قابل تصور است.

او با تاکید بر اینکه مهاجرت حق هر انسان است و فرد بر اساس وضعیت و به دنبال تامین برخی نیاز‌ها یا بهبود زندگی ممکن است از کشوری به کشور دیگر برود، عنوان می‌کند: در بعد اقتصادی باید وضعیت مهاجران ایرانی را حداقل از دو جنبه مدنظر قرار داد. اول اینکه چنین مهاجرتی اگر به شکل کلان اتفاق بیفتد تاثیری بر کاهش نرخ بیکاری دارد. جنبه دوم این است که مهاجران می‌توانند برای کشور ارزآوری داشته باشند، به این شکل که در کشوری دیگر کار می‌کنند، به پول آنجا دستمزد می‌گیرند و پول‌شان را به داخل کشور می‌فرستند.

فرج‌اللهی درباره اینکه آیا چنین اتفاقی می‌افتد یا اینکه کارگران مهاجر ترجیح می‌دهند پول‌شان را همانجا خرج کنند، می‌گوید: ما با نمونه کارگران افغان در ایران مواجه هستیم که پول‌شان را به کشور خودشان می‌برند اما درباره کارگران ایرانی باید بررسی کرد و دید که تا چه حد این کار را می‌کنند. واقعیت این است که متاثر از اقتصاد بیمار ایران خیلی‌ها ترجیح می‌دهند جای پول آوردن به کشور، آن را از کشور خارج کنند.

او با بیان اینکه فرار سرمایه فقط محدود به کارگران مهاجر نمی‌شود، عنوان می‌کند: ما شاهد این هستیم که به دلیل قانون‌مند نبودن اقتصاد، ریسک سرمایه‌گذاری بالاست، پس افراد ترجیح می‌دهند در اقتصاد‌هایی با ساختار بهتر و ریسک کمتر سرمایه‌گذاری کنند. این اتفاق به نوعی درباره کارگران مهاجر ایرانی هم می‌افتد.

حقوق اجتماعی کارگران مهاجر

فرج‌اللهی با بیان اینکه یکی از ابعاد مهم مهاجرت نیروی کار ایرانی مباحث مربوط به حقوق کاری و اجتماعی است، می‌گوید: نیروی کار مهاجر ممکن است مزد کمتری بگیرد و از حقوق کاری مانند بیمه محروم باشد.

او تصریح می‌کند: باید در این زمینه حمایت‌های دولتی صورت گیرد، یعنی دولت ایران از دیگر دولت‌ها بخواهد کارگران ایرانی را بیمه کنند و حقوق شغلی آنها را بپردازند. این وظیفه را نمی‌توان به کاریابی‌هایی داد که در مواردی نقش آژانس‌های فرستادن مهاجر به دیگر کشور‌ها را بازی می‌کنند. این کاریابی‌ها کاری ندارند که چه اتفاقی برای نیروی کار ایرانی می‌افتد. آنها را به کشور مقصد می‌رسانند و رهایشان می‌کنند، حال آنکه این نیروی کار نیاز به حمایت دارد.

این فعال کارگری بعد فرهنگی مهاجرت نیروی کار را نیز مورد توجه قرار داده و می‌گوید: اگر با دید مثبت به تبعات فرهنگی این مهاجرت نگاه کنیم می‌بینیم که کارگران مهاجر وقتی برمی‌گردند با خود فرهنگ کاری و اجتماعی می‌آورند که در بسیاری موارد خوب است و به ما کمک می‌کند. ما نمونه آن را در تاریخ و در مهاجرت کارگران ایرانی به باکو و ژاپن دیدیم. اینها وقتی برگشتند تغییر و تحولاتی ایجاد کردند.